Εν Λευκώ

Το Φθινόπωρο είναι μια εποχή με ιδιαίτερο λαογραφικό, αλλά και λογοτεχνικό ενδιαφέρον. Στα Δωδεκάνησα ο ερχομός του φθινοπώρου έχει μια διαφορετικότητα, αφού σηματοδοτεί, μαζί με το άνοιγμα των σχολείων και τη λήξη της τουριστικής περιόδου, με τους επιχειρηματίες να κάνουν τον απολογισμό τους, να ετοιμάζουν τα σχέδιά τους για την επόμενη περίοδο και βέβαια να ξεκουράζονται από την ένταση της θερινής περιόδου. Στο βιβλίο της αείμνηστης φιλολόγου, Λούλας Γιαννακάκου-Παπαμανώλη: Παροιμίες του ροδίτικου λαού [Αθήνα, 1993-Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρόδου,] συναντούμε μερικές παροιμίες, σχετικές με την εποχή αυτή: - Το Σεπτέμβρη θέσε νάβρεις . Φύλαξε εισοδήματα τον Σεπτέμβριο, δηλαδή την εποχή της συγκομιδής για να τα βρης, όταν σου χρειάζονται η σπείρε την κατάλληλη εποχή για να έχεις εισόδημα. Από το βιβλίο του καθηγητή Δημητρίου Σ. Λουκάτου: Εισαγωγή στην ελληνική λαογραφία [Αθήνα, 1977-Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης], πληροφορούμαστε ότι: .."Ο Σεπτέμβριος είναι ο πρώτος μήνας του...

H... ωραιότερη Xώρα του κόσμου έχει διατηρήσει ανέπαφο το μεσαιωνικό feeling της και από τη θέση που βρίσκεται επιτηρεί τη θάλασσα και ολόκληρη την Πάτμο.  Tη Mεγάλη Πέμπτη στη στολισμένη με δάφνες πλατεία Ξάνθου, στη λειτουργία του Iερού Nιπτήρα, ο ηγούμενος της μονής πλένει τα πόδια των δώδεκα μαθητών. Η τελετή της αναπαράστασης διατηρείται στο νησί της Αποκάλυψης εδώ και 400 χρόνια. Τη Μεγάλη Παρασκευή στη μικρή, καταπράσινη κοιλάδα της Συκαμιάς, με το υπέροχο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και τα ερείπια του Ρωμαϊκού Λουτρού, μια μικρή οικοτεχνία παρασκευάζει ευωδιαστό ανθόνερο.  Kαι η Aνάσταση στο μεσαιωνικό μοναστήρι, απαλλαγμένη από μικρόφωνα και βεγγαλικά, είναι ιδιαίτερα κατανυκτική.

Όλοι έχουμε αρχίσει να καταστρώνουμε τα σχέδια μας και να οργανώνουμε τις παρέες μας για να περάσουμε ιδανικές Πασχαλινές διακοπές. Πολλοί, όμως, βρίσκονται στη δύσκολη θέση του να διαλέξουν που θα κάνουν Ανάσταση. Αυτή την εποχή όπου κι αν πάτε στην Ελλάδα, παντού είναι όμορφα. Καθώς είναι Άνοιξη έχω να σας προτείνω τα Δωδεκάνησα, γιατί είναι η εποχή που σε σπρώχνει κοντά τους. Tέτοιες μέρες μου έρχεται στο μυαλό η κατανυκτική ατμόσφαιρα ενός Επιτάφιου σε στενά σοκάκια, ανάμεσα σε πετρόχτιστα σπίτια και η Ανάσταση στο προαύλιο μιας φρεσκοβαμμένης εκκλησίας χωρίς τη φασαρία της πόλης. Στη φωτό: Πάτμος, η τελετή του Νιπτήρα.

Παράδεισος είναι η ακριτική Ψέριμος. Σαν δάκρυ του ουρανού που πέτρωσε στη θάλασσα. Μικρή κι έρημη, πεντακάθαρη και φιλόξενη. Ρουφάς το παρόν μέσα από εικόνες και μυρωδιές. Μετρημένες στα δάχτυλα οι βάρκες των ντόπιων. Τώρα το καλοκαίρι βλέπεις και λίγα κότερα που φτάνουν για να χαρούν τις παραλίες και τα ταβερνάκια, στα οποία σερβίρονται φρέσκα ψάρια, άρτι αφιχθέντα από τους ψαράδες στο κοντινό λιμανάκι. Για δρόμους και αυτοκίνητα ούτε λόγος να γίνεται. Η ζωή σε αυτό το μικρό, γαλήνιο νησί περιορίζεται στον όρμο Αυλάκια στα νότια. Αφού απολαύσετε την αμμουδιά στα Αυλάκια με τα γύρω μαγαζιά, μπορείτε να φτάσετε μέχρι τα Τρεβάθια, τη Ρούσσα, το Βαθύ η τον Τάφο, όπου παλαιότερα κατασκεύαζαν κεραμικά, ενώ αξίζει να αναζητήσετε και τον Μαραθώντα, την Κορακιά η τη Γλίστρα, όλες τους μικρές οάσεις που συνδυάζουν αμμουδιά και βράχο. Απέχει μόλις ένα μίλι από την Κω και δυόμισι από την Κάλυμνο.

Ένας Έλληνας αναλαμβάνει εντός του μήνα τα ηνία του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού. Ο λόγος για τον ναύαρχο σερ Τζορτζ Ζαμπέλλα, ο οποίος είναι γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ζιμπάμπουε, αλλά με ρίζες από τα Δωδεκάνησα. Πατέρας τριών παιδιών σήμερα, γεννήθηκε στις 4 Απριλίου του 1958 στη Νότια Ροδεσία (Ζιμπάμπουε) από βρετανίδα μητέρα και έλληνα πατέρα, τον Μιχάλη Ζαμπέλλα. Κατετάγη το 1980 στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό με τον βαθμό του ανθυποπλοιάρχου και στην αρχή υπηρέτησε ως πιλότος ελικοπτέρων. Συμμετείχε στη χάραξη των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της εισβολής στο Ιράκ και το 2005 ανέλαβε την διοίκηση των αμφίβιων δυνάμεων του Βρετανικού Ναυτικού. Το 2011, η βασίλισσα Ελισάβετ τον έχρισε ιππότη-διοικητή του Τάγματος του Λουτρού κι έγινε σερ. Τα τελευταία χρόνια ο ελληνικής καταγωγής ναύαρχος υπηρετούσε ως διοικητής της Ναυτικής Δύναμης του ΝΑΤΟ στη βάση Νόργουντ της Αγγλίας. Ένα από τα πρώτα θέματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο Δωδεκανήσιος ναύαρχος θα είναι το ...

Σεισμός στις 07.38 το πρωί στα Δωδεκάνησα! Ευτυχώς ελάχιστοι τον αντιλήφθηκαν γιατί απλά ήταν έντασης μόλις 2.7 Ρίχτερ. Το επίκεντρο του ήταν στη θαλάσσια περιοχή νότια της Ρόδου, 131 χλμ. από την Ιαλυσό και μόλις 14 από την Κάρπαθο. Επίσης διαδοχικοί σεισμοί σημειώθηκαν και στην Κρήτη. Το επίκεντρο τους 17 χλμ από τον Αγ. Νικόλαο και 74 από το Ηράκλειο. Έγιναν 3.30, 07.05 και 08.21 το πρωί και ήταν ισχύος 2.1, 2,4 και 3 Ρίχτερ αντίστοιχα.

Κάσος, το νοτιότερο από τα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται ανάμεσα σε Κάρπαθο και Κρήτη. Μικρό και πετρώδες, αλλά με μεγάλη ναυτική παράδοση που έφερε πλούτη στο νησί. Στις μέρες μας μεγάλο μέρος του Κασιώτικου πληθυσμού έχει φύγει ζητώντας καλύτερη τύχη στον Πειραιά και το εξωτερικό. Έχει έκταση 62 τετραγωνικά χιλιόμετρα και οι μόνιμοι κάτοικοι του δεν ξεπερνούν τους 1.500. Κύρια ασχολία τους είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία. Ολόκληρη η περιοχή που εκτείνεται από τη Σαρία (βορείως της Καρπάθου) μέχρι τις δυτικές άκρες της Κάσου, καθώς και όλα τα Κασονήσια, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός βιότοπος για τη Μεσογειακή φώκια monachus monachus. Ευρήματα που ήρθαν στο φως στην Ελληνοκαμάρα μαρτυρούν ότι η Κάσος έχει προϊστορικές ρίζες και μάλιστα έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο (Ιλιάς Β, στ. 676-680), ενώ βρισκόταν υπό την κυριαρχία της Κω. Στην κλασική εποχή ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και ήταν γνωστή για την εμπορική της δραστηριότητα. Κατά τις αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην Κάσο απ...

Έχουν αρχίσει να αποτυπώνονται πλέον και στα στατιστικά στοιχεία οι επιπτώσεις της διεθνούς οικονομικής κρίσης στον κλάδο του τουρισμού. Τόσο η πορεία του ελληνικού τουρισμού, όσο και των άλλων ανταγωνιστριών χωρών, επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις, που είχε διατυπώσει το ΙΤΕΠ, όταν άρχισε η διεθνής οικονομική κρίση. Από τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία για το 2009, αναδεικνύεται η αρνητική πορεία των τουριστικών μεγεθών για όλους τους ανταγωνιστικούς ευρωμεσογειακούς προορισμούς. Ιδιαίτερα έντονη εμφανίζεται η πτώση των αφίξεων τουριστών στην Κροατία και την Πορτογαλία, με ποσοστά -21% και -22%, αντίστοιχα. Ακολουθούν η Ισπανία (-11,9%) και η Ελλάδα (-7,3%). Αξίζει να σημειωθεί, ότι η κρίση άγγιξε ακόμη και την Τουρκία (-0,5%), όπου τα τελευταία χρόνια οι ρυθμοί ανάπτυξης ξεπερνούσαν το 15%. Όσον αφορά τις επιμέρους τουριστικές περιοχές, τα στοιχεία του τετραμήνου δείχνουν αύξηση των αφίξεων στα Δωδεκάνησα της τάξης του 18,5%, που οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση που καταγράφηκε στη Ρ...

Τα σπίτια του Εμπορειού, της θαλασσινής πολιτείας που πλούτισε όταν οι Χαλκίτες ξενιτεύτηκαν στην Μπαρμπαριά μηχανικοί στα σφουγγαράδικα, κατηφορίζουν από την πλαγιά του γυμνού βουνού ως το λιμάνι, με τα μπαλκόνια κρεμασμένα πάνω από το νερό. Πετρόχτιστα νεοκλασικά με θέα τη θάλασσα, τα περισσότερα σήμερα νοικιάζονται σε αγχωμένους παραθεριστές που θέλουν να ζήσουν την απόλυτη detox εμπειρία διακοπών: ξυπνάς, βγαίνεις στη βεράντα, βουτάς στο διάφανο νερό! Σούρουπο στη Χάλκη, αλλά το ρολόι μπροστά στο δημαρχείο σταματημένο στις 4:20, κανείς δεν θυμάται από πότε, λες κι ένα αόρατο χέρι έχει κάνει pause στο χρόνο. Οι μικρομάνες κατηφορίζουν με τα καρότσια στην πιάτσα φορώντας τα απογευματινά. Η νεολαία παίζει ποδόσφαιρο στο προαύλιο που μοιράζεται το σχολείο με δύο ολόλευκα εκκλησάκια, τον Αϊ-Γιάννη και την Παναγιά Πλακεριώτισσα, βαθιά μπαλιά με τέρμα το Αιγαίο! Η Χάλκη είναι ένα όμορφο νησί, ήσυχο, παραδοσιακό. Ακόμα και νέοι άνθρωποι το ζητούν αυτό, να ξεφύγουν από τους ρυθμούς της πόλη...

Τα πρώτα αυτοκίνητα που εμφανίσθηκαν ήταν τα στρατιωτικά καμιόνια του ιταλικού στρατού το 1912 και κυκλοφορούσαν με συμπαγή λάστιχα στους τροχούς, σε χωματόδρομους βέβαια. Μετά από 10-15 χρόνια έφεραν αυτοκίνητα και κάποιοι ντόπιοι, όπως το παγοποιείο Αγιακάτσικα το 1927. Τότε έφθασαν και τα πρώτα λεωφορεία οι λεγόμενες κοριέρες. Πιο γρήγορα πήγαινες στον προορισμό σου με τα πόδια παρά με τις σακαράκες της εταρίας Λακερδή. Τα πρώτα ταξί ήταν ανοιχτά με τέντα, τα έλεγαν μιραματέτες και όπως όλα τα αυτοκίνητα της εποχής ξεκινούσαν με χειροκίνητη μανιβέλα. Πολλές φορές βέβαια χρειαζόντουσαν και σπρώξιμο, αλλά σίγουρα ήταν καλύτερα από τα κάρα και άλλα πρωτόγονα μέσα μουλάρια, γαϊδούρια και άλογα, που χρησιμοποιούσαν στα χωριά. Ταυτόχρονα με τα αυτοκίνητα, 5 Μαίου 1912, εμφανίσθηκαν στην πόλη και τα ποδήλατα. Λένε πως όταν πρωτοείδαν οι Τριαντεντοί και οι Τούρκοι της Μίξης να οδηγούν ποδήλατο οι Γάλλοι φρέρηδες και κινούνταν χωρίς να περπατούν στη γη, τους έπιασε μεγάλος φόβος και διέδω...

Η ιστορία στη Ρόδο είναι μια μεγάλη αλυσίδα που ενώνει και κρατά από τους μεγάλους κρίκους της τα γεγονότα, που σαν σκουριάσουν τα ξαναδένει και συνεχίζει. Έτσι έχουμε στο τέλος ό,τι αρέσει στο χρόνο. Αυτός, άλλοτε για να μας βασανίζει κι άλλοτε για να μας θέλγει και να μας παρηγορεί, μας δίνει τα γεγονότα όπως θέλει. Ένα κάστρο είναι τούτη η πολιτεία με τις ωραίες εξοχές. Περνάς τους δρόμους, τους προμαχώνες και τους πύργους και σαν σε ανοιχτό βιβλίο μελετάς την ιστορία που μιλά για ιππότες και μεγάλους άρχοντες, που ήρθαν εδώ από το Βορρά και άφησαν τα χνάρια τους στο νησί του Ήλιου. Στο 2ο φίλμ - ντοκουμέντο, που βρίσκεται σ' αυτό το σύνδεσμο, θα δείτε να ζωντανεύει με καταπληκτική ακρίβεια και συναρπαστικές λεπτομέρειες η ζωή μέσα στο Κάστρο, όπου κατοικούσαν 4 εθνότητες.

Όλοι έχουμε αρχίσει να καταστρώνουμε τα σχέδια μας και να οργανώνουμε τις παρέες μας για να περάσουμε ιδανικές Πασχαλινές διακοπές. Πολλοί, όμως, βρίσκονται στη δύσκολη θέση του να διαλέξουν που θα κάνουν Ανάσταση. Αυτή την εποχή όπου κι αν πάτε στην Ελλάδα, παντού είναι όμορφα. Καθώς είναι Άνοιξη έχω να σας προτείνω τα Δωδεκάνησα γιατί είναι η εποχή που σε σπρώχνει κοντά τους. Μετά μου έρχεται στο μυαλό η κατανυκτική ατμόσφαιρα ενός Επιτάφιου σε στενά σοκάκια, ανάμεσα σε πετρόχτιστα σπίτια και η Ανάσταση στο προαύλιο μιας φρεσκοβαμμένης εκκλησίας χωρίς τη φασαρία της πόλης. H... ωραιότερη Xώρα του κόσμου έχει διατηρήσει ανέπαφο το μεσαιωνικό feeling της και από τη θέση που βρίσκεται επιτηρεί τη θάλασσα και ολόκληρη την Πάτμο. Tη Mεγάλη Πέμπτη στη στολισμένη με δάφνες πλατεία Ξάνθου, στη λειτουργία του Iερού Nιπτήρα, ο ηγούμενος της μονής πλένει τα πόδια των δώδεκα μαθητών. Τη Μεγάλη Παρασκευή στη μικρή, καταπράσινη κοιλάδα της Συκαμιάς, με το υπέροχο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θε...

Είναι μια καλή ευκαιρία τέτοιες μέρες να γίνεται μια αναζωπύρωση της εθνικής μνήμης του παρελθόντος. Είναι όμως και μια ευκαιρία να τιμήσουμε όσους αγωνίσθηκαν για την εθνική μας υπόθεση. Εξ άλλου κοντά στις πτώσεις πρέπει να θυμόμαστε και τις ανατάσεις. Ευκαιρία λοιπόν αυτές οι εθνικές μνήμες να αποτελέσουν και επετείους εθνικής αυτογνωσίας. Το περασμένο καλοκαίρι βρέθηκα στους Βαρβάρους της Κρήτης, το χωριό απ όπου κατάγεται ο Έλληνας διανοητής και λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης. Έκανα ένα ευλαβικό προσκύνημα στην Κρήτη για να διαπιστώσω από κοντά το μέγεθος της αξίας και τη μοναδικότητα του. Και με την ευκαιρία εκείνου του οδοιπορικού αξίζει να θυμηθούμε αυτό που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης πριν πάρει από το ταπεινό Ηράκλειο το δρόμο προς την Αιωνιότητα: “Κρατώ ολόκληρη την Ελλάδα κάτω από τα βλέφαρα μου”. Και συνεχίζει ο Νίκος Καζαντζάκης: “Τίποτα θαρρώ δε μου λείπει. Έχω μονάχα την αγιάτρευτη αγωνία της Ελλάδας, που θέλουν να τη γκρεμίσουν. Μα αυτή είναι αιώνια. Το ξέρω καλά και θα β...

Με την ευκαιρία της σημερινής επετείου της Επανένταξης των Δωδεκανήσων στη Μητέρα Ελλάδα θεωρώ σκόπιμο να αναδημοσιεύσω το παρακάτω άρθρο που ανέσυρα από το αρχείο μου. Η Ιωάννα Τσάτσου ήταν μια από τις σημαντικότερες γυναίκες επικεφαλής του κινήματος για τα δικαιώματα της ψήφου των γυναικών. Σπούδασε νομικά, διακρίθηκε για το σπουδαίο κοινωνικό και ανθρωπιστικό της έργο και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ήταν σύζυγος του τέως προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου και αδελφή του Νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Επιπλέον υπήρξε φίλη των Δωδεκανήσων και όσο ζούσε ποτέ δεν έκρυψε την αγάπη και τη συγκίνησή της για την ακριτική περιοχή του Αρχιπελάγους. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο βιβλίο της με τίτλο "Καταγραφές", που εκδόθηκε από την "Εστία" το 1983, αναφέρεται εκτενώς στην απελευθέρωση των νησιών μας. Στην ιστορική της μαρτυρία γράφει ότι τον Δεκέμβριο του '44, όταν στους φονικούς δρόμους χυνόταν το αίμα ποτάμι και δεν κυκλοφορούσε ψυχή, την επισκέφθη...