Είναι η Ρόδος κοντά στην υδατική κρίση;

Η Ρόδος βρίσκεται ξανά μπροστά σε μια δύσκολη πραγματικότητα: τα αποθέματα νερού μειώνονται, η ανομβρία επιμένει και η ζήτηση αυξάνεται διαρκώς. Τα φράγματα του νησιού έχουν περιορισμένη επάρκεια, το υδροφόρο στρώμα πιέζεται από υπεράντληση, ενώ η τουριστική κίνηση —που κινείται πλέον στα επίπεδα των 3 εκατομμυρίων αφίξεων— δημιουργεί μια πρόσθετη, μεγάλη επιβάρυνση στο σύστημα ύδρευσης.

Παρότι οι τοπικοί φορείς αναφέρουν ότι «δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος εξάντλησης», όλοι συμφωνούν σε ένα πράγμα: χωρίς νέες υποδομές και καλύτερη διαχείριση, η Ρόδος θα βιώσει τα επόμενα χρόνια πιεστικότερες συνθήκες από τις σημερινές.

Είναι η Ρόδος κοντά στην υδατική κρίση; Με 3 εκατομμύρια αφίξεις τουρίστες το 2024 και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής να είναι πλέον ορατές, η επάρκεια πόσιμου νερού του νησιού ίσως βρεθεί σε οριακό σημείο.

Ο Κοσμήτορας της Βουλής και Βουλευτής Δωδεκανήσου Βασίλης Α. Υψηλάντης, με αφορμή την κατάσταση στην οποία κινδυνεύει να βρεθεί η Ρόδος, ως προς την επάρκεια πόσιμου νερού, κατέθεσε Κοινοβουλευτική Ερώτηση προς τα συναρμόδια Υπουργεία, επισημαίνοντας τους σοβαρούς κινδύνους που δημιουργούνται για τη βιωσιμότητα του νησιού και την οικονομική του ανάπτυξη.

Τα Δραματικά Δεδομένα: Φράγμα και Γεωτρήσεις στο Όριο

Ο Βουλευτής Β. Υψηλάντης αναδεικνύει την οριακή κατάσταση με βάση συγκεκριμένα τεχνικά στοιχεία:

• Φράγμα Γαδουρά: 

• 
  Η μονάδα επεξεργασίας του φράγματος (συνολικής χωρητικότητας 63.5 εκατ. κυβικά) καλύπτει μόλις τις ανάγκες της ΝΑ πλευράς της Ρόδου. Ο αγωγός που τροφοδοτεί την περιοχή έχει μέγιστη δυνατότητα 60.000 m³/ημέρα, ενώ, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνώς αποδεκτές απώλειες δικτύων της τάξης του 20%, οι ανάγκες μόλις που καλύπτονται και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν φαινόμενα ανομβρίας για 1–2 έτη.

• Γεωτρήσεις - Το τέλος μιας εποχής: Το υπόλοιπο νησί υδροδοτείται από γεωτρήσεις. Πολλές εγκαταλείπονται λόγω υφαλμύρωσης, αναγκάζοντας το άνοιγμα νέων σε βάθη που φτάνουν πλέον τα 300 μέτρα.

• Κλιματική Αλλαγή: Η αποψίλωση των δασών και η κλιματική κρίση καθιστούν την αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα αβέβαιη και το μέλλον των γεωτρήσεων βραχύ.

Ο κίνδυνος: Η σημερινή τεράστια κατανάλωση σε συνδυασμό με τις περιόδους ανομβρίας εγκυμονεί τον κίνδυνο μεγάλης οικονομικής κρίσης για το νησί, με επιπτώσεις στην Εθνική Οικονομία.

Η Άμεση Λύση: Αφαλάτωση και Επιτάχυνση Έργων

Για να θωρακιστεί άμεσα το νησί, ο Βουλευτής ζητάει από τα αρμόδια Υπουργεία και τη ΔΕΥΑΡ την άμεση υλοποίηση:

1. Άμεση Εγκατάσταση Μονάδας Αφαλάτωσης (ΒΔ Ρόδος): Δυναμικότητας $20.000\ m^3$/ημέρα, με στόχο τη λειτουργία της από το καλοκαίρι του 2026.

2. Μελέτη για Δεύτερη Μονάδα: Στη ΝΑ πλευρά, για μακροπρόθεσμη εφεδρεία.

Η Απάντηση των Φορέων: Δεν υπάρχει "Άμεσος" Κίνδυνος, αλλά απαιτούνται 32 εκατ. €

Τόσο η Περιφέρεια όσο και η ΔΕΥΑΡ αναφέρουν ότι δεν υφίσταται άμεσος κίνδυνος λειψυδρίας αυτή τη στιγμή, χάρη σε ενέργειες όπως η αποφυγή υπεράντλησης. Παράγοντες που, αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα, μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα διαθεσιμότητας και πίεση στην τοπική οικονομία. 

Ωστόσο, η πραγματική θωράκιση της Ρόδου απαιτεί:

Φορέας	Βασικό Σημείο/Απαίτηση
ΔΕΥΑΡ	Αναγνωρίζει την ανάγκη εξεύρεσης άνω των $32$ εκατ. € για εκτεταμένες αντικαταστάσεις δικτύων.
ΔΕΥΑΡ	Προχωρά η ωρίμανση μονάδων αφαλάτωσης σε Κάλαθο και Κρεμαστή.
Περιφέρεια	Ζητά την ολοκλήρωση της «Β΄ Φάσης Ύδρευσης από το Φράγμα Γαδουρά» και την αξιοποίηση της μελέτης για διπλασιασμό της δυναμικότητας της Μονάδας Επεξεργασίας.

Αξίζει να προστεθεί ότι δεν είναι μόνο το Φράγμα Γαδουρά που προβληματίζει τους ροδίτες: Ξηραίνεται το φράγμα του Σκολωνίτη στο Γεννάδι και το νερό στο φράγμα της Απολακκιάς στερεύει.

Με τρία εκατομμύρια τουρίστες στη Ρόδο το 2024, σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο από κλιματική αλλαγή / φυσική λειψυδρία, αλλά και από ανθρώπινη πίεση.

Ακούμε για αφαλάτωση και τα έργα υποδομή, είναι σημαντική κίνηση. Αλλά θα ήταν ωφέλιμο να δούμε και πιο μακροπρόθεσμες πολιτικές: εξοικονόμηση νερού, επαναχρησιμοποίηση (π.χ. treated wastewater για άρδευση ή αστική χρήση), ενημέρωση κατοίκων/επισκεπτών, μείωση σπατάλης. 

Η συνολική εικόνα δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι φετινό, ούτε συγκυριακό. Η κλιματική αλλαγή στο Νότιο Αιγαίο φέρνει λιγότερες βροχοπτώσεις και υψηλότερες θερμοκρασίες, με αποτέλεσμα μειωμένη φυσική ανανέωση στα φράγματα και στους υδροφορείς. Την ίδια στιγμή, το δίκτυο ύδρευσης έχει απώλειες, η κατανάλωση παραμένει υψηλή και τα έργα που σχεδιάζονται εδώ και χρόνια προχωρούν με αργούς ρυθμούς.

Παρά το αρνητικό πλαίσιο, οι λύσεις υπάρχουν — αρκεί να προχωρήσουν με συνέπεια και όχι αποσπασματικά.

• Ενίσχυση των μονάδων αφαλάτωσης: Η λειτουργία επιπλέον μονάδων ή η αναβάθμιση των υπαρχουσών μπορεί να εξασφαλίσει σταθερή παροχή, ανεξάρτητη από βροχοπτώσεις.

• Μείωση απωλειών στο δίκτυο: Πρόκειται για το πιο «αθόρυβο» αλλά και πιο αποτελεσματικό έργο. Ένα σύγχρονο δίκτυο μπορεί να εξοικονομήσει ποσότητες νερού που ισοδυναμούν με την παραγωγή μιας μικρής αφαλάτωσης.

• Συστηματική παρακολούθηση υδροφορέων και φραγμάτων: Τακτικές, διαφανείς μετρήσεις δημιουργούν πραγματική εικόνα για το πρόβλημα και επιτρέπουν έγκαιρη δράση.

• Επαναχρησιμοποίηση νερού και έξυπνη διαχείριση: Η αξιοποίηση επεξεργασμένων υδάτων για άρδευση και η υιοθέτηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων μπορούν να αποφορτίσουν το δίκτυο ύδρευσης.

• Ενημέρωση κατοίκων και επισκεπτών: Η Ρόδος μπορεί να παραμείνει κορυφαίος τουριστικός προορισμός δείχνοντας ταυτόχρονα ότι σέβεται και προστατεύει τους φυσικούς πόρους της.

Η Ρόδος δεν βρίσκεται ακόμη σε «κατάσταση ανάγκης». Όμως η πορεία είναι ξεκάθαρη: χωρίς σοβαρή διαχείριση και επιτάχυνση των έργων, η υδατική επάρκεια θα αποτελεί κάθε χρόνο και μεγαλύτερη πρόκληση. Η συζήτηση πρέπει πλέον να περάσει από την ανησυχία στη δράση, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια του νησιού και να αντιμετωπιστεί το τεράστιο πρόβλημα με τους παραγωγούς και τις καλλιέργειες.