Πέργαμος, δοξασμένη και πλούσια

Tαξίδι γνώσης και εξερεύνησης είναι αυτό που πραγματοποιήσαμε στη ματωμένη γη της Ιωνίας. Σήμερα, θα κάνουμε στάση στην Πέργαμο, που ήταν μια δοξασμένη και πλούσια πόλη (160.000 κάτοικοι στην εποχή της ακμής της), στα Μικρασιατικά παράλια, απέναντι από τη Λέσβο.

Οι Τούρκοι διατηρώντας παραφθαρμένα την αρχαία ονομασία,  τη λένε Bergama και έχει πληθυσμό περίπου 55.000 κατοίκων.

Η πόλη βρισκόταν ανάμεσα στους παραποτάμους του Κάικου, του Σελινούντα και του Κητείου. Ανήκε στην επαρχία της Τευθρανίας της Μυσίας, στη Μικρά Ασία και ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου Βασιλείου. Βρισκόταν χτισμένη πάνω σε ένα μικρό λόφο 300 μ. υψόμετρο, μέσα σε μια εύφορη κοιλάδα που εκτεινόταν δυτικά μέχρι τις ακτές του κόλπου Ελαίας (σημερινό Τσανταρλί).

Η Πέργαμος, όταν η Αθήνα έχασε την ακμή της, υπήρξε μαζί με την Αλεξάνδρεια το κέντρο του ελληνικού πολιτισμού, κυρίως τον 2^ο π.Χ. αι. επί του Αττάλου Β΄,  ο οποίος κατά την «κρίση του παπύρου» δημιούργησε στα εργαστήριά του την περγαμηνή. 

Η ιστορία της πόλης αρχίζει στις αρχές του 4ου αιώνα π. Χ. και μέχρι την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Μυσίας.

Στα 293 π.Χ. ο βασιλιάς Λυσίμαχος ασφάλισε στο οχυρό του λόφου τους θησαυρούς του και ανάθεσε στο στρατηγό του Φιλέταιρο να τους φυλάει. Ο Φιλέταιρος, μετά το θάνατο του Λυσίμαχου και με τα 9.000 τάλαντα των θησαυρών, ένα ποσό τεράστιο για την εποχή του, ίδρυσε το μικρό κρατίδιο της Περγάμου, που το κράτησε μέχρι το θάνατό του. Ο Άτταλος Α', ο απόγονός του, χρησιμοποίησε το μεγαλύτερο μέρος του θησαυρού για να εξωραΐσει την Πέργαμο κι ο Ευμένης ο Β', ο διάδοχός του, έχτισε ένα πλήθος ναών και δημόσιων κτηρίων κι ανάμεσά τους το βωμό της Περγάμου.

Η Πέργαμος καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και έγινε το μεγαλύτερο εμπορικό, πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας. 

Μετά την επανάσταση των Περγαμηνών κατά των Ρωμαίων (88 π.Χ.) και την επανάσταση του Μακρινού, δολοφόνου του Καρακάλλα, η Πέργαμος απογυμνώθηκε από τα αξιολογότερα μνημεία τέχνης, τα οποία μεταφέρθηκαν στη Ρώμη. Τον 7ο αιώνα έγινε βυζαντινή επαρχία και στα 1401 καταστράφηκε εντελώς από τον Ταμερλάνο, μένοντας για έναν αιώνα έρημη και ακατοίκητη, μέχρι που στα 1450 οι Τούρκοι ξανάχτισαν την πόλη στους πρόποδες του λόφου.

Τα αξιοθέατα της περιοχής είναι πολλά και απέχουν μεταξύ τους. Αν δεν έχετε χρόνο επισκεφθείτε μόνο την Ακρόπολη, που βρίσκεται σε υψόμετρο 275 μέτρων. Αριστερά από την κεντρική είσοδο βρίσκεται το Ηρώο, τόπος λατρείας για τον Άτταλο και τον Ευμένη, που τους είχαν θεοποιήσει. Διάφορα δωμάτια βρίσκονται γύρω από μία περίστυλη αυλή.  Από τα βασιλικά παλάτια δεν σώζονται ιδιαίτερα πράγματα. Υπάρχει, όμως, μια πανοραμική θέα της κοιλάδας του αρχαίου Κελτίου, όπου θα παρατηρήσετε τα ερείπια υδραγωγείων (41 συνολικά), που τροφοδοτούσαν την Ακρόπολη.

Στο πιο ψηλό σημείο της Ακρόπολης βρίσκεται ο κορινθιακός ναός του Τραϊάνού, που είχε έξι κίονες στην πρόσοψη κι εννιά στις μεγάλες πλευρές. Νότια από αυτό το συγκρότημα υψωνόταν η Βιβλιοθήκη, κατεστραμμένη σήμερα, όμως από τις σπουδαιότερες του κόσμου από τον 2^ο π.Χ. αι. 

Ο Ευμένης ο Β΄,  όπως κι ο πατέρας του Άταλος Α΄,  υπήρξε μεγάλος συλλέκτης και είχε επιδοθεί μανιωδώς στη συλλογή χειρογράφων για να κάνει τη Βιβλιοθήκη του μια από τις πιο φημισμένες του ελληνιστικού κόσμου.  Οι περισσότεροι από τους 200.000 τόμους που αποτελούσαν τον πλούτο της βιβλιοθήκης είχαν συνταχθεί σε περγαμηνή, μερικές από τις οποίες πλούτισαν τη βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας, δώρο του Μάρκου Αντώνιου όταν παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα.

Το Ασκληπιείο, είναι  ένα από τα πιο φημισμένα ιερά που ερχόταν προσκυνητές για να θεραπευθούν ακολουθώντας φυσική άσκηση και ψυχολογική θεραπεία. Οι γιατροί συνιστούσαν λουτρά, μασάζ, φάρμακα, μερικές φυσικές ασκήσεις (π.χ. οι ασθενείς να τρέχουν ξυπόλητοι σε κρύο νερό) και ροφήματα. Ρόλο στη θεραπεία έπαιζαν και θεατρικές παραστάσεις. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η λατρεία του Ασκληπιού εισήχθη στην Πέργαμο από την Επίδαυρο από κάποιον Αρχία, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για μια θεραπεία. Στην Πέργαμο άκμασε και ο διάσημος γιατρός της αρχαιότητας Γαληνός.

Ο ναός της Αθηνάς στην Πέργαμο κτίσθηκε στις αρχές του 3^ου αι.,  στα δυτικά μιας ευρύχωρης αυλής που τη στόλιζαν αγάλματα. Ο ναός,  που σώζεται μόνο το βάθρο του, ήταν δωρικού ρυθμού με έξι κίονες στις μικρές πλευρές και δέκα στις άλλες.

Ο Βωμός του Δία, είναι απογυμνωμένος από τα αγάλματά του, που αποτελούσαν την κορυφή της τέχνης της Περγάμου. Σώζεται μόνο ένα μέρος του βάθρου με σκαλοπάτια ύψους  2,60 μέτρα.

Βόρεια από εδώ βρίσκεται το Θέατρο, που είναι κτισμένο σε μια απόκρημνη πλαγιά. Οι 78 βαθμίδες του φθάνουν στα 38 μ. ύψος και χωρούσαν 10.000 θεατές.

Στα υπόλοιπα αξιοθέατα προσθέστε το Ναό του Διονύσου, την Άνω Αγορά, το Γυμνάσιο, το Ωδείο και το Ναό της Δήμητρας.

Αν έχετε χρόνο στη διάθεσή σας μετά την επίσκεψη στο Ασκληπιείο, φεύγοντας από την πόλη, να πάτε στους χώρους των μεγάλων μνημείων της ρωμαϊκής πόλης, όπου υπήρχε Θέατρο, τσίρκο και αμφιθέατρο ικανό να δεχτεί 50.000 θεατές.

EΔΩ, ταξίδι στην Πέργαμο με την κάμερα του enlefkotv.

Στην πόλη της Περγάμου αξίζει να μπείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου ξεχωρίζουν ένας ελληνιστικός ίππος (2^ου π.Χ. αι.), ένας αρχαϊκός κούρος (6^ου π.Χ. αι.) κι ένα ωραίο άγαλμα του Αδριανού (2^ου αι.), που βρισκόταν στη βιβλιοθήκη του Ασκληπιείου.

Στο Εθνογραφικό Μουσείο της πόλης, υπάρχουν συλλογές ενδυμασιών και χαλιών από της περιοχή.

Στα περίχωρα της Περγάμου προτείνω να δείτε:

- Τη Νεκρόπολη, που βρίσκεται 2 χλμ. από το δρόμο της Σμύρνης.

- Τη Περπερηνή, 31 χλμ. από το δρόμο του Kozak.

- 5 χλμ. αριστερά σ’ ένα ύψωμα βρίσκεται το  Kapi Kaya, αρχαίος τόπος λατρείας αφιερωμένος στη Θεά- Μητέρα Κυβέλη.

- Τέλος, 29 χλμ. από την Πέργαμο είναι το χωριό Asagibey, χτισμένο σε υψόμετρο 500 μ., που προσφέρει εκπληκτική θέα του κόλπου του Αδραμυττίου.

Πως θα πάτε: Η Πέργαμος απέχει 60 χλμ. από Αϊβαλί, 30 από το Δίκιλι, 120 από τη Σμύρνη και 197 από το Κουσάντασι. Μπορείτε να πάτε με το καραβάκι κάθε πρωί στις 9, από Μυτιλήνη, από τη Ρόδο αφού πάτε στο Μαρμαρίς και από την Κω μέσω Μποντρούμ (Αλικαρνασσός).