Ίμβρος, το «Ουράνιο Νησί»

Η Ίμβρος, είναι το μεγαλύτερο νησί της Τουρκίας και ανήκει στην νομαρχία του Τσανάκαλε.

Αριστερά το χωριό Σχοινούδι (Dereköy).

Βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, στην είσοδο του Ελλησπόντου. Έχει έκταση 279 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 8.894 κατοίκων, εκ των οποίων 200 περίπου Έλληνες. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, η μελισσοκομική, καλλιέργεια σιτηρών/ελαιοδένδρων, η αλιεία και ο τουρισμός. Το νησί φημίζεται επίσης για τα αμπέλια του και το εκλεκτό κρασί του.

Η παλαιότερη τουρκική ονομασία του νησιού ήταν İmroz, σήμερα στα Τουρκικά λέγεται Gökçeada (Gökçe=μικρός ουρανός, ada=νησί. Το Gökçeada μπορεί να μεταφραστεί στα Ελληνικά ως ουρανοκατέβατο νησί ή το γαλάζιο νησί ή ακριβέστερα το νησί του μικρού ουρανού.

«Το καλοκαίρι, η Ίμβρος πλημμυρίζει από ομογενείς που έρχονται στα πάτρια εδάφη, αλλά και πολλούς τουρίστες. Αρκεί να σας αναφέρω ότι μόνο τον περασμένο Ιούλιο το νησί επισκέφθηκαν πάνω από 60.000 τουρίστες. Καθημερινά, προς το νησί εκτελούνται έξι δρομολόγια φέριμποτ από το Καμπάτεπε», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Εταιρίας Μελέτης Ίμβρου και Τενέδου, Γιώργος Ξεινός, μόνιμος κάτοικος Θεσσαλονίκης, ο οποίος βρίσκεται αυτές τις μέρες στο νησί.

«Η εικόνα της Ίμβρου αλλάζει συνεχώς, όπως και οι σχέσεις μας με τους ντόπιους, οι οποίοι δείχνουν να συνειδητοποιούν ότι η καλή συνεργασία μόνο προς όφελος όλων μας μπορεί να αποβεί», συμπληρώνει.

Η Ίμβρος θεωρείται ότι πήρε την ονομασία της από την τοπική καρική θεότητα Ίμβραμος που λατρευόταν στο νησί. Στην αρχαιότητα ανήκε, μαζί με τη γειτονική Λήμνο, στην Αθηναϊκή Συμπολιτεία. Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Μιλτιάδης κατέκτησε το νησί. Οι Αθηναίοι ίδρυσαν εκεί αποικία περί το 450 π.Χ., την οποία διατήρησαν τους επόμενους έξι αιώνες.

Περί τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 92% του πληθυσμού του νησιού ήταν Έλληνες. Λόγω της στρατηγικής θέσης της, δίπλα στα Δαρδανέλλια, η Ίμβρος παρέμεινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μαζί με την Τένεδο, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα.

Φωτό αριστερά: Η Ίμβρος και η Σαμοθράκη.

Το 1920, η Συνθήκη των Σεβρών παραχωρούσε τα δυο νησιά στην Ελλάδα. Μετά όμως την ήττα των Ελλήνων στη Μικρά Ασία και τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάννης έδωσε τα δύο νησιά στην Τουρκία, διάδοχο πλέον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ίδια συνθήκη όμως εξαίρεσε τους Έλληνες κατοίκους των δύο νησιών από την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε και προέβλεψε γι' αυτούς εκτενή αυτονομία, πράγμα όπως που στη συνέχεια καταπατήθηκε σε μεγάλη έκταση.

Το 1926, ο νέος Αστικός Κώδικας της Τουρκίας ανακάλεσε όλα τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μεταξύ αυτών και των κατοίκων της Ίμβρου, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης. Ο Νόμος 1151 του 1927 απαγόρευσε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία. Η πρόβλεψη για ύπαρξη τοπικής αστυνομίας, ελεγχόμενης από την ελληνική μειονότητα στο νησί δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η Ίμβρος ονομάστηκε Gökçeada και έλαβε χώρα εκτεταμένος εποικισμός από την ενδοχώρα της Τουρκίας, με σκοπό την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης. Ιδιοκτησίες Ελλήνων απαλλοτριώθηκαν με την επίκληση λόγων ασφαλείας σε εξευτελιστικές τιμές.

Η κλιμάκωση της έντασης στην Κύπρο τη δεκαετία του 1960 επέφερε ακόμη μεγαλύτερη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων στο νησί. Η εγκατάσταση μιας "ανοικτής φυλακής" (δίπλα στο χωριό Σχοινούδι) για βαρυποινίτες από το εσωτερικό της χώρας αύξησε τον τρόμο του ελληνικού πληθυσμού και επέτεινε το φαινόμενο της μετανάστευσης. Σήμερα οι Έλληνες στην Ίμβρο είναι στην πλειοψηφία τους γέροντες. Η "ανοικτή αγροτική φυλακή" χτίστηκε στο χωριό Şirinköy, κοντά στο Σχοινούδι, το οποίο ήταν από τα μεγαλύτερα χωριά της Ίμβρου και των Βαλκανίων και σήμερα είναι από τα πιο ερειπωμένα χωριά στο νησί.

Ο ποταμός της Ίμβρου ονομάζεται Ιλισσός, όπως και ο γνωστός ποταμός των Αθηνών.

Όλα τα Ελληνικά χωριά στην Ίμβρο έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα από την τουρκική κυβέρνηση. Έτσι, όποιος Ίμβριος θέλει να επισκευάσει το σπίτι του, θα πρέπει να το αναπαλαιώσει όπως ακριβώς ήταν αρχικά. Οι Ίμβριοι που δεν έχουν την τουρκική υπηκοότητα δεν μπορούν να κληρονομήσουν περιουσία στην Ίμβρο. Αυτό αποτελεί πρόβλημα κυρίως στην περίπτωση των Ελλήνων-Ίμβριων ανδρών που δεν έχουν υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό.

Επίσης κανένας ξένος υπήκοος (δηλαδή χωρίς τουρκική υπηκοότητα π.χ. Έλληνας, Ολλανδός, Αμερικανός κλπ.) δεν μπορεί να αγοράσει σπίτι στην Ίμβρο γιατί θεωρείται ολόκληρο το νησί παραμεθόριος περιοχή.

Όλοι αυτοί οι περιορισμοί (διατηρητέα σπίτια, τουρκική υπηκοότητα) αποτελούν εμπόδια στους Έλληνες-Ίμβριους που θέλουν να επισκευάσουν/κληρονομήσουν τα σπίτια τους. Όταν δεν υπάρχει κληρονόμος, η περιουσία μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη περνάει στο τουρκικό δημόσιο.

Στην Ίμβρο εκτός από πολύ στρατό συναντά κανείς και πολλούς Κούρδους μετανάστες. Στο Κάστρο (σήμερα Kaleköy) πολλοί Κούρδοι έχουν πάρει τα εγκαταλελειμμένα σπίτια και τα έχουν μετατρέψει σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Κάτω από αυτές τις αντίξοες συνθήκες πολλοί ήταν εκείνοι που αναγκάσθηκαν να ξερριζωθούν και εγκατασταθούν στην Αθήνα και σε άλλα μέρη της Ελλάδος ή άλλοι να πορευθούν στα πέρατα του κόσμου: Δυτική Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, ακόμη και στην Αφρική.

Στο χωριό Σχοινούδι - Dereköy (το οποίο ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Ίμβρου) σήμερα κατοικούν λίγοι άνθρωποι, από αυτούς οι μισοί είναι Έλληνες και οι άλλοι μισοί είναι Κούρδοι.

Η μεταφορά Κούρδων στο νησί ήταν στα πλαίσια της Τουρκικής πολικής για την επάνδρωση του νησιού.

«Είμεθα άνθρωποι φιλήσυχοι, φιλειρηνικοί και νομοταγείς, γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι αδίκως πληρώσαμε εμείς για σφάλματα και παραλείψεις άλλων. Εμείς μόνο λαϊκό πολιτισμό δημιουργήσαμε δια μέσου των αιώνων, καλλιεργώντας οι Ίμβριοι την ελιά και οι Τενέδιοι το αμπέλι και απλώνοντας χέρι φιλίας και συνεργασίας προς κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως» δηλώνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για τους Ίμβριους συμπατριώτες του.

"Πολλά είναι ακόμη αυτά που πρέπει να γίνουν. Οι εκκλησίες, οι τάφοι των προγόνων μας, τα σχολεία των παιδιών, οι ελληνικές περιουσίες, όλα αυτά που συνιστούν την κοινή μας μνήμη στην Ίμβρο πρέπει να διατηρηθούν και να ξαναζωντανέψουν", τονίζει ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Σταύρος Λαμπρινίδης.

Αξιοθέατα

Στην αύξηση του τουρισμού τα τελευταία χρόνια συνέβαλαν και οι σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, τρεις από αυτές ελληνικής ιδιοκτησίας, η βελτίωση της πρόσβασης στις παραλίες, η οργανωμένη πλαζ.

- Κέφαλος (Aydıncık/Kefaloz): Παραλία ιδανική για σέρφινγκ. Η παραλία αυτή τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί τουριστικά. Έτσι σήμερα εκεί συναντάς ταβέρνες, δωμάτια αλλά και ξαπλώστρες.

- Στενός (Kapıkaya ): Παραλία.

- Άγιος Κήρυκας (Kuzulimanı): Πλοίο για Τσανάκαλε και Kabatepe.

- Marmaros: Παραλία με μικρό καταρράκτη. Για την προστασία του δάσους που υπάρχει εκεί η δασονομία απαγορεύει την είσοδο στην παραλία τους καλοκαιρινούς μήνες γιατί υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς. Στις 16 Αυγούστου όταν γιορτάζει το Εκκλησάκι στην παραλία γίνεται μια εξαίρεση και μόνο τότε επιτρέπεται η είσοδος.

- Σπηλιά (Pınarbaşı): Η μεγαλύτερη πηγή νερού πάνω στο νησί.

- Λιβούνια: Τεράστια, τουριστικά ανεκμετάλλευτη παραλία δυτικά του νησιού, κοντά στο χωριό Uğurlu köyü.

Το χειμώνα, το νησί δεν ερημώνει, όπως παλιά, καθώς εκεί λειτουργεί η Ανωτέρα Επαγγελματική Σχολή, όπου ως δεύτερη ξένη γλώσσα, μαζί με την αγγλική, έχει ενταχθεί και η ελληνική, αλλά και η τετραετούς φοίτησης Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών.

Τα τελευταία χρόνια, οι απόδημοι Ίμβριοι, από όλο τον κόσμο, επιστρέφουν ολοένα και περισσότερο στον τόπο τους, δίνοντας χαρά στους περίπου τριακόσιους Έλληνες που ζουν μόνιμα στο νησί. Φροντίζουν να αναστηλώσουν τα παλιά οικήματα, γεγονός στο οποίο συνέβαλε και η ολοκλήρωση του κτηματολογίου, που «ξεκαθάρισε» το τοπίο με την απόκτηση τίτλων ιδιοκτησίας. Ανακαινίσθηκαν και πολλοί ναοί, μεταξύ αυτών και ο Μητροπολιτικός, όπως και εξωκκλήσια, με χρηματοδότηση ιδιωτών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι όλες οι ταπεινές εκκλησίες στα Αγρίδια, στους Αγίους Θεοδώρους (σ.σ. γενέτειρα του Οικουμενικού Πατριάρχη), το Σχοινούδι, το Ευλάμπιο, την Παναγιά και το Γλυκύ λειτουργούν με δικό τους ιερέα, που μνημονεύει όλα τα ξερριζωμένα παιδιά της Ίμβρου, τα σκορπισμένα ως τις άκρες του κόσμου.

Καλύτερος διαφημιστής της Ίμβρου είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος σε κάθε ευκαιρία προτρέπει:

"Ελάτε να γεμίσουν τα πνευμόνια σας από το καθαρό οξυγόνο του βορειοανατολικού Αιγαίου. Να δήτε την νύκτα τα άστρα μέσα στον καθαρό Ιμβριώτικο ουρανό. Να κολυμβήσετε στον Κέφαλο κι όσοι τους αρέσει να κάμουν εκεί ακόμα και σέρφιγκ! Να περπατήσετε στην εξοχή, να πιήτε δροσερό νερό στη Σπηλιά, να προσκυνήσετε στα εξωκκλήσια μας, πολλά από τα οποία έχουν ήδη αναστηλωθή χάρις εις το ανύστακτο ενδιαφέρον και τη στοργή του Μητροπολίτου μας κ. Κυρίλλου".

«Η Ίμβρος είναι μια ολόκληρη ιστορία, πνοή αιώνων… Ίμβρος είναι το φως του Αιγαίου και τα φωτεινά πρόσωπα των Ρωμιών», είπε ένας καλός Ίμβριος, ο Καθηγητής Δεληκωνσταντής. Η Ίμβρος είναι ο βράχος της υπομονής μας...