Κάστανα, φαρμακευτικές και άλλες ιδιότητες

Μοναδικές πληροφορίες για τις φαρμακευτικές ιδιότητες του κάστανου, αλλά και πρωτότυπες συνταγές, μας δίνει ο δήμος Καστανιάς τοθ νομού Τρικάλων, μέσω ενός καλαίσθητου φυλλαδίου, που αποτελεί "καρπό" της δράσης "οι γεύσεις της Θεσσαλίας".

Ο Δήμος Καστανιάς βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού και στο πέρασμα προς Ασπροπόταμο. Η περιοχή κατακλύζεται από δάση ελάτης, οξιάς και καστανιάς, όπου οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν τη φύση σε όλο της το μεγαλείο.

Τα χωριά της Καστανιάς είναι πνιγμένα στο πράσινο, με φιλόξενους ανθρώπους, που ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και τις αγροτικές εργασίες. Άνθρωποι που μυήθηκαν από τους παππούδες τους στα μυστικά της μακροζωίας, που στηρίζεται κυρίως στις διατροφικές συνήθειες και τα ποιοτικά ντόπια προϊόντα, ιδανικά για υγιεινή διατροφή.

Όπως επισημαίνει ο δήμαρχος της περιοχής Κώστας Τόλης, την παράδοση και την ιδιαίτερη "ταυτότητα" της περιοχής, οι κάτοικοι προσπαθούν να τη διατηρήσουν ζωντανή, με "δόσεις" νεωτερισμού, γι' αυτό και προέβησαν στην καταγραφή κάποιων γνωστών, αλλά και άγνωστων συνταγών μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, με βάση αγνά προϊόντα, όπως είναι το κάστανο.

Η καστανιά

Η καστανιά λέγεται και "αρτόδενδρο". Το αρτόδενδρο είναι δέντρο τροπικό και κατάγεται από την Ωκεανία. Οι "ρίζες" του είναι βαθιά στην αρχαιότητα, όπως αποδεικνύεται από διάφορα ευρήματα της εποχής του Χαλκού.

Οι καστανιές πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και δεν ευδοκιμούν οε χαμηλότερα υψόμετρα. Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με εμβολιασμό.

Το δέντρο ανθίζει κατά την άνοιξη και τα κάστανα ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Νοεμβρίου, ανάλογα με τις συνθήκες και την ποικιλία.

Κάθε δέντρο μπορεί να δώσει από 30-50 κιλά κάστανα. Το μέγιστο της απόδοσης θεωρείται το 50ο-60ο έτος της ηλικίας του.

Η συγκομιδή γίνεται με τίναγμα των καρπών του δέντρου και στη συνέχεια γίνεται μάζεμα με το χέρι. Μερικοί στρώνουν δίχτυα για πιο εύκολο μάζεμα.

Οι καρποί των κάστανων βρίσκονται μέσα σε ένα ξυλώδες περίβλημα που έχει αγκάθια εξωτερικά και ανοίγει, όταν οι καρποί ωριμάσουν.

Ανάλογα με το είδος, μέσα στο περίβλημα υπάρχουν 2-3 καρποί και σε άλλα είδη μόνο ένας. Το μέγεθος του κάστανου έχει να κάνει με την υγρασία, την ποικιλία και τη σύσταση του εδάφους.

Τα νωπά κάστανα περιέχουν 50% νερό, 45% υδατάνθρακες και 5% φυτικό έλαιο.

Τα κάστανα τρώγονται ψητά ή βραστά, χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, στη μαγειρική σε διάφορες συνταγές και γίνονται και αλεύρι, κυρίως σε διάφορες περιοχές της Ασίας, αλλά και της Ευρώπης.

Ιδιότητες

Τα κάστανα παρουσιάζουν φαρμακευτικές και άλλες ιδιότητες. Έχουν αρκετές θερμίδες (370 τα 100 γραμμάρια), περιέχουν 48% νερό, πολλά ορυκτά άλατα, ενώ αποτελούν καλή πηγή πρωτεϊνών (περιέχουν απαραίτητα αμινοξέα που δεν συνθέτει από μόνος του ο οργανισμός) και υδατανθράκων (45%, με μορφή κυρίως αμύλου).

Επιπρόσθετα, τα κάστανα περιέχουν βιταμίνες Β1 και Β2, απαραίτητες για την μετατροπή των τροφών σε ενέργεια και για την ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, καθώς επίσης βιταμίνη C (ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα) και φολλικό οξύ (απαραίτητο για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων).

Επίσης, τα κάστανα έχουν καλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο (για τη μεταβίβαση των νευρικών ερεθισμάτων και την ενίσχυση των οστών και των δοντιών), μαγνήσιο (αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και απαραίτητο για την υγεία των μαλλιών), φώσφορο (για τα οστά και την όραση), σίδηρο, νάτριο και κάλιο.

Το κάστανο, ωμό ή ψητό, αποτελεί μια πλήρη τροφή, ιδανική για παιδιά στην ανάπτυξη, για όσους αναρρώνουν από διάφορες ασθένειες, όπως η έντονη διάρροια, καθώς και για αθλητές.

Παρόλο που το κάστανο κατατάσσεται στους ξηρούς καρπούς, το βρώσιμο τμήμα του καρπού είναι μαλακό και χαρακτηρίζεται από υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο, διπλάσιο από την πατάτα, ομοιάζοντας περισσότερο με δημητριακό παρά με ξηρό καρπό.

Τα κάστανα είναι γνωστά για την προστατευτική τους δράση στο καρδιαγγειακό και τη συμβολή τους στην καλή λειτουργία του εντέρου, ως υποκατάστατο δημητριακών.

Αποτελούν δε καλή πηγή καλίου, που είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της καρδιακής συστολής και της υδατικής ισορροπίας του οργανισμού.

Ο φλοιός της καστανιάς είναι, επίσης, αντιπυρετικός και τα φύλλα της χρησιμοποιούνται για την καταπράυνση του κοκίτη κ.α.

Κάστανα για όλα τα γούστα

Τα κάστανα τα τρώμε ζεστά, ξεροψημένα ή βραστά. Μπορούν να γίνουν γλυκό του κουταλιού ή τούρτα, ενώ είναι υπέροχα βουτηγμένα σε λιωμένη σοκολάτα. Συνοδεύουν τη χριστουγεννιάτικη γαλοπούλα στη γέμιση της μαζί με κουκουνάρι, καρύδια και σταφίδες.

Συνταγές στις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κάστανα είναι το χοιρινό με κάστανα, ο πουρές με κάστανα οι γεμιστές πιπεριές με κάστανα, οι κροκέτες με κάστανα, η γεμιστή ομελέτα με κάστανα και φέτα, το μιλφέιγ με κάστανα, η τούρτα κάστανο, τα κάστανα κομπόστα και άλλες πολλές.

-Ενδεικτικά, παραθέτουμε μια συνταγή κέικ με κάστανο και σοκολάτα από το φυλλάδιο του δήμου Καστανιάς.

Υλικά: Κουβερτούρα 55% κακάο 160 γρ. Ασπράδι αβγού 120 γρ. Κρόκοι αβγών 80 γρ. Ζάχαρη 90 γρ. Κρέμα κάστανο 250 γρ. Βούτυρο 30 γρ. Κρέμα γάλακτος 30 γρ.

Εκτέλεση: Χτυπάμε τους κρόκους με 50 γρ. ζάχαρη. Λιώνουμε 60 γρ. κουβερτούρας και τα ενσωματώνουμε στο μείγμα των κρόκων. Προσθέτουμε την κρέμα κάστανου και ανακατεύουμε. Χτυπάμε τα ασπράδια μαζί με τα 40 γρ. ζάχαρη σε μαρέγκα και την προσθέτουμε σταδιακά στο μείγμα του κάστανου, ανακατεύοντας απαλά. Αδειάζουμε το μείγμα σε ένα σκεύος διαμέτρου 20 εκ. και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180°C για 35'-40'. Αφήνουμε να κρυώσει και ξεφορμάρουμε. Λιώνουμε την υπόλοιπη κουβερτούρα προσθέτοντας το βούτυρο σε μικρά κομμάτια και την κρέμα γάλακτος. Καλύπτουμε το γλυκό με τη γκανάζ (σοκολάτα).

Μια ακόμη πολύ γευστική συνταγή, με πολλαπλές χρήσης είναι αυτή της κρέμας κάστανου, που χρησιμοποιείται κατά κόρον στη ζαχαροπλαστική.

Υλικά: 800 γρ. κάστανα βρασμένα και καθαρισμένα, 1/4 ποτήρι malt ουίσκι, 1 ποτήρι, παρά κάτι, ζάχαρη, 3 κουτ. σουπ. κρέμα γάλακτος, 1 κουτ. σουπ. μπράντι

Εκτέλεση: Λιώνουμε τα κάστανα με μια ξύλινη σπάτουλα και τα αναμειγνύουμε με τη ζάχαρη και το ουίσκι. Χτυπάμε την κρέμα γάλακτος με το μπράντι και την προσθέτουμε στο μείγμα.Την αφήνουμε να κρυώσει και τη σερβίρουμε πασπαλισμένη με κοπανισμένα φιστίκια. Αν σ' αυτή την κρέμα προσθέσουμε περισσότερη χτυπημένη κρέμα γάλακτος (150-200 γρ.) και δυο φύλλα ζελατίνης, θα έχουμε έτοιμη βάση για μια σαρλότ κάστανου.

Για να διατηρηθούν τα κάστανα πολύ καιρό:

Βάλτε τα σε άμμο, σε δωμάτιο σκοτεινό και δροσερό ( το υπόγειο ας πούμε )
Μ' αυτό τον τρόπο μπορείτε να τα διατηρήσετε όλο τον χειμώνα.