Photo, Kyriakos.Pipis
Ελάτε να γνωρίσετε την ιστορία της και την γαστρονομία της, να περπατήσετε δίπλα στα ποτάμια της, να θαυμάσετε τους καταρράκτες της, να γνωρίσετε την μοναδική γεωμορφολογία της. Πεδιάδες, βουνά, καταρράκτες, ποτάμια. Κρύα και ζεστά νερά, ήσυχα ή ορμητικά με λίμνες και υδροβιότοπους, όλα έτοιμα να σας χαρίσουν μια ανεπανάληπτη εμπειρία.
Το όνομα «Έδεσσα» έχει φρυγική προέλευση και σημαίνει «πύργος στο νερό». Η περιοχή αναδείχτηκε σε βιομηχανικό κέντρο στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς δημιουργήθηκαν εδώ υδροκίνητα κλωστοϋφαντουργεία, μεταξουργεία, νερόμυλοι, ελαιοτριβεία, σησαμοτριβεία και ταπητουργεία που της έδωσαν τον τίτλο «Μάντσεστερ των Βαλκανίων».
Το Γεωπάρκο των Καταρρακτών εκτείνεται σε μια περιοχή πάνω από 100.000 τ.μ. και σε μία διαδρομή πάνω στον βράχο για 1,1 χλμ. (Από το Ξενία & το Βαρόσι, στο Μουσείο Νερού, το Πάρκο Καταρρακτών έως την Άνω Εστία). Πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης αποτελεί το βασικό πόλο έλξης επισκεπτών και ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στην Ελλάδα.
Το πάρκο Καταρρακτών προσφέρει ανοιχτούς χώρους αναψυχής και συνάντησης για όλους. Χώροι πολιτισμού, φύσης και αναψυχής βρίσκουν την τέλεια τοποθεσία στο χώρο των Καταρρακτών.
Στην περιοχή βρίσκεται το Κέντρο Πληροφόρησης, το Πολιτιστικό Κέντρο της Έδεσσας, Μνημεία Μακεδονικής αρχιτεκτονικής, Νερόμυλοι και Υδροκίνητα Εργοστάσια, παραδοσιακές κατοικίες, σημαντικές βυζαντινές εκκλησίες και πεζόδρομοι με μονοπάτια που οδηγούν τους επισκέπτες και τους κατοίκους της πόλης.
Εκεί όπου το πάρκο των Καταρρακτών συναντά την άκρη του βράχου, “το φρύδι της πόλης” βρίσκεται το σκαλοπάτι όπου πατά ο Θεός για να ανέβει στον ουρανό, σύμφωνα με τον μεγάλο Έλληνα συγγραφέα Μενέλαο Λουντέμη.
Ο χώρος είναι προσβάσιμος με σκαλοπάτια που οδηγούν σε διάφορα σημεία θέας ακόμη και κάτω από τους καταρράκτες. Ο ιονισμένος αέρας από την δύναμη του νερού που χτυπά στα βράχια κάνει πολύ καλό στην υγεία γι' αυτό και πολλοί επισκέπτες στέκουν αρκετή ώρα μπροστά στο θέαμα, ενώ από την ακτίνες του ήλιου πολύ συχνά δημιουργείται το ουράνιο τόξο. Το βράδυ οι καταρράκτες φωταγωγούνται και προσφέρουν μοναδικές εικόνες.
Το νερό των Καταρρακτών προέρχεται από τις πηγές του υγροτόπου Άγρα- Βρυτών -Νησίου, οι οποίες τροφοδοτούνται από τα χιόνια του Καϊμάκτσαλάν, ενώ η ροή τους είναι πλήρως ελεγχόμενη από την Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού μιας και το νερό τροφοδοτεί δυο εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, το εργοστάσιο του Άγρα και το εργοστάσιο του Εδεσσαίου.
Σε μικρή απόσταση από το πάρκο των Καταρρακτών συναντάμε την παλιά βιομηχανική υδροκίνητη ζώνη της πόλης, γνωστή ως περιοχή των Mύλων. H αφθονία των υδάτων σε συνδυασμό με τις έντονες κλίσεις του εδάφους έδωσαν την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης από τα αρχαία χρόνια (υδραλέτης).
Συστηματικότερη έγινε η εκμετάλλευση του νερού όταν από τα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα υδροκίνητα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας από Nαουσαίους Έλληνες επιχειρηματίες. Συνολικά ιδρύθηκαν έξι υδροκίνητες μονάδες με πρώτο το νηματουργείο Tσίτση και Σία το 1895, από το οποίο σώζονται μόνο ίχνη των αρχικών του εγκαταστάσεων. Aκολούθησε η "Ένωση Bιομηχανικών Eπιχειρήσεων Eστία AE" με δύο βιομηχανικές μονάδες το 1907 και το 1926, το Kανναβουργείο της Eταιρείας Tότσκα το 1908 και το Kανναβουργείο των Aδελφών Aποστόλου και Σπυριδωνίδη το 1930. Tελευταίο ιδρύθηκε κατά την περίοδο 1929-1930 το Εριουργείο των αδελφών Σεφερτζή - Kοκκίνου το οποίο ήταν ένα από τα σπουδαιότερα εργοστάσια των Bαλκανίων.
Όλες αυτές οι βιομηχανικές μονάδες ήκμασαν κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, λόγω κυρίως του φθηνού εργατικού δυναμικού που εμπλούτισε την πόλη μετά την ανταλλαγή πληθυσμών. Όμως λόγω προβλημάτων που παρουσιάστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τα υδροκίνητα εργοστάσια έκλεισαν οριστικά το 1962.
Η Ορεινή Πέλλα χαρακτηρίζεται από μια πλούσια γεωμορφολογία και είναι ξακουστή για τα χωριά και τους οικισμούς, κατασκευασμένα σύμφωνα με την παραδοσιακή αγροτική αρχιτεκτονική. Ξεχωρίζει ο πέτρινος οικισμός του Αγίου Αθανασίου και οι ενδιαφέροντες οικισμοί της Καρυδιάς, της Κερασιάς και της Παναγίτσας.
Τα περισσότερα χωριά είναι ζωντανά και χαρίζουν στους επισκέπτες εικόνες από την αγροτική ζωή της περιοχής. Τα περισσότερα κτίρια στα χωριά είναι κατασκευασμένα με πέτρα και ξύλο. Τα σπίτια είναι μεγάλα, με εσωτερική αυλή και στέγη που φτάνει ψηλά, σε μεγάλη απόσταση από το έδαφος, και παραδοσιακά φιλοξενούσαν πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας, αλλά αποτελούσαν και λειτουργικούς χώρους για μια σειρά από τεχνικές και αγροτικές δραστηριότητες. Αυτός ο τρόπος κατασκευής χαρίζει εξαιρετική αντοχή και, σε συνδυασμό με τις ιδιότητες της κεραμοσκεπής, από την οποία αποτελείται η στέγη, επιτρέπει στα σπίτια να αντέχουν το βάρος και την υγρασία του άφθονου χιονιού και της βροχής που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Τα επάνω πατώματα των σπιτιών συχνά χρησιμοποιούνταν για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων, ενώ τα επίπεδα κάτω από τον πρώτο όροφο χρησίμευαν ως στάβλος για τα οικόσιτα ζώα. Το κατοικήσιμο επίπεδο του σπιτιού ήταν μεικτό, αποτελούμενο από ένα χωμάτινο επίπεδο δίπλα σε ένα ανυψωμένο ξύλινο επίπεδο, όπου βρίσκονταν τα υπνοδωμάτια και άλλοι χώροι διαβίωσης. Στο κέντρο του σπιτιού υπήρχε εστία με τζάκι καμινάδα που αποτελούσε και το βασικό μέσο θέρμανσης τους κρύους χειμώνες.
Τα πυκνά δάση της Πέλλας καλύπτουν έως και τις μέρες μας το 70% του εδάφους, ενώ ο Εδεσσαίος ποταμός, η λίμνη Βεγορίτιδα και ο υγρότοπος Άγρα- Βρυτών- Νησίου έχουν διαμορφώσει με τα νερά του Καιμάκτσαλάν κατάλληλες εκτάσεις για την καλλιέργεια φρούτων με χαρακτηριστικότερη την παραγωγή κερασιών και ροδακινιών.
Το 1995, ο παραδοσιακός οικισμός του Αγίου Αθανασίου γίνεται πανελλήνια γνωστός λόγω της λειτουργίας του Χιονοδρομικού Κέντρου του Καϊμάκτσαλάν ενώ σε αρκετά χωριά αναπτύχθηκαν μονάδες παραδοσιακής φιλοξενίας, τοπικών προϊόντων, εστίασης και γαστρονομίας.
Τα χωριά της περιοχής είναι “ζωντανά” και οι άνθρωποί τους πρόθυμοι να μιλήσουν μαζί σας. Τα πανηγύρια οργανώνονται κύρια από τους τοπικούς συλλόγους που προσπαθούν με μεράκι να διατηρήσουν τις παραδόσεις του τόπου.
Η Έδεσσα και η Ορεινή Πέλλα φημίζονται για την ιδιαίτερη γεωμορφολογία με ψηλά βουνά και χρωματιστές πεδιάδες, για τα πληθωρικά νερά με τους καταρράκτες και τις λίμνες, για τα κρύα ποτάμια και τα ζεστά ιαματικά νερά, αλλά και τα πλούσια τοπικά προϊόντα με κορυφαία τα πασίγνωστα κεράσια Έδεσσας τα γνωστά σε όλα τα παζάρια.
Η Άνοιξη της Έδεσσας, ως ετήσια καθιερωμένη γιορτή ξεκινά με την έναρξη της περιόδου της ανθοφορίας και των ανθισμένων κερασιών. Με σήμα την ανθισμένη κερασιά επισκέπτες από όλη την Ελλάδα, φτάνουν στην Έδεσσα που έχει καθιερωθεί ως ανοιξιάτικος προορισμός. Από τα μέσα Απριλίου έως τις αρχές Ιουνίου το Εαρινό Φεστιβάλ με μουσική από την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τον κόσμο, η ΑνθοΕΔΕΣΣΑ με την Ανθοέκθεση, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα συμμετοχικά παιχνίδια και ο “Μήνας Μάιος” με τις εικαστικές εκδηλώσεις Βαλκάνιων και Ελλήνων καλλιτεχνών αποτελούν για τους μυημένους επισκέπτες όσο και τους κατοίκους μια μοναδική ανοιξιάτικη συνάντηση μυσταγωγίας.
Οι “Δρόμοι του Κερασιού” ξεκινούν από το Λευκό Λουλούδι της Κερασιάς που συνδέεται εδώ και χιλιάδες χρόνια με τον Υδάτινο Μύθο της Έδεσσας και καταλήγουν στην εξερεύνηση της άγνωστης Ορεινής Πέλλας και φυσικά στους εκλεπτυσμένους ουρανίσκους των γευσιγνωστών από όλη την Ελλάδα.
Τι θα φάτε: Η γαστρονομία κυριαρχείται ακόμη και σήμερα από τον Χοίρο τον Πασίφοιλο, το μικρό γουρουνάκι που έγινε αφορμή έπειτα από ένα “ατύχημα” που στην ιστορία καταγράφηκε ως πολιτιστική περιπέτεια.
Χαρακτηριστικά πιάτα της τοπικής κουζίνας, είναι το τσουμπλέκι (στρώσεις από κρέας, λαχανικά και δαμάσκηνα σε γάστρα), το κουκουλωτό (χοιρινό με πιπεριές ή δαμάσκηνα, πράσα και τυρί), το μπουγιουρντί (φέτα, ντομάτα και καυτερή πιπεριά σε πήλινο), το χοιρινό με κυδώνια ή κάστανα, πέστροφες, ωραιότατα ψητά κρέατα (κυρίως γουρουνόπουλο), σούπες (πολύ καλός ο πατσάς) και πίτες (ιδίως κολοκυθόπιτα). Όσον αφορά τα γλυκά, θα βρείτε οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε φτιαγμένο με κεράσια αλλά και κουρκουμπίνια, πολλά σιροπιαστά, το δανεικό από τη γειτονική Ημαθία ραβανί και φλογέρες (φύλλο τυλιγμένο με κρέμα). Αγοράστε γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, λικέρ από τα περίφημα κεράσια Βοδενών, τυρί μπάτσο, πιπεριές τσούσκες (καυτερές), χειροποίητα ζυμαρικά, τουρσιά, αποξηραμένα φρούτα.
Από εδώ ξεκίνησε τα βήματά του ο Μέγας Αλέξανδρος. Η αρχαία Έδεσσα πρώτη πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους (μέχρι τις ανακαλύψεις του Ανδρόνικου) αποτέλεσε σημαντική πόλη της αρχαιότητας κτισμένη στο φυσικό πέρασμα, όπου κυριαρχεί η Αρχαία Εγνατία Οδός που ενώνει την Ασία με την Αδριατική. Ένας κόσμος με μύθους θρύλους, νεράιδες και δράκους που μάγεψαν τον μικρό Αλέξανδρο στα παιδικά του χρόνια.
Η αρχαία Πέλλα, η ιστορική πρωτεύουσα των Μακεδόνων έγινε η αφετηρία του νεαρού Βασιλιά, που άφησε αποτυπώματα τα περίφημα μωσαϊκά, βλέποντας την θάλασσα της Μεσογείου και κοιτώντας πάντα στην Ανατολή. Η επίσκεψη στους αρχαιολογικούς και μουσειακούς χώρους δίνει την ευκαιρία για στοχασμό της δύναμης του πνεύματος και της θέλησης που είχε ο μικρός Αλέξανδρος να κατακτήσει τον κόσμο. Ένα πρόγραμμα διαδραστικό και ωφέλιμο για όλη την οικογένεια που δίνει χώρο στη σκέψη, την ψυχαγωγία και την ευεξία.
Τα Λουτρά Πόζαρ απέχουν 35 χλμ. από την Έδεσσα. Η περιοχή είναι γνωστή από τα πανάρχαια χρόνια για την ιαματική δράση των νερών που πηγάζουν από τα σπλάχνα του βουνού και έχουν σταθερή θερμοκρασία 37 βαθμών Κελσίου. Η ωριαία παροχή φτάνει τα 650 κυβικά μέτρα, αρκετή για τη λειτουργία του υδροθεραπευτηρίου και της ανοικτής πισίνας.
Η παλιά μουσική παράδοση διατηρείται στην Έδεσσα μέχρι τις ημέρες μας και στο τέλος κάθε καλοκαιριού ομάδες κανταδόρων διασχίζουν όλες τις γειτονιές της πόλης χαρίζοντας έναν ρομαντικό αποχαιρετισμό στην εποχή των διακοπών.
Εξίσου αξιόλογη είναι και η λογοτεχνική παράδοση της Έδεσσας. Στο Γυμνάσιο της φοίτησε ο Μενέλαος Λουντέμης και εικόνες από τη ζωή της πόλης επανέρχονται συχνά στα έργα του. Στον τομέα του Θεάτρου, το Εδεσσαϊκό Θέατρο, αλλά και το καλοκαιρινό θέατρο της Γαβαλιώτισσας δίνουν πολλές θεατρικές παραστάσεις αλλά δίνονται και συναυλίες διαφόρων καλλιτεχνών. Στον τομέα των εικαστικών το εργαστήριο ζωγραφικής της Σκύδρας Art House, εργαστήρια ζωγραφικής της Έδεσσας καθώς και ο Σύλλογος καλλιτεχνών «Απελλής» με τη ζωντάνια τους ενεργοποιούν την πόλη. Στον τομέα της μουσικής το Δημοτικό Ωδείο Έδεσσας, το Κέντρο Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης όπως επίσης και ο ιδιαίτερος χώρος «Art Factory» που δραστηριοποιείται στην περιοχή του Κανναβουργείου, φιλοξενούν ασταμάτητα αξιόλογες φωνές.
Αξιοσημείωτη είναι και η διοργάνωση τα τελευταία χρόνια διαφόρων Φεστιβάλ στην Έδεσσα, όπως επίσης και το ατμοσφαιρικό καρναβάλι της, που εδώ και 10 χρόνια ο κόσμος το στηρίζει ενεργά και οι πεζόδρομοί της πλημμυρίζουν από τη χαρά των καρναβαλιστών
Μία πόλη με γνωστότερο χαρακτηριστικό της τους υπέροχους καταρράκτες, δεν αποτελεί μόνο έναν τουριστικό πόλο έλξης αλλά και μία πόλη ζωντανή με διάθεση συνεχούς αυτοβελτίωσης. Διαθέτει κοινόχρηστα ποδήλατα, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα μέρος στο οποίο είναι εύκολη και δυνατή η πρόσβαση σε όλους τους χώρους περπατώντας, με στόχο την περιβαλλοντική προστασία.
Βασικό χαρακτηριστικό της Έδεσσας είναι και η μεγάλη αναλογία του φυσικού περιβάλλοντος, που υπάρχει έντονα σε όλη την πόλη και ιδίως στο πάρκο των Καταρρακτών, και στις περιοχές που διαπερνούν τα 7 ποτάμια συστήματα στο δέλτα του Εδεσσαίου ποταμού αλλά και τα μέρη και διάφοροι τρόποι αναψυχής που παρέχονται σε αφθονία στην Έδεσσα.
Η Έδεσσα απέχει μόλις 100 χλμ. από το Διεθνές Αεροδρόμιο "Μακεδονία" της Θεσσαλονίκης. Με πυκνές συνδέσεις λεωφορείων και τραίνων η πρόσβαση στην Έδεσσα είναι εύκολη. Η σύνδεση Έδεσσας - Θεσσαλονίκης μέσω Γιαννιτσών (39km) γίνεται οδικά (Ε86) με αυτοκινητόδρομο. Επίσης η Έδεσσα είναι κοντά στην Βέροια (45km), στην Κοζάνη Ε65 (85km), στην Φλώρινα (70km) και το Κιλκίς (90km).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου