To όνομα της " Παρθένου Μαρίας", το ιερότερο ίσως πρόσωπο της Ορθοδοξίας, συνοδεύεται από ένα μεγάλο αριθμό προσωνυμιών που της έχουν δοθεί, λόγω των ιδιοτήτων της, του χρόνου που γιορτάζει, της θέσης που βρέθηκε η εικόνα της και της τοποθεσίας που βρίσκεται η εκκλησία της.
Λόγω τη τοποθεσίας που βρέθηκε η εικόνα της ή όπου υπάρχει ο ναός της, της δίδονται επίθετα όπως, Παναγία η Σουμελά (στο όρος Μελά), Παναγία η Μελικαρού (στη Σκύρο), Παναγία η Φοδελιώτισσα (στο Φόδελε Ηρακλείου), Παναγία η Θαλασσινή, (στην Ανδρο, σε βράχο μέσα στη θάλασσα), Παναγία η Ανέμη, (στη Σαμοθράκη, επειδή φυσά δυνατός άνεμος στο ξωκλήσι της) κλπ.
Στα Δωδεκάνησα, πιο γνωστή είναι η Παναγία η Καβουριανή, στη Λέρο (φωτογραφία). Βρίσκεται κοντά στον οικισμό Ξηρόκαμπος. Το γραφικό εκκλησάκι ονομάζεται και της Καβουράδαινας, διότι στη θέση που είναι, κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας. Επίσης, στη Λέρο μέσα στο Κάστρο βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγιάς Κυράς.
Για τη μοναδικότητά της ξεχωρίζει η Παναγία του Χάρου στους Λειψούς. Είναι η μοναδική εικόνα της Παναγίας που δεν κρατά το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό. Όσο και αν ακούγεται παράξενο το όνομά της, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ευλογεί το πεντάμορφο νησί. Η Παναγία του Χάρου πήρε το όνομά της, από το γεγονός ότι ο νεκρός Χριστός στο σταυρό του μαρτυρίου και ο Χάρος σχετίζονται μεταξύ τους εννοιολογικά. Το μοναστήρι της Παναγίας βρίσκεται ένα χιλιόμετρο έξω από το βασικό οικισμό των Λειψών. Τόσο το εξωμονάστηρο, όσο και η εικόνα χρονολογούνται από το 1600 μ.Χ., όταν έφτασαν στο νησί δύο μοναχοί από την Πάτμο. Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει στις 23 Αυγούστου (εννιάμερα της Παναγίας) και στους Λειψούς στήνεται μεγάλο πανηγύρι. Από το 1943 μέχρι σήμερα τη θαυματουργή εικόνα κοσμούν τα περιώνυμα "κρινάκια της Παναγίας". Τα λουλούδια τοποθετούνται στην εικόνα την Άνοιξη, στη συνέχεια ξεραίνονται και στη γιορτή της, κατακαλόκαιρο, ανθίζουν βγάζοντας μοσχομυριστά μπουμπούκια!
Στη Νίσυρο, μέσα στο κάστρο των Ιπποτών αναγέρθηκε η Παναγία η Σπηλιανή. Το όνομα έλαβε εξαιτίας του φυσικού χώρου του σπηλαίου στο οποίο βρίσκεται από το 1600 μ.Χ. Η Μονή επί τουρκοκρατίας κυκλοφόρησε χάρτινα νομίσματα με ελληνικά γράμματα για τις συναλλαγές των κατοίκων. Ναυτικοί, κάτοικοι του νησιού, προσκυνητές έχουν κάτι να διηγηθούν για τη βοήθεια που έλαβαν από τη Μεγαλόχαρη. Ένα παλιό έθιμο που διατηρείται είναι το «τάξιμο» στην Παναγία. Γυναίκες, οι λεγόμενες «Νιαμερίτισσες», από την Νίσυρο κι αλλού, πηγαίνουν στο Μοναστήρι, 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) ντύνονται στα μαύρα, τρώνε άλαδα φαγητά και ημερησίως κάνουν τριακόσιες μετάνοιες. Επιστρέφουν στα σπίτια τους ανήμερα της Παναγίας, 15 Αυγούστου.
Ιδιαίτερα γνωστά είναι επίσης τα επίθετα Μεγαλόχαρη και Φανερωμένη. Η δεύτερη προσωνυμία, αποδίδεται σε εικόνες που φανέρωσαν την ύπαρξη τους με κάποιο θαύμα. Πολλές φορές, αυτό γίνεται μέσω κάποιου οράματος, όπως η εμφάνιση της Παναγίας, στη μοναχή Πελαγία και η εν συνεχεία ανεύρεση της εικόνας της στις 30 Ιανουαρίου του 1823.
Στη Λέρο, αφού προσπεράσουμε τη Γούρνα, μεγάλο κόλπο με ρηχά νερά, στη θέση Δρυμώνα υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγίας της Γουρλομάτας με αξιόλογες αγιογραφίες.
Στο Μεσοχώρι της Καρπάθου γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου η Παναγία η Βρυσιανή, που πήρε το όνομά της από την τρίκρουνη βρύση που υπάρχει στην αυλή. Τη χάρη της επικαλούνται Καρπάθιοι και Κασιώτες, που την ονομάζουν και Μεσοχωριτούλλα.
Ανατολικά της Καρπάθου μέσα σ ένα ολοπράσινο δάσος που καταλήγει ως τη θάλασσα βρίσκεται το γραφικό μοναστήρι της Λαρνιώτισσας. Είναι αφιερωμένο στην Παναγία και γιορτάζει 8 Σεπτεμβρίου. Το όνομα προέρχεται από τον Λαρνιώτη, ένα ξεροπόταμο που υπήρχε εκεί κοντά.
Στην Κάσο το πανηγύρι της Παναγίας, πάνω από το Εμπορειό, το Δεκαπενταύγουστο είναι το μεγαλύτερο του νησιού.
Η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της επιλεγόμενης Κυράς στον Εμπορειό Νισύρου αποκαλείται και «Καρπαθιά». Η παράδοση αναφέρει ότι κατά τον 16ο αιώνα στάλθηκε από το καρπάθικο μοναστήρι της Κυράς Παναγιάς στην Κωνσταντινούπολη ένα μικρό εικόνισμα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου για να αργυρωθεί. Κατά την επιστροφή, το καράβι συνάντησε μεγάλη τρικυμία και βυθίστηκε. Η θάλασσα έβγαλε το εικόνισμα σε μια περιοχή της Νισύρου που ακόμα και σήμερα ονομάζεται Λαγκαδάκι της Παναγιάς.
Στην Πάτμο, υπάρχουν η Παναγία η Διασώζουσα, πίσω από τη Μονή του Θεολόγου, η εκκλησία της Παναγιάς του Γράβα στη Χώρα, το κάθισμα της Παναγίας του Απόλου στον Κάμπο, το μοναστήρι της Παναγίας στο Λιβάδι, η Παναγία η Κουμάνα στη Σκάλα. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις υπάρχουσες στο νησί. Στην κορυφή της χερσονήσου Γερανού δεσπόζει η Παναγία του Γερανού. Στις 14 Αυγούστου τελείται εσπερινός και την επομένη γίνεται λειτουργία με λαϊκό πανηγύρι που διαρκεί όλη τη νύχτα.
Στους Αρκιούς φημισμένη είναι η Παναγία η Παντάνασσα.
Στο νησάκι Νίμος της Σύμης γιορτάζει η Παναγία της Αποκουής, στην Τήλο η Παναγία η Θεοτόκισσα στο Μεγάλο Χωριό και στα Λιβάδια η Παναγία η Πολίτισσα.
Στην Κάλυμνο οι Παναγίες δίνουν το δικό τους τόνο στη μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού. Η Παναγία των Τσουκχουώ(ν), η Παναγία η Κυρα - Ψηλή, η Χαριτωμένη, η Παναγία των Αργινωντών, η Κυρά-Χωστή, η Μυρτιώτισσα, η Γαλατιανή, της Τελένδου, της Ψερίμου και των Βοθυνών είναι οι ναοί που ανοίγουν τις πόρτες τους στους πιστούς που αισθάνονται την ανάγκη ν’ ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της. Το ελαιοτριβείο της Παναγίας με τα τσούκχουα (το γνωστό πυρήνα των ελιών)υπήρξε η αιτία για το προσωνύμιο που δόθηκε. Στον Αργινώντα προσφέρονται λουκουμάδες και άλλοι μεζέδες, στους Βοθύνους ψήνονται ρεβύθια στους φούρνους και στην Κυρά Ψηλή μετά τον εσπερινό ακολουθεί γλέντι με μοούρι και τσαμπούνες.
Στην Αστυπάλαια εκτός από την Παναγία του Κάστρου, υπάρχει η Πορταϊτισσα. Ιδρύθηκε από τον όσιο Άνθιμο στα μέσα του 18ου αιώνα. Έχει ξυλόγλυπτο εικονοστάσι ντυμένο με λεπτό φύλλο χρυσού.
Επίσης, υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Βλεφαριώτισσας, μέσα σε σπηλιά και στο Καστελάνο το μοναστήρι της Παναγίας της Πουλαριανής.
H Παναγία η Γοργοεπήκοος βρίσκεται κοντά στην ακτή Μιαούλη στην πόλη της Κω. Ο κυρίως ναός χωρίζεται από το Ιερό Βήμα με ένα θαυμάσιας τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο, ίσως του 18ου αιώνα. Στις τέσσερις γωνίες της στέγης του ναού και στη μία της αψίδας υπάρχουν παλαιοχριστιανικά επιθήματα από διαχωριστικά αμφικιονίσκων με διάκοσμο από σταυρούς. Είναι κτισμένη κατά τον 15ο αιώνα.
Στο νησί του Ιπποκράτη υπάρχει η Κοίμηση στην Αντιμάχεια, στη Τζιά καθώς και η Παναγιά η Συντριανή. Την παραμονή της Παναγίας στολίζουν σ’ ένα μεγάλο ταψί το κόλυβο της Παναγίας και συγχρόνως ψάλλουν διάφορα τροπάρια και αυτοσχέδια δίστιχα, με σκοπό μοιρολογιού. Στις γειτονιές οι νοικοκυρές θα φτιάξουν τις «κατίνες», τυρόπιτες κεντημένες στην άκρη με κλειδί και παραγεμισμένες με κρεμμύδι, αυγό και κόκκινο τυρί. (Κόκκινο επειδή το συντηρούν μέσα στο κρασί στο οποίο βάζουν «πιτίκι» - φλοιό πεύκου). Επίσης πλάθουν αυγούλες- ζυμάρι σε σχήμα πουλιού μ’ ένα άσπρο αυγό από πάνω. Επιπλέον κάνουν και εφτάζυμο ψωμί που το χαράζουν με το μαχαίρι σε μικρά τετράγωνα. Κάθε τετράγωνο σφραγίζεται με «αφιόνι» - καρπός του φυτού μήκων ο υπνοφόρος.
Οι Παναγίες της Δωδεκανήσου έχουν ανοίξει την αγκαλιά τους για να μας δεχτούν κι εφέτος. Σε ορισμένες από αυτές ενέσκηψε με ευλάβεια το σημερινό ρεπορτάζ και τις κατέγραψε όπως διατηρούνται μέσα απ’ το πέρασμα αιώνων και αιώνων.
(Υ.Γ.: Όσοι μπείτε στον πειρασμό να αντιγράψετε το άρθρο μη ξεχάσετε να αναφέρετε την πηγή https://enlefko.blogspot.com/ )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου