Η ονομασία της πόλης σήμαινε Ρόδι στην τοπική σιδητική γλώσσα της αρχαιότητας, και υπάρχουν αντίστοιχες απεικονίσεις στα νομίσματα. Σταδιακά φαίνεται πως οι κάτοικοι υιοθέτησαν τα ελληνικά και δεν συνέχισαν να χρησιμοποιούν την τοπική γλώσσα. Το νομισματοκοπείο έκοβε χρυσούς στατήρες και τετράδραχμα για τον Αλέξανδρο, καθώς και δραχμές και δίδραχμα για τον αδελφό του Φίλιππο Γ'.
Η πόλη άκμασε σημαντικά κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ., και αποτελούσε μαζί με την Αττάλεια το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο της περιοχής. Κατακτήθηκε από τους Άραβες τον 7ο αιώνα και οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης κατέφυγαν στην Αττάλεια. Υπολογίζεται ότι τον 2ο αιώνα μ.Χ. και το α’ μισό του 3ου αιώνα η πόλη είχε περίπου 10.000 κατοίκους.
Kατόπιν πέρασε στον έλεγχο της Μακεδονικής αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου μετά την μάχη του Γρανικού το 334 π.Χ., και κατά την εποχή αυτή επανήλθε η χρήση της ελληνικής γλώσσας. Kατά την ελληνιστική περίοδο ήταν πόλη των Σελευκιδών, και κατά διαστήματα των Πτολεμαίων. Στον Ρωμαιοσελευκιδικό πόλεμο ο ρωμαϊκός στόλος νίκησε τον στόλο των Σελευκιδών στην ναυμαχία της Σίδης, αποτέλεσμα που έκρινε την έκβαση του πολέμου, κατακτήθηκε από τους Λύδιους τον 6ο αιώνα π.Χ. και μετέπειτα πέρασε στην κυριαρχία των Περσών, έως ότου αυτοί ηττηθούν από τον Αθηναίο στρατηγό Κίμωνα στην μάχη του Ευρυμέδοντα το 469 π.Χ., μερικά χιλιόμετρα βορείως της πόλης. Ξαναπέρασε στον έλεγχο των Περσών με την Ανταλκίδειο ειρήνη το 387 π.Χ.
Το λιμάνι της Σίδης, σημείο συνάντησης σημαντικότατων θαλάσσιων οδών, την κατέστησε το κέντρο της θαλάσσιας επικοινωνίας μεταξύ τόσο της Συρίας, της Αιγύπτου και της Κύπρου στην Ανατολή όσο και της Ρόδου και του Αιγαίου στη Δύση. Ήταν η κύρια αντίπαλος της γειτονικής –και οικονομικά ισχυρής– Αττάλειας στον τομέα του εμπορίου. Τα θαλάσσια ρεύματα και οι ισχυροί άνεμοι που επικρατούσαν στο λιμάνι συνήθως το είχαν καταστήσει παροιμιώδες στους αρχαίους ναυτικούς για τη δυσκολία που παρουσίαζε ως προς τον ελλιμενισμό των πλοίων. Για του λόγου το αληθές, κάθε φορά που αναφερόταν κάποιος σε ένα επίπονο έργο, χρησιμοποιούνταν η ρήση «μου έλαχε το λιμάνι της Σίδης».
Η οικονομική ευρωστία της πόλης οφειλόταν όχι μόνο στο θαλάσσιο εμπόριο, αλλά και στην εύφορη, καλά αρδευόμενη γη γύρω από τον Μέλανα ποταμό. Η πόλη ήταν χωρισμένη σε 4 συνοικίες, οι ονομασίες των οποίων προέρχονταν από τα σημαντικά οικοδομήματα που τις κοσμούσαν. Έτσι, υπήρχε η συνοικία των Τετραπωλειτών (από μια τετράπωλο, δηλαδή τέθριππο, πάνω στην αψίδα της οδού με τις κιονοστοιχίες), η συνοικία των Βωμειτών (από το βωμό του Διός), η συνοικία των Μεγαλοπυλειτών (από τη Μεγάλη Πύλη) και η συνοικία του Μεγάλου Συνεργείου. Είναι ενδιαφέρον το ότι η διαίρεση αυτή, εκτός από χωροταξική, ήταν και διοικητική, αφού η καθεμία από τις εν λόγω συνοικίες είχε τη δική της Γερουσία.
Η Σίδη προστατευόταν με οχυρωματικό τείχος, το οποίο χρονολογείται στην ύστερη Ελληνιστική περίοδο (2ος αιώνας π.Χ.). Μια μεγαλοπρεπής οδός διέσχιζε την αρχαία πόλη. Ξεκινούσε από το λιμάνι και κατέληγε στην περιοχή των ναών. Μια μικρότερη οδός ξεκινούσε από την κύρια πύλη και είχε κατεύθυνση προς τα δυτικά. Οι δύο αυτοί οδικοί άξονες συνέδεαν τις τέσσερις συνοικίες της αρχαίας Σίδης. Ήταν πλακόστρωτοι και πλαισιώνονταν από μεγαλοπρεπείς στοές, με καταστήματα στις δύο πλευρές. Στο κέντρο της πόλης δέσποζε ένας κυκλικός ναός του 2ου αιώνα μ.Χ., αφιερωμένος πιθανότατα στη θεά Τύχη. Τον 4ο αιώνα μ.Χ. οι κάτοικοι έκτισαν ένα μικρό τείχος στα νότια της Αγοράς. Εκεί κτίσθηκε μια αψιδωτή πύλη, η οποία αποτέλεσε και είσοδο προς την πόλη στο σημείο αυτό. Δίπλα στην πύλη αυτή υπάρχει το μνημείο του Βεσπασιανού, το οποίο όμως δε βρίσκεται στην αρχική του θέση. Η σωζόμενη επιγραφή το χρονολογεί στο 74 μ.Χ. Ήταν ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που έκτισαν οι πολίτες σε κάποιο άγνωστο σημείο μέσα στη Σίδη για να τιμήσουν τους αυτοκράτορες Τίτο και Βεσπασιανό. Η Αγορά βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με ένα συγκρότημα λουτρών του 5ου αιώνα μ.Χ., στο οποίο στεγάζεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Το θέατρο της Σίδης, στην ίδια περιοχή, είναι μια εντυπωσιακή κατασκευή των Αυτοκρατορικών χρόνων. Μεταξύ του θεάτρου και της οδού με τις κιονοστοιχίες σώζονται τα ερείπια ενός μικρού ναού του 1ου αιώνα π.Χ., αφιερωμένου πιθανώς στον θεό Διόνυσο. Στα ΝΑ του θεάτρου, έξω από το μεταγενέστερο τείχος, υπήρχε η Δημόσια Αγορά της πόλης, η οποία είχε ταυτιστεί λανθασμένα με Γυμνάσιο. Είχε περίτεχνο γλυπτό διάκοσμο, διέθετε πιθανότατα βιβλιοθήκη, ενώ κοσμούνταν με αγάλματα αθλητών και θεοτήτων, ρωμαϊκά αντίγραφα ελληνικών πρωτοτύπων. Στο νότιο τμήμα της πόλης δεσπόζει η περιοχή με τους ναούς, με θέα στο λιμάνι και τη θάλασσα. Πρόκειται για δύο πανομοιότυπους περίπτερους κορινθιακούς ναούς κτισμένους σε υπερυψωμένη κρηπίδα, που χρονολογούνται στους Αυτοκρατορικούς χρόνους (2ος αιώνας μ.Χ.). Σήμερα διακρίνονται μόνο οι θεμελιώσεις τους, αλλά τα αρχιτεκτονικά τους μέλη είναι διάσπαρτα στον γύρω χώρο. Επρόκειτο για τους ναούς της Αθηνάς και του Απόλλωνα, ήταν δηλαδή αφιερωμένοι στις δύο σημαντικότερες θεότητες που λατρεύονταν στην πόλη.
Σε άμεση γειτνίαση με την κεντρική οδό της πόλης σώζονται τα λουτρά του λιμανιού. Mεταξύ των ερειπίων της αρχαίας Σίδης, ιδιαίτερη θέση κατέχει η εκτεταμένη νεκρόπολη, η οποία βρίσκεται στα ανατολικά της πόλης.
Πολλά από τα κτίρια της πόλης στέκονται ακόμα όρθια και για αυτό το λόγο μοιάζει με ένα υπαίθριο μουσείο. Κάποια από τα κτίσματα και τα κτίρια αυτά είναι το Νυμφαίο (μνημειώδης κρήνη), η Αγορά, η βιβλιοθήκη, το θέατρο και τα λουτρά.
Το πιο επιβλητικό κτίριο της πόλης είναι το θέατρο χωρητικότητας 15.000 θεατών με θέα την θάλασσα. Το νέο θέατρο που έχει οικοδομηθεί πάνω από ένα παλιό θέατρο της ελληνιστικής περιόδου χρονολογείται στον 2ο αιώνα. Κάτω από το κοίλο βρέθηκαν δυο σκαλοπάτια του ελληνιστικού θεάτρου τα οποία εκτίθενται μέσα σε βιτρίνα. Στην τριώροφη σκηνή υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις του Διόνυσου. Η ορχήστρα ήταν περιτριγυρισμένη με ένα τοίχο. Ξέρουμε ότι εδώ διοργανώνονταν παραστάσεις ναυμαχιών και αθλοπαιδίες. Κοντά στο θέατρο υπάρχουν τα ρωμαϊκά λουτρά που σήμερα λειτουργούν ως μουσείο. Εδώ εκτίθενται καλά διατηρημένα αγάλματα της Ρωμαϊκής Εποχής που ανακαλύφθηκαν στις ανασκαφές όπως αυτά του Ερμή, του Απόλλωνα, του Άρη, της Νίκης, του Δισκοβόλου και των Χάριτων, προτομές, ανάγλυφα και σαρκοφάγοι.
Ο Ναός του Διόνυσου που βρίσκεται απέναντι από το θέατρο είναι ένας ναός μικρών διαστάσεων. Χρονολογείται στην Πρώιμη Ρωμαϊκή Εποχή ο οποίος έχει χτιστεί πάνω σε μια βαθμιδωτή βάση με επτά σκαλοπάτια.
Ο δρόμος με τους κίονες στις δυο άκρες που περνά δίπλα από το θέατρο και οδηγεί στο χωριό εκτείνεται μέχρι την παραλία. Στο τέρμα του δρόμου υπάρχει ένας ναός κορινθιακού ρυθμού. Ο ναός που είναι αφιερωμένος στον θεό Μην, θεός της Σελήνης στην Ανατολία, χρονολογείται στον 2ο αιώνα. Μέχρι τις μέρες μας έχει διασωθεί μόνο το βάθρο του ναού. Στην αλάνα κοντά στο λιμάνι βρίσκεται μια βασιλική της Βυζαντινής Περιόδου. Στις ανασκαφές που διεξάγονται στο προαύλιο της βασιλικής ανακαλύφθηκαν δυο ναοί. Ο ένας είναι αφιερωμένος στον Απόλλωνα και ο άλλος στην Αθηνά. Ο Ναός του Απόλλωνα διαστάσεων 6 x 11 κιόνων είναι κορινθιακού αρχιτεκτονικού ρυθμού και χρονολογείται στον 2ο αιώνα. Ο Ναός της Αθηνάς διαστάσεων 6 x 13 κιόνων είναι επίσης κορινθιακού αρχιτεκτονικού ρυθμού και χρονολογείται στην ίδια περίοδο.
Μετά τους ναούς βρίσκεται το λιμάνι. Πίσω ακριβώς από το Μεγάλο Λιμάνι υπάρχουν τα υπολείμματα ρωμαϊκών λουτρών του 3ου αιώνα. Το κτίριο που τελεί υπό την ειδική προστασία του κράτους έχει θολωτά δωμάτια. Το μεγάλο προαύλιο μπροστά από το κτίριο χρησίμευε ως παλαίστρα. Οι ανάγλυφες παραστάσεις του κτιρίου εκτίθενται στο μουσείο της πόλης.
Η νεκρόπολη της Σίδης βρίσκεται έξω από τα τείχη. Υπάρχουν τάφοι διαφόρων ειδών, απλοί τετράγωνοι σκαλιστοί τάφοι, χωρισμένοι σαρκοφάγοι ή σε μορφή ναού. Το ομορφότερο από όλα αυτά βρίσκεται στα δυτικά της νεκρόπολης. Πρόκειται για έναν μνημειώδη τάφο σε μορφή ναού που πιθανολογείται ότι ανήκει σε μια εύπορη οικογένεια της αρχαίας πόλης.
Η Σίδη απέχει 400 χιλόμετρα μακριά από την Άγκυρα και 700 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη. Είναι ένας σημαντικός προορισμός που προτιμούν οι ξένοι τουρίστες και είναι από τις πιο φημισμένες αρχαίες πόλεις της Μεσογείου με τα υπολείμματα που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Στο πρώτο υποβρύχιο μουσείο της Τουρκίας στην αρχαία πόλη της Σίδης με τη χρήση εξοπλισμού καταδύσεων, οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν 110 αγάλματα που κατασκευάστηκαν από ειδικό υλικό και τοποθετήθηκαν σε τρία διαφορετικά επίπεδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου