Η απόσταση από τη Ρόδο είναι μόνο 26 ναυτικά μίλια και καθώς το πλοίο πλησιάζει το στενό σαν φιόρδ λιμάνι το βλέμμα του επισκέπτη αιχμαλωτίζεται από την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και τα σπίτια. Σπίτια, σαν καμωμένα από ζάχαρη, σαν ψεύτικα μικρά κυβάκια που αναπαύονται μακάρια στις σχεδόν κάθετες αφιλόξενες πλαγιές.Σπίτια γεμάτα αρχοντιά, τις περισσότερες φορές διώροφα, με τις κουζίνες και τα βοηθητικά δωμάτια στο ισόγειο, και τη σάλα και τις κάμαρες στον πρώτο όροφο.
Σύμφωνα με την μυθολογία το νησί ονομαζόταν Μεταποντίδα ή Αίγλη από την ομώνυμη Νύμφη η οποία γέννησε εκεί, τις Τρεις Χάριτες. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι η Σύμη πήρε το όνομα της από την πριγκίπισσα της Ρόδου, οι οποία κλέφτηκε εδώ με τον θεό Γλαύκο, δεδομένου ότι ο πατέρας της ο βασιλιάς δεν ήθελε να εγκρίνει τον γάμο τους.
Ο Γλαύκος ο οποίος θεωρείται ο πρώτος κάτοικος της Σύμης, ήταν δεινός κολυμβητής και ναυπηγός και τις ικανότητες του αυτές τις δίδαξε στους κατοίκους του νησιού. Ένας άλλος μύθος, κατά το Διόδωρο το Σικελιώτη, αναφέρει ότι ο πρώτος που κατοίκησε τη Σύμη ήταν ο Χθόνιος , γιος του Ποσειδώνα και της Σύμης, όταν εξόριστος από το Δώτιο της Θεσσαλίας εγκαταστάθηκε στο νησί , που του έδωσε το όνομα της μητέρας του.
Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν πιθανότατα λαοί από τη Μικρά Ασία, και μετέπειτα Μινωίτες. Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν Καρική, Μεταποντίδα και Αίγλη και ο βασιλιάς της, ο Νιρέας, που συμμετείχε με τρία καλοφτιαγμένα πλοία στον Τρωικό Πόλεμο, ήταν ένας από τους ωραιότερους άνδρες της εποχής του.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και στις αρχές του 14ου αιώνα, η Σύμη θα καταληφθεί από τους Ιωαννίτες ιππότες. Δύο αιώνες αργότερα, το 1522, το νησί θα περάσει στην εξουσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η οποία θα παραμείνει αμετακίνητη εκεί επί τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, έως το 1912, που οι Τούρκοι θα παραχωρήσουν τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία.
Σπουδαίοι ναυτικοί , ναυπηγοί, και δύτες, από την αρχαιότητα οι κάτοικοι του νησιού θα ευνοηθούν από τους ιππότες της Ρόδου που θα προωθήσουν το ναυτικό εμπόριο. Οι εμπορικές δραστηριότητες θα συνεχιστούν και κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οποία θα χορηγήσει στη Σύμη προνόμιο αυτοδιοίκησης με την υποχρέωση καταβολής φόρου και την αποστολή κάθε χρόνο εξαιρετικών σφουγγαριών στην Κωνσταντινούπολη. Οι έμπειροι ναυτικοί της Σύμης θα αναλάβουν επίσης να μεταφέρουν το ταχυδρομείο ανάμεσα στον τουρκικό στόλο και την Υψηλή Πύλη. Οι Οθωμανοί θα τους ανταμείψουν κηρύσσοντας το λιμάνι τους “ελεύθερο” και παραχωρώντας τους το δικαίωμα να αλιεύουν σφουγγάρια σε όλη την ανατολική Μεσόγειο .
Το εμπόριο με τη Σμύρνη τα Μικρασιατικά παράλια αλλά και με τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις έφερε πλούτο στο νησί που έγινε μια ακμαία κοινότητα με σημαντική πνευματική και κοινωνική ζωή.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η Σύμη είχε περισσότερους από 20.000 κατοίκους και δεκάδες μεγάλα ιστιοφόρα στο λιμάνι της.
Μετά το 1912 αρχίζει η παρακμή. Τα δεινά και η τυραννία της ιταλικής κυριαρχίας και του φασισμού θα επηρεάσουν τη ζωή των κατοίκων του νησιού το οποίο θα βομβαρδιστεί άγρια από τους Γερμανούς κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εκρήξεις και οι φωτιές που ακολούθησαν κατέστρεψαν δεκάδες από τα ωραιότερα αρχοντικά.
Το 1945 τα Δωδεκάνησα παραδόθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις στους Συμμάχους - η συνθήκη υπογράφτηκε στο έδαφος της Σύμης - το 1948 ενώνονται με τη μητέρα Ελλάδα.
Μετά τον πόλεμο το νησί ήταν πλέον σκιά του εαυτού του: ανείπωτη φτώχεια, απελπισία, ανεργία, εγκατάλειψη, φυγή και μετανάστευση. Μάρτυρες του ολέθρου τα γκρεμισμένα από τις βόμβες σπίτια , τα χαλατά όπως τα λένε οι ντόπιοι, που στέκουν ακόμη όρθια, περήφανα και βουβά, με τις πληγές τους να χάσκουν ανοιχτές και μια πικρή νοσταλγία για εποχές δόξας και ευημερίας.
Σήμερα οι κάτοικοι της είναι περίπου τρεις χιλιάδες, εργάζονται όμως δυναμικά για το παρόν και το μέλλον τους. Η τουριστική ανάπτυξη δημιούργησε νέα επαγγέλματα και νέες ευκαιρίες, ενώ το υψηλών προδιαγραφών θερινό φεστιβάλ, συμβάλει τα μέγιστα στην αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων και προβάλει την πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα της Σύμης.
Στο νησί υπάρχουν 5 οικισμοί, η Χώρα, ο Εμπορειός, η Μαραθούντα, το Πεδί και ο Πανορμίτης. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα που περιλαμβάνει δύο οικισμούς, τον Γιαλό και το Χωριό, ή Άνω Σύμη. Ο παλιότερος οικιστικός πυρήνας είναι το Χωριό. Είναι συσπειρωμένος γύρω από το Κάστρο για αμυντικούς κυρίως λόγους. Είναι χτισμένος πάνω σε λόφους. Ενώνεται με το Γιαλό με την «Καλή Στράτα», ένα δρόμο που αποτελείται από 500 πέτρινα σκαλοπάτια. Αυτός ήταν άλλοτε ο εμπορικός δρόμος της Σύμης και θα σας εντυπωσιάσει με τα αρχοντικά που είναι χτισμένα κατά μήκος του. Όταν εξαλείφθηκε ο φόβος των πειρατών, το Χωριό επεκτάθηκε προς τη θάλασσα δημιουργώντας ένα νέο οικισμό, τον Γιαλό, που αποτελεί και το ασφαλές λιμάνι του νησιού. Στο Γιαλό υπήρχαν οι κατοικίες των καπεταναίων και των εμπόρων της Σύμης. Σήμερα αποτελεί διοικητικό και τουριστικό κέντρο και συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν των υπηρεσιών και των τραπεζών του νησιού.
Η Χώρα έχει κηρυχθεί παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός, με κύρια χαρακτηριστικά τα χιλιάδες χρώματα στους τοίχους, τα παράθυρα, τα περίτεχνα αετώματα και τις αυλές με τα βότσαλα.
Το δεύτερο λιμάνι της Σύμης είναι ο Εμπορειός. Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού κι έχει εξελιχθεί σε ένα αναπτυσσόμενο τουριστικό θέρετρο. Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός και διαθέτει μια όμορφη παραλία. Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από τη Χώρα βρίσκεται ο παραθαλάσσιος γραφικός οικισμός Πέδι.
Πρόκειται για έναν κατάφυτο οικισμό από ελιές, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα, που διαθέτει μια υπέροχη παραλία. Ο οικισμός είναι ανεπτυγμένος τουριστικά καθώς διαθέτει ξενοδοχεία κι ενοικιαζόμενα δωμάτια. Και αυτός ο οικισμός έχει κηρυχθεί παραδοσιακός.
Το νησί έχει όλα τα προσόντα, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες αδελφές της του Αιγαίου. Τα νεοκλασικά αρχοντικά στο λιμάνι της Σύμης, τον Γιαλό, κρατούν ζωντανό το χρώμα του παρελθόντος και σας μεταδίδουν την ίδια αίγλη.
Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, και κατάφερε να διατηρήσει τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Αυτό έγινε το 1971 και συγκεκριμένα με την αριθμ.24908/23-10-1971 υπουργική απόφαση όπου ο οικισμός κρίνεται “ιστορικός τόπος χρήζων ιδιαιτέρας προστασίας’’ . Ώχρα, σομόν, κόκκινο, γαλάζιο, λευκό. Η παλέτα των χρωμάτων γίνεται όλο και πιο τολμηρή στα μεγάλα νεοκλασικά σπίτια του Γιαλού που έχουν αναστηλωθεί.
Ο υπόλοιπος οικισμός, μείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία, είναι εξίσου εντυπωσιακός σε όψη και μέγεθος. Νεοκλασικίζουσες προσόψεις, συμμετρικά ανοίγματα, παράθυρα και πόρτες με μπαλκόνια κάνουν τα κτίρια του Γιαλού να μοιάζουν με ανθρώπινα πρόσωπα. Δίπατα και τρίπατα καπετανόσπιτα, βαμμένα με την παλέτα της χρωματικής ελευθεριότητας. Δώμα, αυλές στρωμένες με βοτσαλωτά, διακοσμητικά δάπεδα, αετώματα και κεραμοσκεπές. Εικόνες σε λουλακί και ώχρα που παραπέμπουν ευθέως στην περίοδο της μεγάλης ακμής, στον 19ο αιώνα και στο ρεύμα του νεοκλασικισμού.
Στο λιμάνι θα θαυμάσετε τον Καθεδρικό ναό του Τιμίου Προδρόμου του 1838, το Τελωνείο, την Ψαραγορά, το πέτρινο γεφύρι, το άγαλμα του μικρού ψαρά, το ρολόι του 1881 και τον παλιό ταρσανά στη συνοικία Χαράνι. Πεντακόσια πέτρινα, φαρδιά σκαλοπάτια σας οδηγούν από το Γιαλό στο Χωριό, την Άνω Σύμη. Αυτή είναι η Καλή Στράτα: σπίτια και εμπορικά μαγαζιά στην πιο πλούσια και όμορφη περιοχή. Μόλις φτάσετε στο χωριό οι ντόπιοι θα σας τα δείξουν όλα: τη Σπετσαρία, το παλιό δημοτικό φαρμακείο ,την οικία Χατζηαγαπητού-Χατζηϊωάννου με την εντυπωσιακή σάλα,την οικία Φαρμακίδη που στεγάζει το Αρχαιολογικό-Λαογραφικό μουσείο.
Στην πρωτεύουσα της Σύμης, θα ανακαλύψει κανείς στο εσωτερικό των νεοκλασικών, ζωγραφιστά ταβάνια ― δείγμα ακμής και πλούτου, τότε που καπεταναίοι και σφουγγαράδες κοσμούσαν τα αρχοντόσπιτά τους. Όμορφα αρχοντικά μονόπατα η διώροφα με κεραμίδια βαμμένα στο χρώμα τις ώχρας. Γραφικές ταβέρνες και εστιατόρια θα σας περιμένουν για να γευτείτε το συμιακό γαριδάκι. Ενώ αν θέλετε να παρακαλέσετε για ένα «θαύμα», στην άλλη άκρη της Σύμης ο Ταξιάρχης Μιχαήλ ο Πανορμίτης, διάσημος για τα θαύματά του, θα σας περιμένει. Ολόκληρη η Σύμη αλλά και τα νησάκια που βρίσκονται γύρω από αυτήν έχουν κηρυχτεί αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια
Πολλές είναι οι εκκλησίες και τα μοναστήρια που βρίσκονται στο νησί . Από τις πλέον γνωστές η Παναγιά του Κάστρου, όπου φυλάσσεται η περίφημη βυζαντινή εικόνα του Γεωργίου Κλόντζα. Έργο του ίδιου καλλιτέχνη βρίσκεται στο μουσείο του Ελληνικού Ινστιτούτου στη Βενετία.
Πολύ κοντά στο κάστρο στο δρόμο της καθόδου για το χωριό η Παναγιά η Χαριτωμένη. Από την άλλη πλευρά του λόφου σκαρφαλωμένη κυριολεκτικά στην πολύ απότομη πλαγιά και περιτριγυρισμένη από πανύψηλα αιωνόβια κυπαρίσσια η Παναγιά η Ελεημονήτισσα.
Πολύ ψηλά στο βουνό στα όρια σχεδόν του οικισμού του χωριού βρίσκονται οι εκκλησίες της Αγίας Τριάδας, του Σταυρού και του Αγίου Αθανάσιου. Πιο κάτω ο Άγιος Παντελεήμονας με το μοναδικό βοτσαλωτό της αυλής του όπου απεικονίζεται μια γοργόνα να βυθίζει ένα πλοίο.
Στο γιαλό ο Άγιος Ιωάννης, η μητρόπολη της περιοχής, δεσπόζει στον οικισμό με το εντυπωσιακό καμπαναριό του. Στο βυζαντινό μοναστήρι του Μιχαήλ του Ρουκουνιώτη, αρκετά ψηλά στο βουνό υπάρχουν τοιχογραφίες και εικόνες του 15ου αιώνα στον παλαιότερο κάτω ναό, ενώ στο νεότερο άνω ναό επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο και εικόνες του 18ου αιώνα.
Πολύ δημοφιλείς είναι και οι μονές του Μικρού και του Μεγάλου Σωτήρη και μεγάλος αριθμός πιστών συγκεντρώνεται εκεί στους εορτασμούς της 6ης Αυγούστου. Κοντά στο Μεγάλο Σωτήρη και μέσα σε ένα θαυμάσιο δάσος από έλατα βρίσκεται το μονύδριο του Μιχαήλ του Κουρκουνιώτη.
Στην Παναγιά τη Μυρταριώτισσα , σημαντικό ναό με αγιογραφίες του 18ου αιώνα, γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο ξακουστό πανηγύρι με όργανα και χορό το βράδυ. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν με αντίστοιχες εκδηλώσεις και η Παναγιά η Αληθινή, στο δρόμο για το Πέδι, και η Ευαγγελίστρια στο λόφο πάνω απο το χαράνι και το ναυτικό όμιλο Σύμης.
Το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Πανορμίτη είναι το πιο σημαντικό αξιοθέατο του νησιού. Χτίστηκε τον 6ο αιώνα, αλλά αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα της αποκατάστασης από τα νέα κτίρια του 18ου αιώνα. Το μοναστήρι φιλοξενεί δύο μουσεία, το λαογραφικό και το θρησκευτικό. Εδώ οι προσκυνητές κάνουν ουρά, αλλά η αναμονή αξίζει: η ενέργεια είναι διάχυτη στο ναό. Διάσημος για τα θαύματα του ο Πανορμίτης αποτελεί μεγάλο προσκύνημα στο Αιγαίο. Στο μοναστήρι θα μάθετε την ιστορία των θαυματουργών εικόνων αλλά και των φιλάνθρωπων δραστηριοτήτων της μονής. Το μοναστήρι διαθέτει κελιά σε μεγάλους ξενώνες όπου μπορείτε να μείνετε κατά την επίσκεψη σας στο μοναστήρι. Οι κάτοικοι υποστηρίζουν πως απ’ όπου και αν ρίξεις ένα μπουκάλι ή κάποιο αφιέρωμα στη θάλασσα, ακόμα κι από τη μακρινή Αυστραλία, που παρόλο που ταξιδεύουν για πολλά μίλια , αν πραγματικά πιστεύεις, το τάμα σου θα φτάσει στον Πανορμίτη της Σύμης. Και που ξέρετε, αν είστε τυχεροί μπορεί να δείτε ένα από αυτά τα πραγματικά θαυμαστά αφιερώματα να μπαίνουν αργά στο λιμανάκι.
Οι παραλίες
Σε όλες τις πλευρές του νησιού υπάρχουν θαυμάσιες παραλίες για μπάνιο και πολλά καίκια κάνουν ημερήσιες εκδρομές προς τα εκεί:
Η Αγία Μαρίνα με τα πρασινογάλαζα νερά της και το νησάκι με το ομώνυμο εκκλησάκι είναι από τις πλέον γραφικές τοποθεσίες. Πολύ κοντά βρίσκεται το Πέδι, το θέρετρο των Συμιακών με τον κλειστό κόλπο τα ξενοδοχεία τις ψαροταβέρνες και την ήρεμη ρηχή θάλασσά του.
Μια από τις πλέον εντυπωσιακές ακτές είναι αυτή του Αι Γιώργη του Δυσάλωνα με τον κάθετο γκρεμό ύψους περίπου 100 μέτρων όπου φυτρώνουν μέσα στους άνυδρους βράχους έλατα.
Η Νανού προσφέρει στους επισκέπτες την υπέροχη παραλία της με τα μεγάλα βότσαλα το μικροσκοπικό πάλευκο εκκλησάκι της και αρκετά μεγάλα δένδρα με σκιά.
Τα Σεσκλιά , η αρχαία Τευτλούσα, μικρό νησάκι μετόχι της μονής του Πανορμίτη έχει περίφημη ακρογιαλιά, ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον απόστολο Παύλο και δυο πηγές με πόσιμο νερό. Τα τελευταία χρόνια είναι ο αγαπημένος σταθμός των καικιών που κάνουν το γύρο της Σύμης και προφέρουν εκεί στους τουρίστες φαγητό.
Το μοναστήρι του Αγίου Αιμιλιανού χτισμένο σε μια μικρή νησίδα που επικοινωνεί με την ξηρά θεωρείται ως το Ποντικονήσι της Σύμης. Ο κόλπος του φιλικός και απάγκιος γίνεται καταφύγιο για τα καίκια όταν αγριεύει ο καιρός.
Πολύ κοντά και απέναντι βρίσκεται το Μαρόνι μια απόκοσμη παραλία όπου τα έλατα φθάνουν στη θάλασσα και τα νερά έχουν ένα παράξενο πράσινο χρώμα.
Για τους δεινούς κολυμβητές υπάρχουν οι Διαβατές. Βαθιά νερά , ύφαλοι και θαλάσσιες σπηλιές, ένα σκηνικό που θυμίζει κοραλλιογενή νησιά.
Τέλος το Νημποριό, το αρχαίον Εμπορείον, με τα μικρά σπιτάκια του και το μοναστήρι της Ανάληψης προσφέρει ηρεμία και δροσιά στους κουρασμένους επισκέπτες και μπόλικο ψάρι στους φανατικούς ψαράδες.
Φτάνοντας στο λιμάνι (Γιαλός για τους ντόπιους) θα δείτε τη Χώρα χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε δύο λόφους. Τα νεοκλασικά σπίτια του 19ου αιώνα συντηρούνται και επισκευάζονται τακτικά, μια και η πόλη έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός. Θα σας εντυπωσιάσουν τα χιλιάδες χρώματα στους τοίχους και τα παράθυρα, τα περίτεχνα αετώματα και οι αυλές με τα βότσαλα. Η Σύμη είναι αγαπημένος προορισμός όσων προτιμούν ατμοσφαιρικές διακοπές και δεν ενδείκνυται για τους εξαρτημένους από την οδήγηση, καθώς το οδικό δίκτυο είναι σχεδόν ανύπαρκτο.
Οι παραλίες προσεγγίζονται με καίκι ή θαλάσσιο ταξί. Η πιο όμορφη ακρογιαλιά είναι ο Αϊ-Γιώργης Δησάλωνας. Οι χαρακιές που έκανε με το σπαθί του, σύμφωνα με την παράδοση, ο Αϊ-Γιώργης πάνω στον μεγάλο βράχο που πρωτοσυναντάτε προσεγγίζοντας τον όρμο του Δησάλωνα δεν είναι εύκολα ορατές με γυμνό μάτι· είναι όμως απίθανο να μη διακρίνετε την ελληνική σημαία που έχουν ζωγραφίσει εκεί οι ντόπιοι και που «κυματίζει» σε απόσταση ελάχιστων ναυτικών μιλίων από την απέναντι χερσόνησο της Μικρασίας. Επίσης, μπορείτε να κολυμπήσετε στη Νάνου, στον Άγιο Νικόλαο, στη Μαραθούντα και στην Αγία Μαρίνα. Μην παραλείψετε τον γύρο του νησιού με καϊκι και μια επίσκεψη στο μοναστήρι του Πανορμίτη.
Όταν έρθει η ώρα για φαγητό η Σύμη θα σας αποζημιώσει με ολόφρεσκα θαλασσινά και τοπικές σπεσιαλιτέ. Δοκιμάστε ψητό χταπόδι, καλαμάρι, σουβλάκι ξιφία, σαγανάκι θαλασσινών, ρεγγοσαλάτα, σουπιά, γαύρο μαρινάτο, μπακαλιάρο σκορδαλιά και φυσικά το ψιλό ντόπιο γαριδάκι.
Ο Γλαύκος ο οποίος θεωρείται ο πρώτος κάτοικος της Σύμης, ήταν δεινός κολυμβητής και ναυπηγός και τις ικανότητες του αυτές τις δίδαξε στους κατοίκους του νησιού. Ένας άλλος μύθος, κατά το Διόδωρο το Σικελιώτη, αναφέρει ότι ο πρώτος που κατοίκησε τη Σύμη ήταν ο Χθόνιος , γιος του Ποσειδώνα και της Σύμης, όταν εξόριστος από το Δώτιο της Θεσσαλίας εγκαταστάθηκε στο νησί , που του έδωσε το όνομα της μητέρας του.
Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν πιθανότατα λαοί από τη Μικρά Ασία, και μετέπειτα Μινωίτες. Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν Καρική, Μεταποντίδα και Αίγλη και ο βασιλιάς της, ο Νιρέας, που συμμετείχε με τρία καλοφτιαγμένα πλοία στον Τρωικό Πόλεμο, ήταν ένας από τους ωραιότερους άνδρες της εποχής του.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και στις αρχές του 14ου αιώνα, η Σύμη θα καταληφθεί από τους Ιωαννίτες ιππότες. Δύο αιώνες αργότερα, το 1522, το νησί θα περάσει στην εξουσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η οποία θα παραμείνει αμετακίνητη εκεί επί τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, έως το 1912, που οι Τούρκοι θα παραχωρήσουν τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία.
Σπουδαίοι ναυτικοί , ναυπηγοί, και δύτες, από την αρχαιότητα οι κάτοικοι του νησιού θα ευνοηθούν από τους ιππότες της Ρόδου που θα προωθήσουν το ναυτικό εμπόριο. Οι εμπορικές δραστηριότητες θα συνεχιστούν και κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οποία θα χορηγήσει στη Σύμη προνόμιο αυτοδιοίκησης με την υποχρέωση καταβολής φόρου και την αποστολή κάθε χρόνο εξαιρετικών σφουγγαριών στην Κωνσταντινούπολη. Οι έμπειροι ναυτικοί της Σύμης θα αναλάβουν επίσης να μεταφέρουν το ταχυδρομείο ανάμεσα στον τουρκικό στόλο και την Υψηλή Πύλη. Οι Οθωμανοί θα τους ανταμείψουν κηρύσσοντας το λιμάνι τους “ελεύθερο” και παραχωρώντας τους το δικαίωμα να αλιεύουν σφουγγάρια σε όλη την ανατολική Μεσόγειο .
Το εμπόριο με τη Σμύρνη τα Μικρασιατικά παράλια αλλά και με τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις έφερε πλούτο στο νησί που έγινε μια ακμαία κοινότητα με σημαντική πνευματική και κοινωνική ζωή.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η Σύμη είχε περισσότερους από 20.000 κατοίκους και δεκάδες μεγάλα ιστιοφόρα στο λιμάνι της.
Μετά το 1912 αρχίζει η παρακμή. Τα δεινά και η τυραννία της ιταλικής κυριαρχίας και του φασισμού θα επηρεάσουν τη ζωή των κατοίκων του νησιού το οποίο θα βομβαρδιστεί άγρια από τους Γερμανούς κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εκρήξεις και οι φωτιές που ακολούθησαν κατέστρεψαν δεκάδες από τα ωραιότερα αρχοντικά.
Το 1945 τα Δωδεκάνησα παραδόθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις στους Συμμάχους - η συνθήκη υπογράφτηκε στο έδαφος της Σύμης - το 1948 ενώνονται με τη μητέρα Ελλάδα.
Μετά τον πόλεμο το νησί ήταν πλέον σκιά του εαυτού του: ανείπωτη φτώχεια, απελπισία, ανεργία, εγκατάλειψη, φυγή και μετανάστευση. Μάρτυρες του ολέθρου τα γκρεμισμένα από τις βόμβες σπίτια , τα χαλατά όπως τα λένε οι ντόπιοι, που στέκουν ακόμη όρθια, περήφανα και βουβά, με τις πληγές τους να χάσκουν ανοιχτές και μια πικρή νοσταλγία για εποχές δόξας και ευημερίας.
Σήμερα οι κάτοικοι της είναι περίπου τρεις χιλιάδες, εργάζονται όμως δυναμικά για το παρόν και το μέλλον τους. Η τουριστική ανάπτυξη δημιούργησε νέα επαγγέλματα και νέες ευκαιρίες, ενώ το υψηλών προδιαγραφών θερινό φεστιβάλ, συμβάλει τα μέγιστα στην αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων και προβάλει την πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα της Σύμης.
Στο νησί υπάρχουν 5 οικισμοί, η Χώρα, ο Εμπορειός, η Μαραθούντα, το Πεδί και ο Πανορμίτης. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα που περιλαμβάνει δύο οικισμούς, τον Γιαλό και το Χωριό, ή Άνω Σύμη. Ο παλιότερος οικιστικός πυρήνας είναι το Χωριό. Είναι συσπειρωμένος γύρω από το Κάστρο για αμυντικούς κυρίως λόγους. Είναι χτισμένος πάνω σε λόφους. Ενώνεται με το Γιαλό με την «Καλή Στράτα», ένα δρόμο που αποτελείται από 500 πέτρινα σκαλοπάτια. Αυτός ήταν άλλοτε ο εμπορικός δρόμος της Σύμης και θα σας εντυπωσιάσει με τα αρχοντικά που είναι χτισμένα κατά μήκος του. Όταν εξαλείφθηκε ο φόβος των πειρατών, το Χωριό επεκτάθηκε προς τη θάλασσα δημιουργώντας ένα νέο οικισμό, τον Γιαλό, που αποτελεί και το ασφαλές λιμάνι του νησιού. Στο Γιαλό υπήρχαν οι κατοικίες των καπεταναίων και των εμπόρων της Σύμης. Σήμερα αποτελεί διοικητικό και τουριστικό κέντρο και συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν των υπηρεσιών και των τραπεζών του νησιού.
Η Χώρα έχει κηρυχθεί παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός, με κύρια χαρακτηριστικά τα χιλιάδες χρώματα στους τοίχους, τα παράθυρα, τα περίτεχνα αετώματα και τις αυλές με τα βότσαλα.
Το δεύτερο λιμάνι της Σύμης είναι ο Εμπορειός. Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού κι έχει εξελιχθεί σε ένα αναπτυσσόμενο τουριστικό θέρετρο. Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός και διαθέτει μια όμορφη παραλία. Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από τη Χώρα βρίσκεται ο παραθαλάσσιος γραφικός οικισμός Πέδι.
Πρόκειται για έναν κατάφυτο οικισμό από ελιές, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα, που διαθέτει μια υπέροχη παραλία. Ο οικισμός είναι ανεπτυγμένος τουριστικά καθώς διαθέτει ξενοδοχεία κι ενοικιαζόμενα δωμάτια. Και αυτός ο οικισμός έχει κηρυχθεί παραδοσιακός.
Το νησί έχει όλα τα προσόντα, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες αδελφές της του Αιγαίου. Τα νεοκλασικά αρχοντικά στο λιμάνι της Σύμης, τον Γιαλό, κρατούν ζωντανό το χρώμα του παρελθόντος και σας μεταδίδουν την ίδια αίγλη.
Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, και κατάφερε να διατηρήσει τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Αυτό έγινε το 1971 και συγκεκριμένα με την αριθμ.24908/23-10-1971 υπουργική απόφαση όπου ο οικισμός κρίνεται “ιστορικός τόπος χρήζων ιδιαιτέρας προστασίας’’ . Ώχρα, σομόν, κόκκινο, γαλάζιο, λευκό. Η παλέτα των χρωμάτων γίνεται όλο και πιο τολμηρή στα μεγάλα νεοκλασικά σπίτια του Γιαλού που έχουν αναστηλωθεί.
Ο υπόλοιπος οικισμός, μείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία, είναι εξίσου εντυπωσιακός σε όψη και μέγεθος. Νεοκλασικίζουσες προσόψεις, συμμετρικά ανοίγματα, παράθυρα και πόρτες με μπαλκόνια κάνουν τα κτίρια του Γιαλού να μοιάζουν με ανθρώπινα πρόσωπα. Δίπατα και τρίπατα καπετανόσπιτα, βαμμένα με την παλέτα της χρωματικής ελευθεριότητας. Δώμα, αυλές στρωμένες με βοτσαλωτά, διακοσμητικά δάπεδα, αετώματα και κεραμοσκεπές. Εικόνες σε λουλακί και ώχρα που παραπέμπουν ευθέως στην περίοδο της μεγάλης ακμής, στον 19ο αιώνα και στο ρεύμα του νεοκλασικισμού.
Στο λιμάνι θα θαυμάσετε τον Καθεδρικό ναό του Τιμίου Προδρόμου του 1838, το Τελωνείο, την Ψαραγορά, το πέτρινο γεφύρι, το άγαλμα του μικρού ψαρά, το ρολόι του 1881 και τον παλιό ταρσανά στη συνοικία Χαράνι. Πεντακόσια πέτρινα, φαρδιά σκαλοπάτια σας οδηγούν από το Γιαλό στο Χωριό, την Άνω Σύμη. Αυτή είναι η Καλή Στράτα: σπίτια και εμπορικά μαγαζιά στην πιο πλούσια και όμορφη περιοχή. Μόλις φτάσετε στο χωριό οι ντόπιοι θα σας τα δείξουν όλα: τη Σπετσαρία, το παλιό δημοτικό φαρμακείο ,την οικία Χατζηαγαπητού-Χατζηϊωάννου με την εντυπωσιακή σάλα,την οικία Φαρμακίδη που στεγάζει το Αρχαιολογικό-Λαογραφικό μουσείο.
Στην πρωτεύουσα της Σύμης, θα ανακαλύψει κανείς στο εσωτερικό των νεοκλασικών, ζωγραφιστά ταβάνια ― δείγμα ακμής και πλούτου, τότε που καπεταναίοι και σφουγγαράδες κοσμούσαν τα αρχοντόσπιτά τους. Όμορφα αρχοντικά μονόπατα η διώροφα με κεραμίδια βαμμένα στο χρώμα τις ώχρας. Γραφικές ταβέρνες και εστιατόρια θα σας περιμένουν για να γευτείτε το συμιακό γαριδάκι. Ενώ αν θέλετε να παρακαλέσετε για ένα «θαύμα», στην άλλη άκρη της Σύμης ο Ταξιάρχης Μιχαήλ ο Πανορμίτης, διάσημος για τα θαύματά του, θα σας περιμένει. Ολόκληρη η Σύμη αλλά και τα νησάκια που βρίσκονται γύρω από αυτήν έχουν κηρυχτεί αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια
Πολλές είναι οι εκκλησίες και τα μοναστήρια που βρίσκονται στο νησί . Από τις πλέον γνωστές η Παναγιά του Κάστρου, όπου φυλάσσεται η περίφημη βυζαντινή εικόνα του Γεωργίου Κλόντζα. Έργο του ίδιου καλλιτέχνη βρίσκεται στο μουσείο του Ελληνικού Ινστιτούτου στη Βενετία.
Πολύ κοντά στο κάστρο στο δρόμο της καθόδου για το χωριό η Παναγιά η Χαριτωμένη. Από την άλλη πλευρά του λόφου σκαρφαλωμένη κυριολεκτικά στην πολύ απότομη πλαγιά και περιτριγυρισμένη από πανύψηλα αιωνόβια κυπαρίσσια η Παναγιά η Ελεημονήτισσα.
Πολύ ψηλά στο βουνό στα όρια σχεδόν του οικισμού του χωριού βρίσκονται οι εκκλησίες της Αγίας Τριάδας, του Σταυρού και του Αγίου Αθανάσιου. Πιο κάτω ο Άγιος Παντελεήμονας με το μοναδικό βοτσαλωτό της αυλής του όπου απεικονίζεται μια γοργόνα να βυθίζει ένα πλοίο.
Στο γιαλό ο Άγιος Ιωάννης, η μητρόπολη της περιοχής, δεσπόζει στον οικισμό με το εντυπωσιακό καμπαναριό του. Στο βυζαντινό μοναστήρι του Μιχαήλ του Ρουκουνιώτη, αρκετά ψηλά στο βουνό υπάρχουν τοιχογραφίες και εικόνες του 15ου αιώνα στον παλαιότερο κάτω ναό, ενώ στο νεότερο άνω ναό επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο και εικόνες του 18ου αιώνα.
Πολύ δημοφιλείς είναι και οι μονές του Μικρού και του Μεγάλου Σωτήρη και μεγάλος αριθμός πιστών συγκεντρώνεται εκεί στους εορτασμούς της 6ης Αυγούστου. Κοντά στο Μεγάλο Σωτήρη και μέσα σε ένα θαυμάσιο δάσος από έλατα βρίσκεται το μονύδριο του Μιχαήλ του Κουρκουνιώτη.
Στην Παναγιά τη Μυρταριώτισσα , σημαντικό ναό με αγιογραφίες του 18ου αιώνα, γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο ξακουστό πανηγύρι με όργανα και χορό το βράδυ. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν με αντίστοιχες εκδηλώσεις και η Παναγιά η Αληθινή, στο δρόμο για το Πέδι, και η Ευαγγελίστρια στο λόφο πάνω απο το χαράνι και το ναυτικό όμιλο Σύμης.
Το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Πανορμίτη είναι το πιο σημαντικό αξιοθέατο του νησιού. Χτίστηκε τον 6ο αιώνα, αλλά αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα της αποκατάστασης από τα νέα κτίρια του 18ου αιώνα. Το μοναστήρι φιλοξενεί δύο μουσεία, το λαογραφικό και το θρησκευτικό. Εδώ οι προσκυνητές κάνουν ουρά, αλλά η αναμονή αξίζει: η ενέργεια είναι διάχυτη στο ναό. Διάσημος για τα θαύματα του ο Πανορμίτης αποτελεί μεγάλο προσκύνημα στο Αιγαίο. Στο μοναστήρι θα μάθετε την ιστορία των θαυματουργών εικόνων αλλά και των φιλάνθρωπων δραστηριοτήτων της μονής. Το μοναστήρι διαθέτει κελιά σε μεγάλους ξενώνες όπου μπορείτε να μείνετε κατά την επίσκεψη σας στο μοναστήρι. Οι κάτοικοι υποστηρίζουν πως απ’ όπου και αν ρίξεις ένα μπουκάλι ή κάποιο αφιέρωμα στη θάλασσα, ακόμα κι από τη μακρινή Αυστραλία, που παρόλο που ταξιδεύουν για πολλά μίλια , αν πραγματικά πιστεύεις, το τάμα σου θα φτάσει στον Πανορμίτη της Σύμης. Και που ξέρετε, αν είστε τυχεροί μπορεί να δείτε ένα από αυτά τα πραγματικά θαυμαστά αφιερώματα να μπαίνουν αργά στο λιμανάκι.
Οι παραλίες
Σε όλες τις πλευρές του νησιού υπάρχουν θαυμάσιες παραλίες για μπάνιο και πολλά καίκια κάνουν ημερήσιες εκδρομές προς τα εκεί:
Η Αγία Μαρίνα με τα πρασινογάλαζα νερά της και το νησάκι με το ομώνυμο εκκλησάκι είναι από τις πλέον γραφικές τοποθεσίες. Πολύ κοντά βρίσκεται το Πέδι, το θέρετρο των Συμιακών με τον κλειστό κόλπο τα ξενοδοχεία τις ψαροταβέρνες και την ήρεμη ρηχή θάλασσά του.
Μια από τις πλέον εντυπωσιακές ακτές είναι αυτή του Αι Γιώργη του Δυσάλωνα με τον κάθετο γκρεμό ύψους περίπου 100 μέτρων όπου φυτρώνουν μέσα στους άνυδρους βράχους έλατα.
Η Νανού προσφέρει στους επισκέπτες την υπέροχη παραλία της με τα μεγάλα βότσαλα το μικροσκοπικό πάλευκο εκκλησάκι της και αρκετά μεγάλα δένδρα με σκιά.
Τα Σεσκλιά , η αρχαία Τευτλούσα, μικρό νησάκι μετόχι της μονής του Πανορμίτη έχει περίφημη ακρογιαλιά, ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον απόστολο Παύλο και δυο πηγές με πόσιμο νερό. Τα τελευταία χρόνια είναι ο αγαπημένος σταθμός των καικιών που κάνουν το γύρο της Σύμης και προφέρουν εκεί στους τουρίστες φαγητό.
Το μοναστήρι του Αγίου Αιμιλιανού χτισμένο σε μια μικρή νησίδα που επικοινωνεί με την ξηρά θεωρείται ως το Ποντικονήσι της Σύμης. Ο κόλπος του φιλικός και απάγκιος γίνεται καταφύγιο για τα καίκια όταν αγριεύει ο καιρός.
Πολύ κοντά και απέναντι βρίσκεται το Μαρόνι μια απόκοσμη παραλία όπου τα έλατα φθάνουν στη θάλασσα και τα νερά έχουν ένα παράξενο πράσινο χρώμα.
Για τους δεινούς κολυμβητές υπάρχουν οι Διαβατές. Βαθιά νερά , ύφαλοι και θαλάσσιες σπηλιές, ένα σκηνικό που θυμίζει κοραλλιογενή νησιά.
Τέλος το Νημποριό, το αρχαίον Εμπορείον, με τα μικρά σπιτάκια του και το μοναστήρι της Ανάληψης προσφέρει ηρεμία και δροσιά στους κουρασμένους επισκέπτες και μπόλικο ψάρι στους φανατικούς ψαράδες.
Φτάνοντας στο λιμάνι (Γιαλός για τους ντόπιους) θα δείτε τη Χώρα χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε δύο λόφους. Τα νεοκλασικά σπίτια του 19ου αιώνα συντηρούνται και επισκευάζονται τακτικά, μια και η πόλη έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός. Θα σας εντυπωσιάσουν τα χιλιάδες χρώματα στους τοίχους και τα παράθυρα, τα περίτεχνα αετώματα και οι αυλές με τα βότσαλα. Η Σύμη είναι αγαπημένος προορισμός όσων προτιμούν ατμοσφαιρικές διακοπές και δεν ενδείκνυται για τους εξαρτημένους από την οδήγηση, καθώς το οδικό δίκτυο είναι σχεδόν ανύπαρκτο.
Οι παραλίες προσεγγίζονται με καίκι ή θαλάσσιο ταξί. Η πιο όμορφη ακρογιαλιά είναι ο Αϊ-Γιώργης Δησάλωνας. Οι χαρακιές που έκανε με το σπαθί του, σύμφωνα με την παράδοση, ο Αϊ-Γιώργης πάνω στον μεγάλο βράχο που πρωτοσυναντάτε προσεγγίζοντας τον όρμο του Δησάλωνα δεν είναι εύκολα ορατές με γυμνό μάτι· είναι όμως απίθανο να μη διακρίνετε την ελληνική σημαία που έχουν ζωγραφίσει εκεί οι ντόπιοι και που «κυματίζει» σε απόσταση ελάχιστων ναυτικών μιλίων από την απέναντι χερσόνησο της Μικρασίας. Επίσης, μπορείτε να κολυμπήσετε στη Νάνου, στον Άγιο Νικόλαο, στη Μαραθούντα και στην Αγία Μαρίνα. Μην παραλείψετε τον γύρο του νησιού με καϊκι και μια επίσκεψη στο μοναστήρι του Πανορμίτη.
Όταν έρθει η ώρα για φαγητό η Σύμη θα σας αποζημιώσει με ολόφρεσκα θαλασσινά και τοπικές σπεσιαλιτέ. Δοκιμάστε ψητό χταπόδι, καλαμάρι, σουβλάκι ξιφία, σαγανάκι θαλασσινών, ρεγγοσαλάτα, σουπιά, γαύρο μαρινάτο, μπακαλιάρο σκορδαλιά και φυσικά το ψιλό ντόπιο γαριδάκι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου