Την Ελλάδα θέλομεν κι ας τρώγωμεν πέτρες

Σαν σήμερα, το 1959, πέθανε ο Γρηγόρης Αυξεντίου, αγωνιστής της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Πρόκειται για έναν ήρωα του Κυπριακού Αγώνα, που ακολουθώντας τα χνάρια των προγόνων του, ήταν αθεράπευτα προσηλωμένος στην πατρίδα. Όσο ζούσε ήταν γνωστότερο ως «Σταυραετός του Μαχαιρά». Τον ονόμασαν έτσι γιατί ο μεγάλος ήρωας της Κύπρου τέλειωσε την ανεπανάληπτη δράση του σε μια σπηλιά στο βουνό του Μαχαιρά. Εκεί ανακάλυψαν οι Εγγλέζοι κατακτητές το κρησφύγετο του και τον έκαψαν ζωντανό.

Πριν όμως αναφερθώ στον Αρχάγγελο της Ελευθερίας Γρηγόρη Αυξεντίου, δράττομαι της ευκαιρίας να κάνω μια σύντομη αναδρομή στην ΕΟΚΑ (αρκτικόλεξο της «Εθνικής Οργάνωσης Κύπριων Αγωνιστών») για να μπει ο αναγνώστης στο κλίμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην Κύπρο.

Η έναρξη της προπαρασκευής του απελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων αρχίζει μια μέρα που είναι σημαδιακή για μας τους Δωδεκανήσιους. 7 Μαρτίου 1953, στην Αθήνα, δώδεκα Έλληνες ορκίζονται και υπογράφουν ένα ιστορικό έγγραφο, που απετέλεσε το συμβόλαιο της επανάστασης. Στους πρωτεργάτες, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ κι ο τότε συνταγματάρχης ε.α. Γεώργιος Γρίβας, γνωστότερος αργότερα ως Διγενής.

Την 1η Απριλίου 1955, η Κύπρος ξύπνησε αναστατωμένη. Οι πρώτες εκρήξεις και μια προκήρυξη σηματοδοτούσαν το ξεκίνημα του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Στόχος η αποτίναξη του αγγλικού αποικιακού ζυγού και η Ένωση με την Ελλάδα. Σημειωτέον ότι αξίωση για Ένωση είναι πολύ παλιότερη. Η πρώτη δυναμική αντίδραση στην αποικιοκρατική δουλεία υπήρξε το κίνημα του 1931. Τα «Οκτωβριανά» όπως καθιερώθηκε να ονομάζονται. Ακόμα πιο έντονα ο κυπριακός ελληνισμός εξέφρασε τους μύριους πόθους του στο ιστορικό δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου 1950, όταν το 97% αξίωνε την Ένωση με την Ελλάδα.

Το κλίμα εκείνης της εποχής καταγράφει ανάγλυφα ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, όταν το 1953 ταξιδεύει στην Κύπρο. Γι αυτό και απευθύνεται στους Άγγλους, για να τους υπενθυμίσει πως: «Η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στων ώμο και να φύγουν...».

Συγχρόνως καταγράφει στο ημερολόγιο του όλη την αγωνία του ελληνισμού της Κύπρου για εθνική αποκατάσταση. Μέσα από το φωτογραφικό υλικό της επίσκεψης του στο πολύπαθο νησί ο νομπελίστας ποιητής διασώζει το σύνθημα που κυριαρχεί στη Μεγαλόνησο:

«Την Ελλάδα θέλομεν κι ας τρώγωμεν πέτρες».

Ως γνωστόν, τον αιματηρό και τιτάνιο αγώνα της ΕΟΚΑ συνόδεψαν θυσίες και ολοκαυτώματα. Κυρίως όμως από νέους. Οι νέοι της ΕΟΚΑ κλείστηκαν στα κρατητήρια και στρατόπεδα συγκεντρώσεως, έλιωσαν στα βασανιστήρια, σκοτώθηκαν σε ενέδρες, ανέβηκαν στις αγχόνες, κάηκαν ολοζώντανοι στα κρησφύγετα. Και όλα αυτά με το τραγούδι και το χαμόγελο στα χείλη.

Ιδού πως περιγράφει εκείνη την περίοδο ο ποιητής Γιάννης Παπαδόπουλος:
«Όταν πια είδαμε και αποείδαμε με τα τηλεγραφήματα και τις πρεσβείες, κλείσαμε τη μικρή μας ζωή σ ένα φάκελο μικρό, που να χωράει στη φούχτα ενός ποδηλάτου, στη ράχη ενός βιβλίου και γράψαμε με κόκκινο μελάνι τη διεύθυνση:
«Αξιότιμον Ελληνικόν κυπριακόν λαόν. Οδόν Ελευθερίας η Θανάτου. Χωριά και πόλεις. Κύπρον».

Σήμερα οι τάφοι των Κύπριων αγωνιστών βρίσκονται συγκεντρωμένοι στα «Φυλακισμένα Μνήματα» στη Λευκωσία. Οι τόποι της θυσίας τους, όμως, είναι ατέλειωτοι: Μαχαιράς, Λιοπέτρι, Δίκωμο, Μερσινάκι.

Και η σειρά των ηρωϊκών νεκρών μεγάλη: Αυξεντίου, Μάτσης, Πίττας, Παπακυριακού, Παλληκαρίδης, Καραολής, Δημητρίου και άλλοι. Σήμερα, λόγω της ημέρας, θα σταθούμε ιδιαίτερα στον πιο σπουδαίο ήρωα της ΕΟΚΑ, τον Γρηγόρη Αυξεντίου.

Γεννήθηκε 22/2/1928. Είναι ο άνθρωπος που έδωσε πρώτος το σύνθημα για το πανηγύρι του αγώνα. Για να αποφύγει τη σύλληψή του είχε πολλά ψευδώνυμα: «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος», «Ανταίος» και «Ζώτος». Αγωνίστηκε σκληρά στην αντίσταση κατά των Άγγλων και πολύ γρήγορα του δόθηκε η θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Υπηρέτησε ως Τομεάρχης Αμμοχώστου-Βαρωσίων στις αρχές του Αγώνα. Την 1η Απριλίου 1955 καταζητήθηκε από τους Άγγλους για τη συμμετοχή του στον Αγώνα και μετατέθηκε στην επαρχία Κυρηνείας, όπου υπηρέτησε ως τομεάρχης της ΕΟΚΑ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1955. Από τον Δεκέμβριο του 1955 διετέλεσε τομεάρχης Πιτσιλιάς, μέχρι τις 3 Μαρτίου του 1957 που έπεσε μαχόμενος.

Ένα από τα σημαντικότερα κρησφύγετα που χρησιμοποίησε ο Γρηγόρης Αυξεντίου τον καιρό του Αγώνα βρίσκεται στην καρδιά του Παλαιχωρίου, δίπλα από την Εκκλησία της Παναγίας Χρυσοπαντάνασσας, στο υπόγειο του σπιτιού του Ανδρέα και της Μαρίτσας Καραολή.
Οι Άγγλοι δεν μπορούσαν να τον πιάσουν και τον είχαν επικηρύξει με το ποσό των 250 λιρών.

Κρυφά παντρεύτηκε την Βασιλική μια νύχτα στο μοναστήρι του Αχειροποίητου, στις 10 Ιουνίου 1955. Ποτέ οι Άγγλοι δεν μπόρεσαν να πιάσουν το «Ζήδρο». Κάποτε μεταμφιέστηκε σε καλόγερο στο μοναστήρι του Μαχαιρά, κοντά στο οποίο ήταν και το κρησφύγετό του. Πλησιάζοντας οι Άγγλοι στο μοναστήρι δεν έχασε το κουράγιο του και μεταμφιεσμένος κέρασε τους Άγγλους χωρίς να τον αναγνωρίσουν.

1η Απριλίου 1955, εκείνη την πρώτη νύχτα, χτύπησε με την ομάδα των Αμμοχωστιανών στη Δεκέλεια, με αποστολή να προκαλέσουν διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και συσκότιση σ όλο το νησί. Η πατρίδα φόρεσε τα γιορτινά της κι έκανε το σταυρό της. Ο άγγελος του λυτρωμού φτεροκοπούσε και μετέδιδε από πόρτα σε πόρτα το άγγελμα του ξεσηκωμού. Η Αγγλική κυβέρνηση διαπιστώνοντας τη δύναμη του αγώνα και το ακμαιότατο ηθικό των Κυπρίων, αντικατέστησε τον κυβερνήτη με τον σκληροτράχηλο σερ Τζων Χάρτινγκ, που έφθασε στο νησί αποφασισμένος να συντρίψει την ΕΟΚΑ δια πυρός και σιδήρου. Ο έμπειρος Άγγλος στρατάρχης αντιμετώπισε οδυνηρές εκπλήξεις. Οι τηλεβόες της ιστορίας τον καλωσόρισαν με την προαιώνια ελληνική ιαχή «Ελευθερία η Θάνατος».
Ο Αυξεντίου επιχειρεί με την αντάρτικη ομάδα του μια αστραπιαία επιδρομή στον αστυνομικό σταθμό Λευκονοίκου κι αρπάζουν τον οπλισμό.

Το δράμα για τον θρυλικό ήρωα της ΕΟΚΑ άρχισε (σαν σήμερα) την 3η Μαρτίου 1957, στις 6 το πρωί σε μια πλαγιά στο βουνό του Μαχαιρά, κάτω από το ομώνυμο μοναστήρι. Εκεί βρισκόταν ο Αυξεντίου με τέσσερις συντρόφους του, όταν οι Άγγλοι στρατιώτες πολιόρκησαν το λημέρι του με αυτοκίνητα και ελικόπτερα και τον κάλεσαν να παραδοθεί. Ο ίδιος, όμως, είχε αποφασίσει να πεθάνει.
Έμεινε μόνος στη σπηλιά. Κι όταν οι Άγγλοι τον κάλεσαν για δεύτερη φορά να παραδοθεί, στις χαράδρες αντιλάλησε η παμπάλαιη κραυγή των Θερμοπυλών: «Μολών λαβέ». Ο δεκανέας Μπράουν πλησίασε το κρησφύγετο και κάλεσε και πάλι το Γρηγόρη να παραδοθεί.

Το αυτόματο της ελευθερίας κροτάλισε και ο υπαξιωματικός έπεσε νεκρός. Τότε πέταξαν μια βόμβα από το στόμιο της σπηλιάς. Το παλικάρι τραυματίζεται στο λαιμό και στο γόνατο. Μεσημέριασε και ο ήρωας δεν έλεγε να παραδοθεί. Στη συνέχεια οι Εγγλέζοι άρχισαν να ρίχνουν βενζίνη στο κρησφύγετο. Ακολούθησαν οι εκρήξεις τριών εμπρηστικών βομβών. Οι φλόγες έζωσαν τον Γρηγόρη. Δυο η ώρα το απόγευμα εκκωφαντική έκρηξη ανατίναξε το κρησφύγετο. Ο Αυξεντίου έγινε ολοκαύτωμα για να φωτίζει στους αιώνες τους δρόμους που οδηγούν στη λευτεριά. Το καμένο σώμα του θάφτηκε στις 4 Μαρτίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «Φυλακισμένα Μνήματα».

Ο ήρωας, ήταν μόνο 29 χρόνων όταν έπεφτε νεκρός σε ενέδρα. Αυτό το λιονταρόψυχο παλικάρι, με αρετή και τόλμη Ελευθερίας πήρε τον δρόμο των λημεριών του ανταρτοπόλεμου, για να διώξει από τη γη του μια ώρα αρχύτερα τους Άγγλους κατακτητές. Ήξερε πως θα πότιζε με το αίμα του τη γη που γεννήθηκε κι είχε αποφασίσει πως θα γινόταν ολοκαύτωμα μπροστά τους.

Ο συγγραφέας Στρατής Μυριβήλης, έγραψε για το ηρωϊκό παλικάρι της Κύπρου: «Ο Αυξεντίου είχε πάρει την απόφαση του. Ήταν η ίδια η φωνή από τους Τριακόσιους του Λεωνίδα».
Μια σημαντική ιστορική αποκάλυψη που έγινε σαράντα ολόκληρα χρόνια μετά, αναφέρει ότι ο Αυξεντίου, που είχε το ψευδώνυμο «Ζήδρος», ένα μήνα πριν μετατραπεί σε «καιόμενη βάτο» προδόθηκε από δύο άτομα. Ο ένας ζει σήμερα στην Κύπρο και ο άλλος προδότης, ο οποίος είχε υποδείξει την ακριβή θέση του κρησφύγετου, ζει στο Λονδίνο!

Σαράντα επτά χρόνια από τότε, οι θυσίες και τα αίματα των Κυπρίων, όχι την Ένωση δεν έφεραν, αλλά κατέληξαν στον διαμελισμό του νησιού!

Αλήθεια, πόσοι Έλληνες ξέρουν ότι η Μεγαλόνησος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μοιρασμένη σε επτά κομμάτια?
Η Κύπρος δεν είναι το μόνο Ευρωπαϊκό κράτος που είναι μοιρασμένο στα δύο. Είναι το μοναδικό νησί στον κόσμο που έχει τέσσερις κυριαρχίες και επτά κομμάτια.
1ον. Η Ελληνική κυριαρχία χωρίζεται σε δυο κομμάτια από τις Βρετανικές βάσεις της Δεκέλειας που βρίσκονται ενδιάμεσα. Όσοι πήγαν στην Κύπρο ξέρουν καλά ότι η ελεύθερη Κύπρος είναι χωρισμένη στα δυο και για να πας από το ένα ελληνικό τμήμα στο άλλο πρέπει να περάσεις από το θεωρούμενο αγγλικό έδαφος της Δεκέλειας.
2ον.- Η κατοχική τουρκική κυριαρχία χωρίζεται σε άλλα δυο κομμάτια, ένα στη βόρεια Κύπρο και ένα άλλο (που λίγοι το ξέρουν). Βρίσκεται στα δυτικά, στην περιοχή Κόκκινα, εκτός της γραμμής που όρισε ο Αττίλας, αλλά ανήκει στο ψευδοκράτος! Ο άβατος αυτός χώρος είναι ένας τουρκοκρατούμενος θύλακας, όπου οι 300 τουρκοκύπριοι κάτοικοι του επικοινωνούν μόνο μέσω θαλάσσης. Γύρω- γύρω από τα Κόκκινα είναι το ελεύθερο κομμάτι της Κύπρου.
3ον.- Η Βρετανική κυριαρχία χωρίζεται σε άλλα δυο τμήματα, της Δεκέλειας και της Επισκοπής στα νότια του νησιού.
4ον.- Υπάρχει στην Κύπρο και η πασίγνωστη «πράσινη γραμμή» του ΟΗΕ.

Μ αυτό το παγκόσμιο ρεκόρ διαμελισμού που υπάρχει στο νησί η λύση του κυπριακού, δυστυχώς, δεν φαίνεται εύκολη...

Πάντως, όσα χρόνια κι αν περάσουν, η σημερινή μνήμη του Γρηγόρη Αυξεντίου ζωντανεύει τις αυθεντικές μαρτυρίες και καταμετρά μέσα στο χρόνο την ψυχική οδύνη, την ιστορική αλήθεια, το φέγγος της θυσίας.

Αισθάνομαι τυχερός, που σ’ ένα από τα ταξίδια μου στην Κύπρο, γνώρισα συναγωνιστές του Αυξεντίου, αλλά και τον Παπαντώνιου Ερωτοκρίτου, ιερέα Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας, τον άνθρωπο που βίωσε τις ανεπανάληπτες στιγμές του τέλους των εννέα απαγχονισθέντων ηρώων μας του 1955-59.

Ο σεπτός αυτός ιερέας ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που τους είδε και τους εξομολόγησε, ο άνθρωπος που, μετά τη θυσία, τούς διάβασε την επιμνημόσυνη ευχή, τους φίλησε εκ μέρους των γονιών τους και ολόκληρου του κυπριακού λαού, που τους κατευόδωσε νοερά στο μακρινό τους ταξίδι, με οδύνη, οργή και περηφάνια.