Ρήγας Φεραίος: "Αρκετό σπόρο έσπειρα..."

Σαν σήμερα το 1797 συλλαμβάνεται στην Τεργέστη ο εθνεγέρτης Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος). Με την ευκαιρία αυτής της επετείου ανασύρω από το προσωπικό μου αρχείο απομαγνητοφωνημένο κείμενο από την εκπομπή "ΕΝ ΛΕΥΚΩ" που προβλήθηκε 12 Μαρτίου 1999 από το Κανάλι "4" της Ρόδου.

"Ένας μήνας πέρασε από την παράδοση του Οτσαλάν στους διώκτες του και το μυαλό δε λέει να ξεκολλήσει από τα γεγονότα. Οι ολέθριοι χειρισμοί και ο άθλιος ρόλος που διεδραμάτισαν κάποιοι, με αποτέλεσμα να πέσει στα χέρια του «σφαγέα της Κύπρου» ο ηγέτης του Κουρδικού λαού, φέρνουν στη μνήμη την περίπτωση του Εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή. Είναι εκπληκτικές οι ομοιότητες μέσα σε απόσταση 200 ετών.
Ο Ρήγας Φερραίος άρχισε την πάλη του διαφωτισμού από τη Βιέννη και αυτό δεν ήταν τυχαίο. Παρ ότι η Αυστρία είχε στενούς δεσμούς με την Τουρκία, υπήρχαν εκεί πολλές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της εθνικοαπελευθερωτικής δράσης των Ρωμιών. Οι ελληνικές εμπορικές παροικίες έσφυζαν από οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή.

...Φεύγοντας μ ένα αμάξι από τη Βιέννη ο Ρήγας για την Τεργέστη σκεπτόταν τις συνεννοήσεις που είχε κάνει με τον Πούλιο για το τύπωμα της Προκήρυξης που έγραφε επάνω σαν επικεφαλίδα: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ- ΙΣΟΤΙΜΙΑ- ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ. Επρόκειτο για το πιο πολύτιμο κείμενο για τους σκλαβωμένους Ελληνες. Το βράδυ της 19ης Δεκεμβρίου , το αμάξι που έφερνε τον Εθνομάρτυρα στην Τεργέστη μπήκε στην πόλη και τράβηξε κατά το λιμάνι. Στις 19 Δεκ. 1797 έφτασε η επιστολή του Ρήγα στο εμπορικό του Κορωνιού. Έλειπε όμως την ώρα που έφερε τον φάκελο ο ταχυδρόμος και τον παρέλαβε ο συνεταίρος του ο Οικονόμου. Τον άνοιξε και διάβασε:

«Αδελφέ Αντώνη, από την Βιένναν και δια φίρμας Αργέντη, εφόρτωσα εις παραλαβήν Αντωνίου Νιώτη-Τριέστη, κάσας πέντε σημειωμένας με ψηφία A.N.TRIESTE, δια λογαριασμόν σου. Λάβε τας και φύλαττέ τας μέχρι του ερχομού μου εκεί μετ ολίγας ημέρας. Ο αδελφός Ρήγας».

Ο Οικονόμου νόμισε ότι επρόκειτο για εμπορικές παραγγελίες που τις περίμενε εκείνες τις ημέρες. Οταν όμως ο υπάλληλος του, τού έφερε τις κάσες και τις άνοιξε έμεινε εμβρόντητος. Δεν επρόκειτο για ...βαφές υφασμάτων, αλλά για επαναστατικά βιβλία παράνομα, ποιήματα, προκηρύξεις και χάρτες. Εγινε έξαλλος με τον συνεταίρο του που τον έβαζε σε τέτοιους μπελάδες. Αυτός ήταν καλός υπήκοος του Καισαροβασιλιά της Αυστρίας. Ετσι πήρε την απόφαση. Τράβηξε κατ ευθείαν, με το γράμμα στην τσέπη, για την Υψηλή Αστυνομία. Ο αστυνόμος της Τεργέστης Πιτόνι άφησε τα χαρτιά του και κοίταξε διαπεραστικά τον επισκέπτη του, καθώς άκουσε να λέει ότι είχε να του καταγγείλει συνομωσία των Γραικών κατά της Αυστρίας και των συμμάχων της.

Στο μεταξύ ο Ρήγας με τον Χριστόφορο Περαιβό είχαν καταλύσει στο «Βασιλικό Ξενοδοχείο». Εκεί έκαναν έφοδο οι στρατιώτες με τις λόγχες στα χέρια και αφού στην αρχή τους έθεσαν υπό κράτηση, στη συνέχεια τους μετέφεραν στην αστυνομία. Επάνω του, όμως, ο Ρήγας είχε χαρτιά, αλληλογραφία, χρήματα και έγγραφα επιβαρυντικά.

Η οργάνωσή τους είχε παρακλάδια μεταξύ των εμπόρων και των υπαλλήλων Ρωμιών, Σέρβων, Βλάχων, Βουλγάρων και άλλων ανατολικής καταγωγής πολιτών. Από τη Βιέννη το δίχτυ απλωνόταν μυστικά στα τουρκοκρατούμενα εδάφη της Ανατολής. Ο Ρήγας και οι φίλοι του έβγαζαν και έντυπο στη Βιέννη, την «Εφημερίδα», στην ελληνική και σλαβονική γλώσσα. Ο έμπορος Οικονόμου είχε καταδόσει εκτός από τον Ρήγα τον ίδιο τον συνεταίρο του, τον Αντώνη Κορωνιό, που μαζί με άλλους 8 κρατούμενους κατέληξαν στα μπουντρούμια. Οταν το έμαθε ο πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ζήτησε από τον υπουργό Αστυνομίας της Αυστρίας Φον Μπέργκεν την έκδοση των συνωμοτών στις τουρκικές αρχές.

Η Αυστρία αναλάμβανε να παραδώσει τους Γραικούς πατριώτες και η Τουρκία για αντάλλαγμα θα έδινε βενετσιάνικα περιουσιακά στοιχεία και πολωνούς πολιτικούς φυγάδες. Με χειροπέδες και αλυσίδες ο Ρήγας, χαρακτηρισμένος ως κοινός εγκληματίας, μεταφέρθηκε για ανακρίσεις στη Βιέννη.

27 Απριλίου 1798 βγήκαν από τις φυλακές για ν’ αρχίσει ο νέος γολγοθάς. Υστερα από επίπονο ταξίδι, στις 9 Μαϊου, η συνοδεία με τους κρατούμενους μπήκε στο Βελιγράδι. Οι Αυστριακοί παρέδωσαν τον Ρήγα και τους συντρόφους του στον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή και κείνος τους έριξε στα υπόγεια του πύργου Νεμπόϊζα. Εδώ τέλειωσε το απαίσιο και φρικτό έργο που είχαν αναλάβει οι δήμιοι. Μετά φυλάκιση σαράντα ημερών και ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, οι οκτώ κρατούμενοι εκτελέσθηκαν δια στραγγαλισμού. Το αφρισμένο ρέμα του Δούναβη πήρε στην υγρή αγκαλιά του τον Ρήγα και άλλους 7 μάρτυρες, στο αιώνιο και ατέλειωτο ταξίδι προς τη Μαύρη Θάλασσα.

Η σύλληψη και ο τραγικός θάνατος του Ρήγα Φερραίου στα 1798 τον εμπόδισαν να αναπτύξει ολόκληρο το κολοσσιαίο πρόγραμμα του. Οσο πρόφτασε όμως έσπειρε βαθιά τον σπόρο του και ξεσήκωσε τη Βαλκανική, γι αυτό και η συντήρηση τον είχε επικηρύξει σαν τον υπ αριθμόν «1» εχθρό της.

Μήπως σήμερα, 200 χρόνια από τότε, τα εμπνευσμένα μηνύματα του «Θούριου», όπως και τα οράματα της «Χάρτας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» αποκτούν μια τραγική επικαιρότητα, καθώς οι λαοί των Βαλκανίων, δοκιμάζονται σκληρά από την επέλαση της «νέας τάξης» πραγμάτων...";