Στο χωριό Ξυνάρα υπάρχει το Μουσείο Εκκλησιαστικών Κειμηλίων Καθολικής Αρχιεπισκοπής, στο χωριό Αρνάδος το Εκκλησιαστικό Μουσείο, στα Λουτρά βρίσκουμε το πρωτότυπο Αγροτικό Μουσείο, ενώ στο χωριό Μέση το Μουσείο Γεωργικών Εργαλείων. Στο χωριό Υστέρνια υπάρχει το Μουσείο Υστερνιωτών Καλλιτεχνών, ενώ ο Γιαννούλης Χαλεπάς βρίσκει την ανάπαυσή του στο μουσείο του στον Πύργο, κοντά στο Μουσείο Πανορμιτών Καλλιτεχνών και στο ξεχωριστό Μουσείο Μαρμάρου στην ίδια περιοχή. Στη Μονή Αγίας Τριάδας της Γύρλας συναντάμε το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, ενώ τα 5 Λαογραφικά Μουσεία του νησιού βρίσκονται στα χωριά Λουτρά, Στενή, Βωλάξ, Φαλατάδος και Καρυά. Φυσικά τα αξιοθέατα της Τήνου δεν είναι μόνο αυτά.
Η Τήνος των αιώνων. Πρώτα οι Πελασγοί, μετά οι Ίωνες, οι Αθηναίοι, οι Μακεδόνες, οι Πτολεμαίοι, οι Ρωμαίοι. Εγκαταστάσεις εντοπίζονται στο νησί ήδη από την νεολιθική εποχή και αργότερα τη γεωμετρική και την αρχαϊκή.
Βρίσκεται μεταξύ της Άνδρου (780 μέτρα), της Μυκόνου (8 ναυτικά μίλια) και νοτιοανατολικά της Σύρου (12 ναυτικά μίλια). Είναι το τέταρτο νησί των Κυκλάδων μετά την Νάξο, Άνδρο και Πάρο, καλύπτοντας μια επιφάνεια 194 τετραγ. χιλιομέτρων, με συνολικό μήκος ακτών 105 χιλιόμετρα και απόσταση 85 ναυτικών μιλίων από τον Πειραιά. Ο πληθυσμός φθάνει τους 7.800 κατοίκους. Υπάρχουν καθημερινά φέρρυ, που μεταφέρουν αυτοκίνητα και επιβάτες από τον Πειραιά και τη Ραφήνα (62 ναυτικά μίλια). Επιπλέον υπάρχει σύνδεση με την Άνδρο, Μύκονο, Πάρο, Ίο και Σαντορίνη.
Μέσα από δύο όνειρα και μια ζωντανή οπτασία η μοναχή Πελαγία πήρε την εντολή από τη Θεοτόκο να πει στον τότε επίσκοπο Γαβριήλ και στους προύχοντες του νησιού να σκάψουν και να βρουν την σεπτή εικόνα Της που ήταν κρυμμένη στα σπλάχνα της γης. Στην Ιερά Μονή Κεχροβουνίου που είναι το δεύτερο προσκύνημα του νησιού σώζεται, από το 1823 μέχρι σήμερα, το κελλάκι της Οσίας Πελαγίας.
Το όνομα της Τήνου είναι προελληνικό – πιθανώς από τον πρώτο οικιστή – συνεχίστηκε με το φοινικικό Ταννότη (=φίδι). Την είπανε ακόμη “Οφιούσα” για το πλήθος των φιδιών που εξολόθρευσε ο προστάτης της Ποσειδών, “Υδρούσα” για τα νερά της, “Νησί του Αιόλου” για τους δυνατούς βοριάδες της.
Μερικές σημαντικές χρονολογίες για το νησί:
* 480 π.Χ. Η τηνιακή τριήρης του Παναίτιου ενώνεται, λίγο πριν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, με τον ελληνικό στόλο και τον πληροφορεί για τα σχέδια των Περσών. Το όνομα της Τήνου θα γραφτεί στον αφιερωτικό τρίποδα του Δελφικού Μαντείου.
* Βυζαντινή περίοδος. Ανήκει στο “Θέμα Ελλάδος” και δέχεται τις αλλεπάλληλες επιδρομές των Σαρακηνών.
* 1204. Περνάει στην κυριότητα των Βενετσιάνων, αρχικά ως κτήση της οικογένειας Γκίζη (1207 – 1390) και στη συνέχεια, ως το 1715, κάτω από την άμεση διοίκηση της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου. Η πολύχρονη παρουσία των Βενετών έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της Τήνου. Την κατέστησε καταφύγιο των κατατρεγμένων Ελλήνων, εξασφαλίζοντας σταθερότητα και σχετική ασφάλεια. Επηρέασε την κοινωνική σύνθεση, με τη δημιουργία ενός ιδιότυπου φεουδαλισμού, την πολιτιστική και θρησκευτική κατάσταση (παρουσία καθολικού δόγματος)
* 1715. Οι Τούρκοι, μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες, καταλαμβάνουν το νησί. Η παρουσία τους όμως θα είναι σχεδόν τυπική. Αξιοποιώντας τις ευνοϊκές συνθήκες, η Τήνος προάγεται θεαματικά. Αυτοδιοικείται, ακμάζει οικονομικά και αναπτύσσει το διαμετακομιστικό εμπόριο και τις χειροτεχνίες. Ιδιαίτερα στη μαρμαρογλυπτική, αναδεικνύεται το μεγαλύτερο κέντρο στην Ελλάδα, με οικογένειες που καλλιεργούν κληρονομικά την τέχνη και περιοδεύουν ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, τη Μικρασία, τη Βαλκανική.
* 1771 – 1774. Ένα σύντομο πέρασμα των Ρώσων από το νησί κατά την επανάσταση του Ορλώφ.
* 1821, 31 Μαρτίου. Πρώτος ο Πύργος απ’ όλες τις Κυκλάδες υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην έξω μεριά. Η Χώρα ακολούθησε στις 20 Απριλίου, ενώ πολλά πρόσφεραν οι Τηνιακοί στον αγώνα κατά και κατά ξηρά.
* 1940, 15 Αυγούστου. Οι Ιταλοί τορπιλίζουν το εύδρομος Έλλη στο λιμάνι της Τήνου, ανήμερα του πανηγυριού. Η “πληγωμένη Παναγιά” θα είναι εκείνη που θα οδηγήσει τα όπλα στη νίκη της Αλβανίας. Το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου προσφέρει στον αγώνα το σύνολο των αφιερωμάτων του.
Τήνος, το νησί της θετής μητέρας του Θεολόγου, της Παναγίας. Είναι ο τόπος της προσδοκίας, όπου ο πιστός βιώνει τη συνάντησή του με το Θεό και την Αγία Μητέρα Του. Είναι ακόμη ένας τόπος που κρύβει πολλές ομορφιές στα περίπου είκοσι χωριά για όποιον θελήσει να τον γνωρίσει καλύτερα.
Νησί που διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό χαρακτήρα του, στην αρχιτεκτονική των χωριών αλλά και στον καθημερινό βίο, με τους φιλόξενους ανθρώπους του, τα πανηγύρια και τα έθιμά του. Χαρακτηριστικά πανηγύρια γίνονται στη Βουρνιώτισσα (24 Σεπτεμβρίου), στην Αγία Βαρβάρα στο Σμόβωλο (4 Δεκεμβρίου), στον Τριπόταμο (ανήμερα Χριστουγέννων), στον Κτικάδο (Δευτέρα του Πάσχα), στη Λακκωτιανή Ιστερνίων (Κυριακή του Θωμά), στην Παναγιά στο Βρυσί (Πρωτομαγιά), στην Αγία Παρασκευή στην Καραμπούσα (26 Ιουλίου) στην Κυρά Ξένη (23 Αυγούστου).
Πατρίδα των κορυφαίων νεοελλήνων καλλιτεχνών της σμίλης και του χρωστήρα (Χαλεπά, Φιλιππότη, Σώχου, Βιτάλη, Φυτάλη, Γύζη, Λύτρα, Γαϊτη κ.α.), αλλά και πλήθους ανώνυμων μαστόρων που έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στις εκκλησίες, στα σπίτια, στους περιστεριώνες. Ανέπτυξε τη μαρμαρογλυφία όσο κανένας άλλος τόπος.
Η σημερινή πρωτεύουσα άρχισε να αναπτύσσεται τον 18ο αιώνα και έχει 3.750 κατοίκους. Η Χώρα και το λιμάνι, είναι ένα κέντρο εξυπηρέτησης για την επίσκεψη και των άλλων χωριών του νησιού, μικρών και μεγάλων. 34 παραδοσιακά ανέπαφα χωριουδάκια, κάτασπρα, μεσόγεια ή παραθαλάσσια στολίζουν την Τηνιακή ύπαιθρο, που είναι πλούσια σε φυσικές ομορφιές και σε εναλλαγή τοπίων.
Η Τήνος είναι ιδιαίτερα ορεινή (ψηλότερη κορυφή ο Τσικίνας 713 μέτρα), με μερικές μικρές και εύφορες κοιλάδες. Το νησί έχει τη δική του χαρακτηριστική κυκλαδίτικη αρμονία: πλούσια, άφθονη βλάστηση, μικρά χωριά με κάτασπρα σπίτια, με καταστόλιστους περιστεριώνες και αμέτρητα εκκλησάκια.
Αξίζει να επισκεφθείτε τα ερείπια του ναού του Ποσειδώνα στα Κιόνια, το ανεξερεύνητο σπήλαιο στην παραλιακή θέση «Γαστριά», το Εξώμποργο όπου η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, το χωριό Βώλαξ με τους στρογγυλούς γρανιτένιους ογκόλιθους- μοναδικό τοπίο στον κόσμο- όπου όλοι οι κάτοικοι του είναι καλαθοπλέχτες και μπορεί να επισκεφτεί κανείς τα εργαστήριά τους.
Πρέπει να δείτε
Την εκκλησία της Παναγίας και το μαυσωλείο των θυμάτων από τη βύθιση της «Ελλης», τον ορθόδοξο μητροπολιτικό ναό των Ταξιαρχών με το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο (Κων/πολη 17 αι.) και το μαρμάρινο καμπαναριό, τις άλλες παλιές εκκλησίες (Μαλαματένια, Αη Γιάννης, Άη Νικόλας, Άη Λευτέρης, Αγία Παρασκευή κ.α.) με όμορφα τέμπλα και εικόνες, τη γραφική Παλάδα με το καθολικό μοναστήρι San Antonio (1743), τον καθολικό ναό του Αγίου Νικολάου με το ξυλόγλυπτο αλτάριο, το Πνευματικό κέντρο με πλούσια βιβλιοθήκη του Δήμου, το Εκκλησιαστικό Λύκειο (έργο του υιού Πικιώνη), την Υφαντουργική Σχολή και την τετράπλευρη σκαλιστή “Κάτω Βρύση” (1978).
Επίσης: το χωριό Τριάνταρος (με τις «γούρνες»- τα παλιά κοινόχρηστα πλυντήρια), το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας (με το κρυφό σχολειό και οστεοφυλάκιο επιφανών Τηνίων), το αρχαιολογικό μουσείο (με το μαρμάρινο δελφίνι, το ανάγλυφο της θεάς Κυβέλης και το ηλιακό ρολόϊ), την Πινακοθήκη.
Ακόμα: μη ξεχάσετε να δείτε από κοντά ένα από τους χίλιους περιστεριώνες που υπάρχουν στο νησί . Είναι περίτεχνες φωλιές περιστεριών πάνω σε λιθόχτιστα οικοδομήματα στα οποία το κάτω πάτωμα είναι αποθήκη- του 18ου και 19ου αιώνα. Φτάνουν σε ύψος τα 7-8 μέτρα και χρησιμοποιούνται από την εποχή της Βενετοκρατίας. Συγκρότημα σπουδαίων, περιστεριώνων υπάρχει στον Ταραμπάδο, ενώ αρκετούς ακόμη μπορεί να βρει κανείς συγκεντρωμένους στο Λιβάδι Κώμης – Καλλονής και στην περιοχή Στενής Φαλλατάδου.
Μπορείτε να ψωνίσετε
Αναμνηστικά που έχουν σχέση με τη θρησκεία, γλυπτά από μάρμαρο, παραδοσιακά υφαντά. Χειροποίητα καλαθάκια… Αν θελήσετε να δοκιμάσετε τις νοστιμιές της Τήνου, μη διστάσετε να γευτείτε λούζα, σύγλινα, ψητά λουκάνικα, φουρτάλια, κοπανιστή, μυζήθρα, ρακή, αγκινάρες ομελέτα και τηνιακούς πατατοκεφτέδες. Συνοδέψτε το φαγητό σας με λιαστές ντομάτες, σαλάτα κάππαρη αλλά και κοπανιστή αλειμμένη πάνω στο φρεσκοζυμωμένο ψωμί. Ολοκληρώστε το γευστικό σας ταξίδι με γλυκά ψαράκια με γέμιση καρύδι, μέλι και κανέλα, λουκουμάδες. Για τους τολμηρούς έχουμε και άλλη μια πρόταση κόντρα στον καλοκαιρινό ήλιο. Οι μερακλήδες ακόμη και μέσα στη ζέστη τρώνε πηχτή και σκορδολουκάνικα.
Το νησάκι Πάνορμος η Πλανήτης, το Δρακονήσι, οι Καλόγεροι και το Δύσβατο προσφέρουν τοπίο με απροσδόκητες εναλλαγές ανάμεσα στο φως και τη σκιά, τη γυμνή πέτρα και τα πράσινα λαγκάδια, το βράχο και τις κρυφές ακρογιαλιές. Οι ακτές, κυρίως απότομες στα ανατολικά, σχηματίζουν μικρούς κολπίσκους, με μεγαλύτερο και πιο ασφαλή τον κόλπο του Πανόρμου, στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού.
Τήνος, μεγάλη η χάρη της. Ενσάρκωση του ωραίου και του ιερού. Καθρέπτης του αληθινού ελληνικού πολιτισμού. Ανάσα ψυχής. Βιτρίνα καθαριότητας και αρχοντιάς.
Πώς θα πάτε
Ακτοπλοϊκώς μέσω Πειραιά σε 2,5 ώρες με το δελφίνι ή σε 5 ώρες με φεριμπότ, ενώ μέσω Ραφήνας φτάνετε σε 1,5 ώρα
με δελφίνι ή 4 ώρες με φεριμπότ.
Χρήσιμα τηλέφωνα
Αστυνομικό Τμήμα: 22830 22100
Υπολιμεναρχείο Τήνου: 22830 22348
Δήμος Τήνου: 22830 60100
Σύλλογος Ξενοδόχων: 22830 22706
Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο:
Ένα άγνωστο διαμάντι
Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου
Welcome to Tinos
H Τήνος σε βίντεο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου