Mια μέρα σαν κι αυτή 10 Αυγούστου 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος (μαζί με τον έλληνα πρεσβευτή Αθω Ρωμάνο), υπέγραφε στα περίχωρα του Παρισιού τη Συνθήκη των Σεβρών που θα ενσωμάτωνε στον εθνικό κορμό τους Έλληνες της Θράκης και τους Ελληνες της Μικράς Ασίας (με την εξαίρεση των Δωδεκανήσων που θα προσαρτηθούν το 1947).
Για τις ελληνικές διεκδικήσεις τα οφέλη ήταν εντυπωσιακά. Αναλυτικά, περιέρχονταν στην ελληνική κυριαρχία, επισήμως, τα νησιά Ιμβρος και Τένεδος που είχαν απελευθερωθεί από τον ελληνικό στόλο ήδη από τους Βαλκανικούς Πολέμους και επικυρωνόταν η ενσωμάτωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Λήμνος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία. Στο πλαίσιο της Συνθήκης αναγνωριζόταν η βρετανική κυριαρχία στην Κύπρο και η ιταλική στα Δωδεκάνησα, τα οποία είχαν καταληφθεί από την Ιταλία στις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμων. Επίσης αποφασιζόταν ο αφοπλισμός και η κατεδάφιση των τουρκικών οχυρώσεων των Στενών του Ελλησπόντου. Εξαιρετικά σημαντικός για τις ελληνικές διεκδικήσεις ήταν ο καθορισμός προσωρινού καθεστώτος της περιοχής της Σμύρνης. Η πόλη και μέρος της ενδοχώρας παρέμεναν προσωρινά υπό τουρκική κυριαρχία, αλλά η ελληνική κυβέρνηση ανελάμβανε την ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή. Ειδικότερα, η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε τη διατήρηση εκεί ικανού αριθμού στρατιωτικών δυνάμεων για τη διασφάλιση της τάξης και της ομαλής λειτουργίας της ζωής των θρησκευτικών και εθνικών ομάδων που απάρτιζαν τους εκεί πληθυσμούς. Σχετικά με το τελευταίο σημείο, στόχος ήταν η ίδρυση τοπικού κοινοβουλίου, στο οποίο θα εκπροσωπούνταν το σύνολο των πληθυσμών που κατοικούσαν στην περιοχή. Ακόμη προβλεπόταν δημοψήφισμα, μετά την πάροδο πενταετίας, μέσω του οποίου η περιοχή και η πόλη της Σμύρνης θα μπορούσε να περιέλθει ολοκληρωτικά στην ελληνική κυριαρχία.
Ακολούθησε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στον σιδηροδρομικό σταθμό Γκαρ ντε Λυών του Παρισιού και, στις 25 Οκτωβρίου, ο θάνατος του βασιλιά Αλεξάνδρου. Οι εκλογές που διεξήχθησαν στις 14 Νοεμβρίου σήμαναν την ήττα των Φιλελευθέρων, οι οποίοι κέρδισαν 120 έδρες, ενώ οι συνασπισμένοι αντίπαλοί τους 246. Ο ίδιος ο Βενιζέλος έχασε την έδρα του, όπως και πολλοί από τους στενότερους συνεργάτες του.
Ο συγγραφέας Αντριου Ντάλμπι, βρετανός γλωσσολόγος, μεταφραστής και ιστορικός, γνωστός για τα βιβλία που έχει γράψει για την ιστορία της γαστρονομίας αλλά και την αρχαία Ελλάδα, στο βιβλίο του παρουσιάζει τους «Δημιουργούς του σύγχρονου κόσμου» και τις συνθήκες ειρήνης των ετών 1919-1923 με τα επακόλουθά τους («Μakers of the modern world: Τhe peace conferences of 1919-1923 and their aftermath»)και γράφει μεταξύ των άλλων:
"Για ποιο λόγο πρέπει να θυμόμαστε τη Συνθήκη των Σεβρών που τελικά οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή,η οποία 91 χρόνια μετά παραμένει ευαίσθητο θέμα για τους Ελληνες; Ή μήπως, παρ΄ όλα αυτά,μας υπενθυμίζει το ταλέντο ενός πολιτικού που παρόμοιό του είναι αμφίβολο αν ξαναέβγαλε η Ελλάδα;
Ετσι τον βλέπω τον Βενιζέλο. Οι πραγματικοί ήρωες στην Ιστορία είναι ελάχιστοι, ο Βενιζέλος όμως είναι ο πολιτικός που βοήθησε την Ελλάδα αλλά και τον κόσμο να γίνει αυτό που είναι σήμερα, εν μέρει μέσω του ρόλου του κατά τις συνομιλίες στο Παρίσι και τις επαφές που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης Ειρήνης εκεί. Εντέλει η Συνθήκη των Σεβρών όπως και οι άλλες συνθήκες που υπογράφτηκαν στο Παρίσι, είχαν αρνητικές συνέπειες για όλες τις χώρες που τις υπέγραψαν. Ωστόσο, δεν ήταν και τόσο κακή για την Ελλάδα. Χωρίς τη Συνθήκη των Σεβρών, ίσως σήμερα η Δυτική Θράκη να μην ανήκε στην Ελλάδα. Πάντως, αν και ο ρόλος του Βενιζέλου στο Παρίσι δεν απέφερε τελικά το αποτέλεσμα που ήθελε η Ελλάδα, κανένας άλλος πολιτικός δεν θα είχε εκπροσωπήσει τη χώρα στο Παρίσι καλύτερα από τον Βενιζέλο, γεγονός που πιστεύω πως πρέπει να τιμηθεί".
Σχόλια