Από τα ιταλικά σχέδια μέχρι τα σημερινά περάσματα, κάθε πέτρα της Ρόδου έχει μια ιστορία να πει. Η πόλη που ξαναγεννήθηκε τρεις φορές. Στα τείχη, στους δρόμους, στα μνημεία: το παρελθόν που δεν λέει να σωπάσει.
Υπενθυμίζεται ότι τα Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών απονέμονται κάθε χρόνο σε φορείς και προσωπικότητες, ως ένδειξη τιμής για τη συμβολή τους στην επιστήμη, τον πολιτισμό και την κοινωνία.
Ο συγγραφέας Κωνσταντίνος Δ. Καρανάσος, δρ αρχιτέκτονας–μηχανικός.
Το βιβλίο είχε παρουσιαστεί σε μια βραδιά υψηλού επιστημονικού ενδιαφέροντος, δοσμένη με τρόπο κατανοητό στο ευρύ κοινό. στο Νεστορίδειο Μέλαθρο της Ρόδου, στις 28.11.25, παρουσία πολυπληθούς ακροατηρίου, που είχε την ευκαιρία να γίνει κοινωνός ενός πλούσιου αρχειακού υλικού από ελληνικά και ιταλικά αρχεία, και να ακούσει αναλύσεις για τις αποκαταστάσεις και τις πολεοδομικές παρεμβάσεις που καθόρισαν τη σημερινή μορφή της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου.
Για το έργο του συγγραφέα στην εκδήλωση της Ρόδου μίλησαν με ειδική γνώση του θέματος:
Κατερίνα Μανούσου-Ντέλλα: δρ αρχιτέκτων, Προϊσταμένη Τμήματος Μελετών & Έργων της ΥΝΜΤΕ Δωδεκανήσου ε.τ.Πάνος Βενέρης: αρχιτέκτων μηχανικός, πρώην Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και πρώην Πρόεδρος ΤΕΕ Δωδεκανήσου.Γιώτα Ψαρρή: αρχαιολόγος, Τμήμα Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.Ο συγγραφέας Κωνσταντίνος Δ. Καρανάσος, δρ αρχιτέκτονας–μηχανικός.Όπως ανέδειξαν οι ομιλητές, στην ιταλική περίοδο (1912-1947), η πόλη της Ρόδου μεταμορφώθηκε ριζικά. Η πολιτική εξουσία χρησιμοποίησε τον χώρο, τα μνημεία και την αρχιτεκτονική ως ισχυρά εργαλεία προβολής, ιδεολογίας και ταυτότητας.
Πολιτική & Αισθητική: Η ιταλική διοίκηση, αναγνωρίζοντας τη μοναδική πολιτισμική κληρονομιά, επιχείρησε να αναδείξει, να αναδομήσει και συχνά να επαναδιατυπώσει το ιστορικό της αφήγημα.
Διπλή Στρατηγική: Ιταλοί αρχιτέκτονες και διοικητές προσπάθησαν να συνδυάσουν το παρελθόν με το μέλλον:
Να διαφυλάξουν τη Μεσαιωνική Παλιά Πόλη (ως μνημειακό σύνολο).
Να δημιουργήσουν μια νέα, μοντέρνα Ρόδο εμπνευσμένη από τη μεσογειακή αισθητική.
Ο Στόχος: Να παρουσιάσουν το νησί ως ένα «κόσμημα» της ιταλικής παρουσίας στην Ανατολή.
Γιατί το Βιβλίο Είναι Σημαντικό Σήμερα
Τα βασικά συμπεράσματα για τη σημερινή Ρόδο:
Η Σημερινή Μορφή: Η διατήρηση των τειχών, του ιστού και των βασικών μνημείων της Μεσαιωνικής Πόλης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις επιλογές που έγιναν κατά την ιταλική Κατοχή.
Πέρα από την Αρχαιολογία: Η μελέτη αποκαλύπτει ότι η «προστασία» των μνημείων δεν ήταν ποτέ μόνο αρχαιολογικό ζήτημα, αλλά συνδεόταν άμεσα με πολιτικές, ιδεολογικές, κοινωνικές και τουριστικές επιδιώξεις.
Ένα Πρότυπο Διαχείρισης: Η μετατόπιση από την αποκατάσταση μεμονωμένων κτιρίων στην αντιμετώπιση μιας ολόκληρης πόλης ως «μνημειακού συνόλου» αποτέλεσε πρότυπο για τις σύγχρονες προσεγγίσεις διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς σε παγκόσμια κλίμακα.
Επίλογος: Ένα βιβλίο, μια ιστορία...
Η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο συνδύασε επιστημονικό ενδιαφέρον και προσβασιμότητα, φωτίζοντας με τρόπο κατανοητό τις συνθήκες και τις επιλογές της ιταλικής Κατοχής και το αρχιτεκτονικό–πολεοδομικό τους αποτύπωμα στο νησί.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της βραδιάς ήταν η συνειδητοποίηση ότι η σημερινή εικόνα της Μεσαιωνικής Πόλης — εκεί όπου περπατάμε καθημερινά, εκεί όπου ακούγονται οι ομιλίες του καλοκαιριού και το βουητό των επισκεπτών — είναι αποτέλεσμα εκείνων των παρεμβάσεων. Όλα όσα θεωρούμε «αυτονόητα»:
τα τείχη, ο πολεοδομικός ιστός, η αισθητική συνοχή, η αντιμετώπιση του ιστορικού κέντρου ως μνημειακού συνόλου — όλα ξεκίνησαν τότε.
Ίσως το μεγαλύτερο κέρδος αυτού του βιβλίου:
Η κληρονομιά που διαχειριζόμαστε σήμερα έχει ρίζες πιο περίπλοκες από όσο συχνά φανταζόμαστε. Είναι μια υπενθύμιση ότι η πόλη μας έχει πολλές ζωές — και πως για να την αγαπήσουμε πραγματικά, πρέπει πρώτα να τη γνωρίσουμε.
Σχόλια