Η ταφή και η εις Άδου κάθοδος του Κυρίου

Τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής σήμερα. Την ημέρα αυτή εορτάζουμε "την θεόσωμον ταφήν και την εις άδου κάθοδον" του Κυρίου.

«Τῶ Αγίω καὶ Μεγάλω Σαββάτω,

τὴν θεόσωμον Ταφήν, καὶ τὴν εἰς Ἄδου Κάθοδον

τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν

δι' ὧν τῆς φθορᾶς τὸ ἡμέτερον γένος ἀνακληθέν,

πρὸς αἰωνίαν ζωὴν μεταβέβηκε».

Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής, αφότου εξέπνευσε ο Κύριος επί του σταυρού, έπρεπε να ταφεί και μάλιστα βιαστικά, διότι όπως μας πληροφορεί ο ιερός Ευαγγελιστής οι Ιουδαίοι «ἵνα μὴ μείνῃ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ τὰ σώματα ἐν τῷ σαββάτῳ, ἐπεὶ παρασκευὴ ἦν· ἦν γὰρ μεγάλη ἡ ἡμέρα ἐκείνου τοῦ σαββάτου· ἠρώτησαν τὸν Πιλᾶτον ἵνα κατεαγῶσιν αὐτῶν τὰ σκέλη, καὶ ἀρθῶσιν» (Ιωάν.19: 31). Οι στρατιώτες με χονδρές σιδερένιες βέργες τσάκισαν τα κόκαλα των δύο συσταυρωμένων ληστών, για να επιταχύνουν το θάνατό τους, διότι ακόμη δεν είχαν εκπνεύσει.

Κοντά στο σταυρό του Κυρίου είχαν απομείνει μόνο η Θεοτόκος και οι μαθήτριές Του, οι οποίες συνέπασχαν με Αυτόν, έκλαιγαν και πενθούσαν το άδικο πάθος και το θάνατό Του. Αντίθετα οι ένδεκα μαθητές είχαν κρυφτεί για το φόβο των Ιουδαίων (Ιωάν.20:19). Όμως ήταν αδύνατο σ’ αυτές να αναλάβουν το δύσκολο έργο της αποκαθηλώσεως και της ταφής του Χριστού. Το πιο ανυπέρβλητο εμπόδιο ήταν η αίτηση στον Πιλάτο να τους δοθεί η άδεια της ταφής.

Το έργο αυτό ανάλαβαν οι ευσεβείς άρχοντες Ιωσήφ και Νικόδημος. «ἐλθὼν Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἁριμαθαίας, εὐσχήμων βουλευτής, ὃς καὶ αὐτὸς ἦν προσδεχόμενος τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, τολμήσας εἰσῆλθε πρὸς Πιλᾶτον καὶ ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ. ὁ δὲ Πιλᾶτος ἐθαύμασεν εἰ ἤδη τέθνηκε, καὶ προσκαλεσάμενος τὸν κεντυρίωνα ἐπηρώτησεν αὐτὸν εἰ πάλαι ἀπέθανε· καὶ γνοὺς ἀπὸ τοῦ κεντυρίωνος ἐδωρήσατο τὸ σῶμα τῷ Ἰωσήφ. καὶ ἀγοράσας σινδόνα καὶ καθελὼν αὐτὸν ἐνείλησε τῇ σινδόνι καὶ κατέθηκεν αὐτὸν ἐν μνημείῳ ὃ ἦν λελατομημένον ἐκ πέτρας, καὶ προσεκύλισε λίθον ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ μνημείου» (Μάρκ.15: 43-46).

Τότε μαζεύτηκαν οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι στον Πιλάτο και τον παρακάλεσαν να ασφαλίσει τον τάφο του Χριστού μέχρι την Τρίτη ημέρα, διότι, όπως έλεγαν, «έχουμε υποψία μήπως οι μαθητές του κλέψουν την νύχτα το σώμα του Ιησού και κηρύξουν κατόπιν στο λαό ότι αναστήθηκε, όπως προείπε ο πλάνος εκείνος, όταν ακόμα ζούσε. Και τότε η πλάνη αυτή θα είναι χειρότερη από την πρώτη».

Ο Πιλάτος, αφού τους άκουσε, έδωσε την άδεια και πήγαν και σφράγισαν τον τάφο. Για ασφάλεια, τοποθέτησαν και μια φρουρά από στρατιώτες και αποχώρησαν.

Η κάθοδος αυτή ήταν το τελειωτικό χτύπημα κατά του θανάτου. Γι’ αυτό ψέλνουμε χαρακτηριστικά:

΄΄Ότε κατήλθες πρός τον θάνατον,

η ζωή η αθάνατος,

τότε τόν άδην ενέκρωσας

τη αστραπή της θεότητος΄΄.

Στην βυζαντινή εικονογραφία ο Κύριος παρουσιάζεται κατερχόμενος στον Άδη με δόξα κρατώντας τον τίμιο Σταυρό Του. Συντρίβει τις πύλες του Άδη και ανασύρει από ‘κει τον Αδάμ, την Εύα, τον Άβελ, τους Πατριάρχες, τους προφήτες και όλους τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης.

Το πρωί εορτάζεται στην εκκλησία η πρώτη Ανάσταση. Στον όρθρο του Μ. Σαββάτου ψάλλονται τα Εγκώμια, δηλ. σύντομα τροπάρια που εξιστορούν τα πάθη του Κυρίου, εξυμνούν την ταφή του και διασαλπίζουν τη νίκη Του κατά του θανάτου. Προς το τέλος του Όρθρου γίνεται και περιφορά του Επιταφίου γύρω από τους δρόμους της ενορίας.

Ο Εσπερινός του Μ. Σαββάτου που τελείται το πρωί μαζί με τη θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου είναι εξ’ ολοκλήρου αναστάσιμος. Είναι ο Εσπερινός του Πάσχα. Ψάλλονται ύμνοι αναστάσιμοι, διαβάζεται η προφητεία του Ιωνά του οποίου το πάθημα προτύπωνε την ταφή και την ανάσταση του Κυρίου. Μετά από λίγο αντηχεί σαν νικητήρια ιαχή ο ψαλμικός ήχος:

΄΄Ανάστα ο Θεός, κρίνον τήν γην,

ότι σύ κατακληρονομήσεις

εν πάσι τοις εθνέσι΄΄.

Μετά την Ανάσταση, οι πιστοί μεταφέρουν στο σπίτι τους το Άγιο Φως. Στην είσοδο του σπιτιού τους, κάνουν, με τον καπνό της λαμπάδας, το σχήμα του σταυρού.

Έθιμα του Πάσχα

Μετά ανάβουν το καντήλι και προσπαθούν να το κρατήσουν τουλάχιστον τρεις με σαράντα ημέρες. Στη συνέχεια κάθονται στο Πασχαλινό τραπέζι για να φάνε την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα (σούπα από αρνίσια ή βοδινά εντόσθια). Τσουγκρίζουν κόκκινα αυγά και τρώνε κουλούρια και τσουρέκια. Για να φτιάξουν τις λαμπρόπιτες, βάζουν ζυμάρι μέσα σε στρογγυλό ταψί, και φτιάχνουν κάτι σαν πηγάδι μέσα στη μέση της ζύμης, το γεμίζουν με γέμιση από τυρί και αυγά και τις αλείφουν με αυγό πριν τις ψήσουν.

Στα Καλάβρυτα - "Τις λαμπάδες του ναού ανάβουν κατά οικογένειες, ενώ ψάλλουν το "Δεύτε λάβετε φως".

Στο Ραψομάτι Αρκαδίας - "Πρώτη παίρνει φως μια νιόνυφη και φιλάει το χέρι του παπά και τον δίνει το τσιμπιλχανέ" (χρήματα).

Στην Αθήνα - Τα κορίτσια ανάβουν την λαμπάδα τους από λαμπάδα κάποιου άντρα, για να παντρευτούν.

Στην Κορώνη της Μεσσηνίας ένα πραγματικό πανδαιμόνιο γίνεται στους δρόμους, όπου πολλοί σπάνε πήλινα κανάτια, όπως λένε στη Ζάκυνθο, "για τη χάρη του Χριστού και την πομπή των Οβραίων", αλλά στην ουσία, για την εκφόβιση των δαιμόνων που αντιμάχονται την Ανάσταση του Σωτήρος.

Στη Σινώπη, οι πιστοί δεν λησμονούν το πάθος τους κατά του Ιούδα και όταν πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη, τότε θα πάρει ο καθένας από κάτω ένα δαφνόφυλλο να το κάψει, γιατί η δάφνη είναι καταραμένο δέντρο (από τη δάφνη κρεμάστηκε ο Ιούδας).

Στη Ζάκυνθο, μόλις σημάνουν οι καμπάνες της Ανάστασης, όσοι βρεθούν κατά τύχη εκεί κοντά, παίρνουν νερό από τον κάδο και πλένουν το πρόσωπο και τα χέρια τους, για να καθαριστούν από κάθε βρωμιά και αμαρτία. Συγχρόνως οι γυναίκες δαγκώνουν στο σπίτι τους, όποιο σιδερένιο αντικείμενο βρουν πρόχειρο, λέγοντας "Σιδερένιο το κεφάλι μου !".

Στη Φθιώτιδα τη νύχτα που γίνεται η Ανάσταση, ένας Επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Aγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει την δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.

Στη Βινία των Αγράφων την ώρα που θα πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη, οι Χριστιανοί καίνε το φανό. Μαζεύουν τα παιδιά ξερά κλαδιά πάνω στο βράχο, που είναι αντίκρυ στο χωριό και λέγεται Σουφλί. Ακούγοντας το πρώτο Χριστός Ανέστη, τρέχουν με τη λαμπάδα στο χέρι (που την άναψαν, όταν ο παπάς είπε "Δεύτε λάβετε φως") και λαμβάνουν φωτιά στο φανό".

Στα χωριά της Λήμνου "στη Δευτερανάσταση" πήγαιναν κληματσίδες, τις έστηναν ολόρθες και έβαζαν φωτιά".

Στη Σύρο το Μεγάλο Σάββατο αρχίζει με το κάψιμο του φανού, στη θέση Κιουρά της Πλάκας. Το έθιμο έχει σχέση με τη δεισιδαιμονία του λαού μας που πιστεύει ότι η καταστροφή του ομοιώματος του προδότη θα τον απαλλάξει από τα όποια δεινά.

Η Ανάσταση του Χριστού είναι για το λαό σύνθημα αγάπης, το οποίο εκδηλώνεται με τον αμοιβαίο ασπασμό των εκκλησιαζόμενων. Σε μερικούς μάλιστα τόπους το "Φιλί της Αγάπης" είτε κατά την νύκτα της Ανάστασης είτε κατόπιν στη Δεύτερη Ανάσταση (τη λεγόμενη και Αγάπη) γίνεται με αρκετή ιεροπρέπεια στην Εκκλησία.

Στα χωριά της Πυλίας, παλαιότερα τη νύχτα της Ανάστασης και στην "Αποκερασά" (Δεύτερη Ανάσταση) ένας- ένας έβγαιναν από την εκκλησία, ανασπάζονταν τους άλλους και στεκότανε στην αράδα, για να τον σπαστούν κι αυτόν όσοι θα έβγαιναν αργότερα. Έτσι έκαναν μιαν αράδα, έδιναν τα χέρια, έλεγαν "Χριστός Ανέστη", φιλιόντουσαν και όσοι ήταν μαλωμένοι και θέλανε να συγχωρεθούν δέχονταν τη συγχώρεση.

Στα Νένητα της Χίου, κατά την ώρα που ασπάζονταν την εικόνα της Ανάστασης και το Ευαγγέλιο, γινόταν συγχρόνως και ασπασμός μεταξύ των εκκλησιαζόμενων, οι οποίοι αντάλλασσαν και τα στασίδια τους σαν σημείο εγκάρδιας αγάπης.

Όμως, το Μεγάλο Σάββατο… κλέβουν την παράσταση δύο έθιμα: Ο ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο Χίου και οι μπότιδες στην Κέρκυρα.

Στο όμορφο νησί της Επτανήσου το Μεγάλο Σάββατο συρρέει πλήθος κόσμου καθώς αναβιώνουν ξεχωριστά έθιμα. Στις 11 το πρωί τελείται η πρώτη Ανάσταση. Όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία (μπότιδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο εδάφιο του Ευαγγελίου «Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».

Άλλο ένα επίσης πασχαλινό έθιμο που αναβιώνει είναι το «ΜΑΣΤΕΛΟ» (βαρέλι). Στην «Pinia» και κάτω από την Μεταλλική Κουκουνάρα που κρέμεται ασάλευτη ακόμα στην διασταύρωση Νικηφόρου Θεοτόκη και Φιλαρμονικής, μαζεύονται οι Φακίνοι, οι αχθοφόροι της πόλης και οι Πινιαδώροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι. Το στόλιζαν με μυρτιές και βέρντε, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρο χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησίαζε η ώρα της πρώτης Ανάστασης, οι Πηνιαδώροι σκορπισμένοι στην περιοχή της Πιάτσας κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι. Αυτός μουσκίδι έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες μας, παίζοντας το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί». Στο τέλος έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχε το βαρέλι.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία. Όλα τα παράθυρα των γύρω σπιτιών είναι ανοιχτά και ο κόσμος κρατά κεριά αναμμένα. Τα παράθυρα των μεγάλων εξαώροφων σπιτιών, μαζί με το καταπληκτικό θέμα των χιλιάδων κεριών και των πιστών που παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας, συνθέτουν μία μεγαλειώδη εικόνα. Η Αναστάσιμος Ακολουθία συνεχίζεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής (Πλατύ Καντούνι).

Όλο το χρόνο, μικροί και μεγάλοι στο Βροντάδο Χίου, ετοιμάζονται για το παραδοσιακό έθιμο, που αναβιώνει το βράδυ της Ανάστασης. Τον γνωστό ρουκετοπόλεμο.

Η μεγάλη «μάχη» γίνεται ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερυθιανής. Οι δύο εκκλησίες, είναι χτισμένες στα υψώματα δύο αντικριστών λόφων, ενώ η μεταξύ τους απόσταση είναι περίπου τετρακόσια μέτρα. Οι ενορίτες της κάθε εκκλησίας, το βράδυ της Ανάστασης, εκτοξεύουν τις ρουκέτες τους έχοντας ως στόχο το καμπαναριό της άλλης. Τα διασταυρούμενα αυτά «πυρά», βάφουν κόκκινο τον ουρανό δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα. Νικητής αναδεικνύεται εκείνος που πρώτος θα πετύχει το καμπανάκι του αντίπαλου χωριού.

Το Μεγάλο Σάββατο, τα παιδιά της περιοχής γεμίζουν τον κόλπο του Τυρού με χιλιάδες κεριά, που συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που χάθηκαν στη θάλασσα. Τη στιγμή του «Χριστός Ανέστη», σε όλες τις ενορίες του χωριού οι Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες φωτίζουν τον ουρανό με εκατοντάδες πυροτεχνήματα.

Στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, πάνω σε ειδικά κατασκευασμένη σχεδία, που τοποθετείται μέσα στη θάλασσα, γίνεται το κάψιμο του Ιούδα, από τους Τσάκωνες πυρπολητές. Το έθιμο χρονολογείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στην άλλη ενορία, της Αγίας Μαρίνας, θα γίνει το κάψιμο του αφανού.

Στο Λεωνίδιο Κυνουρίας αναβιώνει την Ανάσταση ένα από τα μοναδικά και πλέον φαντασμαγορικά έθιμα της Ελλάδος. Αυτό με τα αερόστατα. Με το «Χριστός Ανέστη» από τις πέντε ενορίες παίρνουν φωτιά οι «κολλημάρες» και τα αερόστατα, τα οποία μ' ένα τεχνικό στρίψιμο ωθούνται προς τα πάνω.

Τα αερόστατα ανεβαίνουν ψηλά και για 30-40 λεπτά γεμίζουν τον ουρανό, ώσπου να χαθούν στη Γαλιώρα, στη θάλασσα ή στο δασάκι στους Τρεις Μύλους.

Το θέαμα είναι μοναδικό όταν καίγεται κάποιο αερόστατο από υπερβολικά μεγάλη «κολλημάρα» ή από πολύ πετρέλαιο.

Στις Γκαγκάλες Ηρακλείου, όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας. Την ώρα που ο παπάς λέει το «Χριστός Ανέστη» βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, ενώ η καμπάνα του χωριού χτυπά χαρμόσυνα.

Σήμερα τελειώνει το σταυρώσιμο Πάσχα και αρχίζει πλέον ο εορτασμός του αναστάσιμου Πάσχα. Το μεσημέρι στην Ιερουσαλήμ στον Πανάγιο Τάφο πραγματοποιείται η αφή του Αγίου Φωτός (φωτογραφία), το οποίο στη συνέχεια διανέμεται σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο και το βράδυ ακολουθεί η Τελετή της Αναστάσεως με το «Δεύτε λάβετε Φως» και το «Χριστός Ανέστη» που συνοδεύεται από τους χαρμόσυνους ήχους της καμπάνας, τους ασπασμούς της αγάπης και τη ρίψη πυροτεχνημάτων, βεγγαλικών και βαρελότων.

Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τη Ρόδο

Σαν σήμερα το 1912: Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τη Ρόδο από τους Οθωμανούς.
Γενικός αρχηγός του σώματος κατοχής ο αντιστράτηγος Ιωάννης Αμέλιο. Μάζεψαν τα όπλα από τους Τούρκους και τους Εβραίους, έπιασαν το νομάρχη Σουχπί βέη και άλλους υπαλλήλους που είχαν καταφύγει στα Μαριτσά, τους έβαλαν σ' ένα πλοίο μαζί με τους αιχμάλωτους στρατιώτες και τους έστειλαν στην Ιταλία.

Διόρισαν μισθωτό Δήμαρχο Ρόδου τον Σάββα Παυλίδη, δικηγόρο, που είχε εκλεγεί πριν την κατοχή, όταν ήταν η τουρκική εξουσία ακόμη, μουδίρη Λίνδου διόρισαν τον Ι. Μακρή και της Καστέλλου τον Αντώνη Κινδυλίδη, δημοτικό γιατρό τον Ι. Στεφάνου και γραμματέα του Δήμου τον Ε. Ιατρίδη.

Την εποχή εκείνη στη Ρόδο υπήρχαν αμαξιτοί χωματόδρομοι, στενοί, μόνο ως τα Τριάντα, Κρεμαστή και Παραδείσι, από τους οποίους περνούσαν άμαξες και κάρρα. Στα άλλα χωριά η συγκοινωνία γινόταν με πρωτόγονα μέσα, μουλάρια, γαϊδούρια, άλογα, από μικρά και δύσκολα σε πολλά μέρη μονοπάτια.
Σύνταξη: ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΥΣΤΙΛΙΑΔΗΣ

Μεγάλη Πέμπτη, ημέρα του Μυστικού Δείπνου

Η Μ. Πέμπτη είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου.
Η σημερινή μέρα είναι για την Εκκλησία μας αφορμή να θυμηθούμε την παράδοση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, την προδοσία του Ιούδα, αλλά και την υπερφυή προσευχή του Κυρίου προς τον Πατέρα Του, να μην Τον αφήσει να πιει το ποτήρι του Πάθους, αλλά και την υπακοή Του σ' Αυτόν. Το γεγονός όμως που δίδει διδάγματα στη ζωή μας είναι η ταπείνωση του Χριστού, ο οποίος έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του, πριν φάνε μαζί για τελευταία φορά.

Στα καθίσματα του Όρθρου της ημέρας ψάλλουν χαρακτηριστικά:
"Ο λίμνας και πηγάς και θαλάσσας ποιήσας, ταπείνωσιν εκπαιδεύων αρίστην, λεντίω ζωννύμενος μαθητών πόδας ένιψε, ταπεινούμενος υπερβολή ευσπλαχνίας".

Ο Δημιουργός του κόσμου ταπεινώνεται από την υπερβολική ευσπλαχνία Του για μας, αλλά και μας διδάσκει την άριστη οδό της ταπείνωσης.

Σαν σήμερα, το βράδυ, που ήταν η προ των αζύμων ημέρα, δηλαδή παραμονή του Εβραϊκού Πάσχα, ο Ιησούς δείπνησε στην πόλη με τους δώδεκα Μαθητές του. Ευλόγησε το ψωμί και το κρασί και μ’ αυτό τον τρόπο παρέδωσε το Mυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, η οποία θα τελείται στο διηνεκές ως η αέναη παρουσία Του στην Εκκλησία.

Αφού κάθισαν στο τραπέζι του δείπνου, ο Κύριος θέλησε κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσει την υπόθεση του προδότη μαθητή. Δεν ήταν δυνατόν να καθίσει ο άνομος εκείνος μαζί τους στην παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, πολλώ δε μάλλον να κοινωνήσει σε αυτό.

Λέγει λοιπόν: «Εις εξ’ υμών παραδώσει με, ο εσθίων μετ’ εμού» (Μάρκ.14:18, Ιωάν.13:22). Τα λόγια αυτά έφεραν αναστάτωση στους μαθητές. Δεν περίμεναν να ακούσουν τέτοια φοβερή αγγελία και άρχισαν να διερωτώνται ποιος είναι αυτός. Ο αγαπημένος μαθητής Ιωάννης πέφτοντας στον τράχηλο του Διδασκάλου ρώτησε εξ’ ονόματος όλων: «Κύριε τις εστιν»; και ο Κύριος απάντησε: «Εκείνος εστιν ω εγώ βάψας το ψωμίον επιδώσω» (Ιωάν.13:26). Και βουτώντας τεμάχιο άρτου στο φαγητό το έδωσε στον Ιούδα. Αυτός το έφαγε και μετά από αυτό «εισήλθεν εις εκείνον ο Σατανάς» (Ιωάν.13:27).

Ο Ιησούς του είπε: «ό ποιείς, ποίησον τάχιον» (Ιωάν.13:27). Ο προδότης μαθητής έφυγε βιαστικά, απομακρυνθείς για πάντα από τη χορεία των μαθητών και από την κοινωνία του Θείου Διδασκάλου. «Ην δε νύξ» προσθέτει ο Ιωάννης. «Νυξ πραγματική, τονίζει σύγχρονος συγγραφέας, αλλά και νυξ πνευματική εν τη ψυχή του Ιούδα, εν η το φως του θείου Πνεύματος δια παντός εσβέσθη».

Μετά από αυτό ο Κύριος προέβη στη σύσταση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Έλαβε άρτο και αφού ευχαρίστησε έκοψε αυτόν σε τεμάχια και έδωκε στους μαθητές του λέγοντας: «Λάβετε, φάγετε, τούτο εστι το σώμα μου», το αληθινό το πραγματικό, «το υπέρ υμών διδόμενον» (Λουκ.22:19). Ύστερα πήρε το ποτήριο της ευλογίας, που ήταν γεμάτο με οίνο και αφού ανέπεμψε ευχαριστήριο δέηση στο Θεό Πατέρα έδωκε στους μαθητές Του λέγοντας: «Πίετε εξ αυτού πάντες΄ τούτο γαρ εστι το αίμα μου, το της Καινής Διαθήκης, το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών» (Ματθ.26:28, Μάρκ.14:24).

Αφού κοινώνησαν όλοι και έφαγαν, ο Κύριος μίλησε και απεύθυνε την τελευταία αποχαιρετιστήρια ομιλία Του στους Mαθητές Του. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης διασώζει στο Ευαγγέλιό Του ολόκληρη αυτή την εκτενή ομιλία στα κεφάλαια 13-16. Ο τρόπος της ομιλίας προδίδει στον Κύριο δραματική έκφραση. Ως άνθρωπος μπροστά στο μαρτύριο, το οποίο γνωρίζει ως Θεός αγωνιά και λυπάται. Αρχίζει με το «Νυν εδοξάσθη ο υιός του ανθρώπου και ο Θεός εδοξάσθη εν αυτώ» (Ιωάν.13:31). Τα παθήματα που θα ακολουθήσουν και η ταπείνωση θα είναι η δόξα του Υιού και συνάμα αυτή θα είναι η δόξα του Πατέρα. Οι αλήθειες και οι ηθικές ιδέες της ομιλίας την καθιστούν πραγματικά μοναδική. Η τρυφερότητα προς τους μαθητές Του είναι έκδηλη, τους αποκαλεί «τεκνία». Κύριο χαρακτηριστικό της ομιλίας είναι η προτροπή για ενότητα και αγάπη μεταξύ των μαθητών και κατ’ επέκταση όλων των ανθρώπων. «Εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους» (Ιωάν.13:3) και «Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν» (Ιωάν.14:27).

Στη συνέχεια ένιψε τα πόδια των Μαθητών του και το γεγονός αυτό της νίψεως των ποδιών των Μαθητών από τον Κύριο λέγεται στην εκκλησιαστική γλώσσα «Νιπτήρ». Ο Νιπτήρ μας διδάσκει ότι πρέπει να εκδηλώνουμε την αγάπη μας προς τους άλλους ανθρώπους με ταπεινοφροσύνη. Η Εκκλησία, θέλοντας να μας δείξει τη σημασία του γεγονότος αυτού, όρισε την ανάμνησή του την ημέρα αυτή.

Τότε, ο Κύριος αποσύρεται στο όρος των Ελαιών, όπου μόνος του προσεύχεται γονατιστός και ο ιδρώτας του σαν κόμβοι πηκτού αίματος, πέφτουν στη γη. Προσεύχεται στον Ουράνιο Πατέρα για την ενότητα των μαθητών Του. Δεν εύχεται να τους άρει από τον κόσμο, αλλά να τους διαφυλάξει από τον πονηρό και τα έργα του. Είναι η περίφημη αρχιερατική προσευχή του Κυρίου.

Μόλις τελειώνει την προσευχή, φτάνει ο Ιούδας με τους στρατιώτες και πολύ όχλο. Αφού φίλησε τον Κύριο στο πρόσωπο, τον παραδίδει. Συλλαμβάνεται λοιπόν ο Ιησούς και οδηγείται δεμένος στους Αρχιερείς Άννα και Καϊάφα. Οι Μαθητές σκορπίζονται και ο θερμόαιμος Πέτρος, που τον είχε ακολουθήσει μέχρι την αρχιερατική αυλή, τον αρνείται και αυτός λίγο πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις φορές.

« Τὴ Αγία καὶ Μεγάλη Πέμπτη,
οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι θεῖοι Πατέρες,
ἀλληλοδιαδόχως ἔκ τε τῶν θείων Ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων,
παραδεδώκασιν ἡμῖν τέσσαρά τινα ἑορτάζειν,
τὸν ἱερὸν Νιπτήρα, τὸν μυστικὸν Δεῖπνον
(δηλαδὴ τὴν παράδοσιν τῶν καθ' ἡμᾶς φρικτῶν Μυστηρίων),
τὴν ὑπερφυὰ Προσευχήν, καὶ τὴν Προδοσίαν αὐτήν».

Tο πρωί γίνεται η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και λέγεται για τους πιστούς ότι είναι καλό να λάβουν τη μέρα αυτή τη θεία κοινωνία.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, όταν τη Νύχτα διαβάζονται τα δώδεκα Ευαγγέλια και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης του Χριστού, η συγκίνηση της λαϊκής ψυχής για το θείο δράμα κορυφώνεται. Σε πολλά μέρη γυναίκες και κορίτσια, διανυκτερεύουν στην εκκλησία, "φυλάγουν και μοιρολογούν το Χριστό" όπως συνηθίζουν να κάνουν για κάθε αγαπημένο τους νεκρό.

Η εξαιρετική ιερότητα των όσων τελούνται στις λειτουργίες της Μ. Πέμπτης και της Μ. Παρασκευής, προσδίδει κατά τη λαϊκή πίστη, σε όλα τα αντικείμενα της λατρείας, (ύψωμα, λάδι, λουλούδια, κεριά) ξεχωριστή θεία δύναμη.

Έτσι, το ύψωμα της Μεγάλης Πέμπτης, οι γυναίκες σε πολλά μέρη της Eλλάδας, το βάζουν σε ένα σακουλάκι που έχει μέσα λουλούδια και το φυλάγουν πίσω από τα εικονίσματα για θεραπευτικές χρήσεις.

Από τη Μεγάλη Πέμπτη, αρχίζουν κυρίως τα πασχαλινά έθιμα.

Βασική ασχολία της ημέρας είναι και το βάψιμο των Αυγών. Πάσχα δίχως κόκκινα αυγά δε γίνεται. Για αυτό και η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται επίσης και Κόκκινη Πέμπτη ή " ΚοκκινοΠέμπτη".

Το βάψιμο των αυγών γίνεται με ορισμένη εθιμοτυπία. Σε πολλά μέρη, είναι συγκεκριμένος ο αριθμός αυγών που θα βάψουν και οι τρόποι και τα μέσα βαφής που θα χρησιμοποιήσουν.

Για μερικούς βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του χυμένου αίματος του Χριστού. Για άλλους το κόκκινο χρώμα είναι έκφραση χαράς για το ευτυχισμένο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου και συνάμα μέσο αποτρεπτικό κάθε κακού.

Αξίζει να αναφερθεί ότι χρωματιστά, κυρίως κόκκινα αυγά, μνημονεύονται στην Κίνα, για γιορταστικούς σκοπούς τον 5ο αιώνα και στην Αίγυπτο το 10ο αιώνα. Το 17ο αιώνα τα βρίσκουμε τόσο στους Χριστιανούς όσο και στους Μωαμεθανούς (Μεσοποταμία, Συρία).

Μερικοί υποθέτουν ότι τα κόκκινα αυγά του Πάσχα, διαδόθηκαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Κίνα από ένα έθιμο των Καλανδών. Αλλοι θεωρούν αρχική κοιτίδα τους την Αίγυπτο.

Την ίδια σημασία έχει και η ανάρτηση κόκκινων υφασμάτων από τα παράθυρα την Μεγάλη Πέμπτη. Σε ορισμένες περιοχές διατηρούν και κάποιες δεισιδαιμονίες: " π.χ. το δοχείο όπου βάφουν τα αυγά, πρέπει να είναι καινούργιο, τη βαφή δεν την βγάζουν από το σπίτι, ούτε επιτρέπεται να τη χύσουν ".

'Αλλοτε, γυναίκες και άντρες ασχολούνταν με το γράψιμο ή το κέντημα των αυγών. Δηλαδή ζωγράφιζαν πάνω στα αυγά με λιωμένο κερί, πουλιά ή διάφορα άλλα σχήματα. Τα κορίτσια βάζουν στα αυγά και φτερά από χαρτί χρωματιστό, τους βάζουν ουρά, μύτη από ζυμάρι σαν πουλί και το κρεμούν από την οροφή.

Το αυγό, που περικλείνει μέσα του μια ζωή, έχει μια δύναμη, που σύμφωνα με μια παλιά αντίληψη, μεταδίδεται σε ανθρώπους, ζώα και φυτά. Την έννοια αυτή έχουν και τα πασχαλινά αυγά, των οποίων η δύναμη ενισχύεται και από κάποια άλλα στοιχεία.

Για παράδειγμα, όλα τα κόκκινα αυγά, δεν έχουν την ίδια χάρη.
" Θαυμαστές ιδιότητες, έχει κυρίως το αυγό της Παναγίας, το πρώτο αυγό που θα βάψουν και θα το βάλουν στο εικονοστάσι του σπιτιού " Με το αυγό της Παναγίας, οι γυναίκες σταυρώνουν τα παιδιά, ενώ μερικές φορές το αυγό έχει και κάποιες ανατρεπτικές ιδιότητες. Όπως για παράδειγμα, αν το αυγό είναι τριών χρόνων και τοποθετηθεί στην κοιλιά εγκύου γυναίκας ή ζώου, αποτρέπεται το ενδεχόμενο αποβολής ".

Ο Ρωμύλος και ο Ρώμος ιδρύουν τη Ρώμη

Σαν σήμερα το 753 π.Χ: Ο Ρωμύλος και ο Ρώμος ιδρύουν τη Ρώμη.
Θεωρούνται δίδυμα παιδιά της ιέρειας της Εστίας, Ρέας Σύλβιας. Η Ρέα Σύλβια ήταν κόρη του βασιλιά Νουμήτορα.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Αμούλιος, αδελφός του Νουμήτορα, τον έδιωξε από το θρόνο και, για να εξαφανίσει το γένος του, έκανε την κόρη του Εστιάδα. Η Ρέα Σύλβια, γέννησε από τον Άρη το Ρωμύλο και το Ρέμο.
Ο Αμούλιος διέταξε να ριχτούν τα παιδιά στον Τίβερη. Το ποτάμι πλημμύρισε κι έβγαλε στις όχθες του τα δυο παιδιά, που έζησαν γιατί πήγαινε καθημερινά και τα θήλαζε μία λύκαινα. Τελικά τα πήρε και τα μεγάλωσε ένας βοσκός.
Οι δύο αδελφοί, όταν μεγάλωσαν, έδιωξαν τον Αμούλιο κι αποκατάστησαν στο θρόνο τον παππού τους Νουμήτορα. Μετά, σε ανάμνηση της σωτηρίας τους, θέλησαν να χτίσουν μία πόλη στον Τίβερη. Κατά το χτίσιμο της πόλης (75 π.Χ.) τσακώθηκαν μεταξύ τους κι ο Ρωμύλος σκότωσε το Ρέμο. Έτσι, ο Ρωμύλος έμεινε κυρίαρχος και βασιλιάς της νέας πόλης της Ρώμης.
Στη φωτογραφία: Ο Χρήστος Μυστιλιάδης μπροστά στο άγαλμα των μυθικών ηρώων σε κεντρική πλατεία, στην Κωστάντζα της Ρουμανίας.

Φεστιβάλ τουλίπας στην Κωνσταντινούπολη

Στην Κωνσταντινούπολη άνοιξε η αυλαία για το 6ο Διεθνές Φεστιβάλ Τουλίπας.

Ο Δήμος των 17 εκατομμυρίων κατοίκων χρωμάτισε τα πάρκα, τους κήπους και τις πλατείες του με ολοζώντανες τουλίπες σε όλη την πόλη.

Μέχρι το τέλος του Απριλίου, 11.500.000 τουλίπες, 112 διαφορετικών ειδών δίνουν ένα άλλο χρώμα στην "πόλη των σουλτάνων και των φτωχών".

Ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Kadir Topbaş σε δηλώσεις του σχετικά με το Φεστιβάλ, είπε ότι "η τουλίπα εγκατέλειψε την Ανατολία πριν από 150 χρόνια και μετανάστευσε στην Ολλανδία. Τώρα όμως ξαναγύρισε για να κάνει αισθητή την παρουσία της στην τέχνη μας, στις καρδιές μας, όπως και στο παρελθόν".

Αξίζει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια άρχισε μια σοβαρή προσπάθεια για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Κωνσταντινούπολη και ήδη οι Τούρκοι άρχισαν να απολαμβάνουν τους καρπούς.

Πάσχα στη Ρόδο

Στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Αγίου Ισιδώρου γίνεται κάθε χρόνο τις ημέρες του Πάσχα το μοναδικό, σε όλη την Ελλάδα έθιμο, με την ονομασία «ΒΟΥΡΝΕΣ». Το έθιμο αυτό αρχίζει το Μεγάλο Σάββατο και τελειώνει την Λαμπρή Δευτέρα. Συμμετέχουν σ' αυτό όλοι οι λεύτεροι του χωριού, οι οποίοι πρέπει τις μέρες αυτές να τηρ

10 Απριλίου, ημέρα πικρών αναμνήσεων

Σαν σήμερα το 1821:
Οι Τούρκοι απαγχονίζουν στην Κωνσταντινούπολη τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε', σε αντίποινα για την Ελληνική Επανάσταση.

Είχε προηγηθεί την 1η Απριλίου διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολη με επικεφαλής φανατικούς «σοφτάδες», τρόφιμους σπουδαστές των ιερατικών σχολείων. Οι διαδηλωτές, αφού διέτρεξαν επί ώρες τους δρόμους της πρωτεύουσας με κραυγές και απειλές εναντίον των απίστων, καταπάτησαν την έξω από το τείχος ελληνική εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, την λεηλάτησαν και την έκαψαν.
Ο κύριος σκοπός των οργανωτών της διαδηλώσεως ήταν να προκληθεί σύγκρουση με Έλληνες «επαναστάτες» και έτσι να υπάρξει πρόσχημα για τη γενική σφαγή των απίστων. Ο σουλτάνος εφάρμοσε τη μέθοδο των μερικών σφαγών και των θανατώσεων εκλεκτών Ελλήνων, αυτών ιδίως που κατείχαν ηγετικές θέσεις.
Επακολούθησαν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα θανατώσεις εγκρίτων Ελλήνων. Εν τω μεταξύ η Πύλη διέταξε τον Πατριάρχη να στείλη απογραφή των ελληνικών οικογενειών που έμεναν στο Φανάρι με τα ονόματα των ανδρών, τις πατρίδες και τα επαγγέλματά τους. Ήθελε να έχει κατάλογο των «αρχοντικών» προσώπων και των μετοίκων Πελοποννησίων, Στερεοελλαδιτών και Αιγαιοπελαγιτών, ώστε να επιλέγει εύκολα τα θύματα. Επειδή δεν υπήρχε τέτοια απογραφή, ανέλαβαν να την πραγματοποιήσουν δύο Τουρκοκρήτες, που γνώριζαν ελληνικά, με δύο εφημέριους ως οδηγούς των.

Στις 10 το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, 10ης Απριλίου, έφτασε στα Πατριαρχεία ο νέος μέγας διερμηνέας Σταυράκης Αριστάρχης και κατευθύνθηκε στη μεγάλη αίθουσα, το «μεγάλον συνοδικόν». Ανέβηκε τότε εκεί και ο πατριάρχης, και συνδιαλεγόταν μαζί του, ενώ εκείνος έκρυβε τον λόγο της αποστολής του και την ταραχή του όσο μπορούσε. Έφτασαν σε λίγο οι αρχιερείς που κατοικούσαν κοντά, αμέσως ακούσθηκε θόρυβος από άλογα στην αυλή και παρουσιάστηκαν στην αίθουσα, «μορφήν φέροντες τεράτων! αγριωπών», όπως γράφει ο Φιλήμων, «ο γενιτσάραγας, ο μποσταντσίμπασης, ο τσαουσλάρ εμινή, ο κεσεδάρης του υπουργού τωv εξωτερικών και άλλοι πολλοί ..,. μέχρι πεντήκοντα».
Ο Πατριάρχης τότε κατάλαβε τον λόγο της παρουσίας τους και ζήτησε να του φέρουν «τον τρίβωνα και το επανωκαλύμαυχον». Τα φόρεσε και αποσύρθηκε στο κάτω μέρος της αίθουσας. Ο μέγας διερμηνέας σηκώθηκε όρθιος και διάβασε διάταγμα παύσεως του πατριάρχη και εξορίας του. Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε', που δεν ήταν πια ούτε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ούτε πατριάρχης, στράφηκε, στην έξοδο της αίθουσας. Τον περιστοίχισαν τότε οι τούρκοι και ο κεσεδάρης τον οδήγησε στην αποβάθρα του Φαναρίου όπου τον επιβίβασαν σε ακάτιο μαζί με τον ανεψιό του Δημήτριο και τον ιεροδιάκονο Αγάπιο, που τον συνόδευαν. Το ακάτιο όμως, αντί να κατευθυνθεί προς το Καδίκιοϊ (Χαλκηδόνα), τον τόπο της εξορίας, σύμφωνα με το διάταγμα, στράφηκε προς το γιαλί - κιοσκιού, οπότε φάνηκε ότι είχε αποφασισθεί η θανάτωση του πατριάρχη. Μετά την αποβίβαση τον έκλεισαν στην τρομερή φυλακή του μποσταντσίμπαση.

Μετά την αναχώρηση από την Πύλη του νέου πατριάρχη οι τούρκοι βγάλανε από τη φυλακή τον πατριάρχη Γρηγόριο, τον επιβίβασαν πάλι σε ακάτιο με συνεπιβάτη τον κοτσίμπαση (αρχιβασανιστή) και απομάκρυναν τους δικούς του συνοδούς. Το ακάτιο, κυκλωμένο από άλλα, με 4 ως 5 στρατιώτες, κατευθύνθηκε πίσω στην αποβάθρα του Φαναρίου, όπου και αποβίβασαν τον πατριάρχη με τα χέρια του δεμένα πίσω. Εκεί άγριο πλήθος Τούρκων ενόπλων και στρατιωτών είχε συγκεντρωθεί και περίμενε, γαυριώντας, να παρακολουθήσει τη θανάτωση του αρχηγού των Ελλήνων, "ως πρώτου δήθεν και κυρίου αρχηγού της επαναστάσεως της Πελοποννήσου."
Ο πατριάρχης Γρηγόριος προχώρησε λίγα βήματα, γονάτισε και έσκυψε το κεφάλι, περιμένοντας το μαχαίρι του δημίου. Αλλά ο κοτσίμπασης του έδωσε λάκτισμα και του είπε αγρία «καλκ γιου ρου» (σήκω και προχώρα) και, όπως ο πατριάρχης από το γήρας και την εξάντληση δεν μπορούσε να σηκωθεί, τον βοήθησε o ίδιος. Δυό στρατιώτες τον υποβάσταζαν για να συνεχίσει την πορεία στον ανηφορικό δρόμο προς τα Πατριαρχεία.
Όταν έφτασαν εκεί χρειάσθηκε να περιμένουν. Είχε αποφασιστεί για τον πατριάρχη θάνατος με απαγχονισμό και ως θέση η μεσαία από τις τρείς εξωτερικές θύρες των Πατριαρχείων ετοίμαζαν τότε την αγχόνη με δοκούς που έμπηγαν στον θριγκό του τοίχου επάνω από τη θύρα αυτή και δεν είχε τελειώσει ακόμη η εργασία. Κατά τον χρόνο της αναμονής ο πατριάρχης προσευχόταν.
Όταν όλα συμπληρώθηκαν, ο μποσταντσήμπασης του είπε με βροντώδη φωνή, όπως αναφέρει ο Φιλήμων: «Κακούργε, ουκ ει συ ο διαφθείρας τους δούλους του σουλτάνου, του καταφυγίου του κόσμου; ουκ ει συ ο ωθήσας τους απίστους υπηκόους εις την αποστασίαν;...» και έδωσε διαταγή στους δημίους. Αυτοί τον έσυραν στην αγχόνη. Ο θάνατός του επήλθε αμέσως.
Στο στήθος του αναρτήθηκε έγγραφο, που ανέφερε την αιτία της καταδίκης του:
«Επειδή χρέος των ανωτέρων και των αρχηγών, οιουδήποτε έθνους, είναι το επαγρυπνείν νυχθημερόν επί των εις την επιτήρησιν αυτών εμπεπιστευμένων προσώπων, το πληροφορείσθαι περί πασών των πράξεων αυτών και αναφέρειν εις την κυβέρνησιν πάντα τα μεταξύ αυτών ανακαλυπτόμενα εγκλήματα και οι Πατριάρχαι, όντες επίσης, ως εκ της θέσεως αυτών, ανώτεροι και αρχηγοί των υπηκόων, οίτινες ζώσιν εν ασφαλεία υπό την σκιάν της αυτοκρατορικής εξουσίας, οφείλουσιν, ίνα προ πάντων ώσιν άμωμοι, έντιμοι, χρηστοί και ειλικρινείς κεκτημένοι δε τας ιδιότητας ταύτας, αφ' ου εννοήσωσι τας αγαθάς και κακάς κλίσεις λαού τίνος, οφείλουσιν, ίνα προλαμβάνωσιν εγκαίρως τας κακάς δι' απειλών τε και συμβουλών, εν ανάγκη δια τιμωριών κατά τα παραγγέλματα της θρησκείας αυτών, και πληρούσιν ούτω μέρος της ευγνωμοσύνης ην οφείλουσι τη υψηλή Πύλη δια τας ευεγερσίας και τας ελευθερίας, ην απολαύουσιν υπό την αγοθοεργόν αυτής σκιάν.
Αλλ' ο άπιστος Έλλην Πατριάρχης, όστις όμως έδωκε προηγουμένως τοσαύτα αφοσιώσεως δείγματα, δεν ηδυνήθη να μη συμμεθέξη νυν εις τας στάσεις και την επανάστασιν του έθνους αυτού, επιχειρισθείσαν υπό διαφόρων διεφθαρμένων ανθρώπων, επιλαθομένων εαυτών και παρασυρομένων υπό διαβολικών και χιμαιρικών ιδεών χρέος δε αυτού ην, όπως διδάξη τους αμαθείς, ότι προέκειτο ενταύθα περί επιχειρήσεως ματαίας, ουδέποτε δυναμένης ίνα πραγματοποιηθή, επειδη τα κακα σχέδια ουδέποτε θριαμβεύουσι κατα της μωαμεθανικης ισχύος και θρησκείας, λαβουσών την ύπαρξιν αυτών παρά του θεού από χιλίων και πλέον ετών, και διατηρηθησομένων μέχρι της τελευταίας κρίσεως, ως βεβαιεί ημάς ο ουρανός δια αποκαλύψεων και θαυμάτων. Εν τούτοις ένεκα της διαφθοράς της καρδίας αυτού ου μόνον δεν εγνωστοποίησεν, ουδ' ετιμώρησε τους απλούς ανθρώπους, οίτινες επλανήθησαν, αλλά, κατά πάσαν πιθανότητα, αυτός ο ίδιος μετέσχε κρυφίως ως αρχηγός της επαναστάσεως, ώστε αναποφεύκτως σχεδόν άπαν το Ελληνικόν έθνος, εν υπάρχουσι πολλοί αθώοι και δυστυχείς υπήκοοι, ουδέ την ελαχίστην ταύτης γνώσιν έχοντες, θέλει καταστραφή ίσως εκ θεμελίων και καταστή το αντικείμενον της οργής του Θεού.
Όταν η αστυνομία επληροφορήθη περί της επαναστάσεως και αφ' ου αυτή εγνώσθη υπό του κοινού, η υψηλή Πύλη, υπό μόνης της συμπαθείας προς τους δυστυχείς αυτής υπηκόους ορμουμένη, εζήτησεν ίνα επαναγάγη αυτούς δια της γλυκύτητος εις την οδόν της σωτηρίας, και διεύθυνεν επί τούτω προς τον Πατριάρχην προσταγήν, διαλαμβάνουσαν διαταγάς και συμβουλάς αναλόγους προς τον σκοπόν τούτον, μετά διαταγής προς τον Πατριάρχην, όπως αναθεματίση πάντα τα μέρη του τόπου, ένθα ο τρόπος ούτος κατέστη αναγκαίος κατά των συμμετασχόντων της επαναστάσεως υπηκόων.
Άλλ' αντί να δαμάση αυτούς, και πρώτος αυτός να επανέλθη εις το χρέος αυτού, αυτός ο άπιστος υπήρξεν υπέρ πάντα άλλον ο άξων πασών των αταξιών, των μέχρι του δεδιαταραξασών την κοινήν ησυχίαν, επείσθημεν, ότι και αυτός εγεννήθη εις Πελοπόννησον, και ότι συμμετέσχε πασών των βιαίων πράξεων, ας τινές υπήκοοι πεπλανημένοι έπραξαν εκεί και εις την επαρχίαν των Καλαβρύτων. Ούτω λοιπόν αυτός ο ίδιος υπήρξεν αίτιος της εξοντώσεως και της απωλείας, ην βεβαίως θέλουσιν υποστεί τη βοήθεια του Θεού. Επειδή δε επείσθημεν απανταχόθεν περί της προδοσίας αυτού ου μόνον κατά της υψηλής Πύλης, αλλά και κατά του ιδίου αυτού έθνους, αναγκαίον κατέστη, όπως αφαιρεθή το σώμα του από της γης και δια τούτο απηγχονίσθη, ίνα χρησιμεύση εις παράδειγμα δια τους λοιπούς.»
Εξεδόθη την 19 του μηνός Ρετζέπ έτος 1230 (10 Απριλίου 1821).

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄αφού τη νύχτα του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) μαζί με 8 άλλους αρχιερείς τέλεσε τη θεία Λειτουργία της Αναστάσεως συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Αλλά στις 3 το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στη μεσημβρινή πύλη του Πατριαρχείου. Επί τρεις ημέρες το σώμα του έμεινε μετέωρο, δεχόμενο τους εξευτελισμούς του μανιασμένου όχλου. Μια σπείρα Εβραίοι αγόρασαν το νεκρό, τον περιέφεραν στους δρόμους και τελικά τον έριξαν στον Κεράτιο. Ο Κεφαλλονίτης πλοίαρχος Νικ. Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε κρυφά στην Οδησσό, όπου τάφηκε στον Ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος.

Ημέρα πικρών αναμνήσεων η χθεσινή για τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο...
Στις 10 Απριλίου 1821, Κυριακή του Πάσχα τότε, απαγχονίστηκε ο μαρτυρικός Πατριάρχης του Γένους Γρηγόριος ο Ε' στην κεντρική Πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι. Έκτοτε η Πύλη αυτή έμεινε κλειστή εις ένδειξιν τιμής και μνήμης. Κάθε χρόνο τη μέρα αυτή ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανάβει το κερί της μνήμης και της πίστης και καταθέτει λίγα λουλούδια μπροστά στην Πύλη του μαρτυρίου του Πατριάρχου Γρηγορίου. Αυτό έκανε και χθες, όπως αποτυπώνεται στη σχετική φωτό.

Δεν είναι, όμως, ο Γρηγόριος Ε΄ ο μόνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως που απαγχονίσθηκε. Μετά την Άλωση της Πόλης αρκετοί Οικουμενικοί Πατριάρχες που ανήλθαν στο θρόνο ήλθαν αντιμέτωποι με την Οθωμανική Διοίκηση, την «Υψηλή Πύλη». Ορισμένους τους απαγχόνισαν, άλλους τους έπνιξαν στη θάλασσα, άλλους τους εξανάγκασαν σε παραίτηση, άλλους τους έστειλαν σε εξορία, και ορισμένοι άλλοι άφησαν την τελευταία τους πνοή στις φυλακές. Και όλα αυτά με αποφάσεις της Οθωμανικής Διοίκησης.
Στο σημείωμα αυτό αναφέρουμε συνοπτικά περιπτώσεις των Πατριαρχών που απαγχονίσθηκαν ή θανατώθηκαν και δεν είναι και τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό, χωρίς να γίνεται λόγος για το σημαντικό αριθμό ιεραρχών, ιερέων και μοναχών που απαγχονίσθηκαν ή θανατώθηκαν.

- Ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης μετά την Άλωση Γεννάδιος Σχολάριος είναι και ο πρώτος που παραιτείται λόγω διαφωνιών του με την Οθωμανική Διοίκηση.
- Ο Ιωάσαφ Α΄ (1465-1466): Αφού τον ξύρισαν, εκθρονίσθηκε με εντολή του Σουλτάνου.
- Ο Ραφαήλ Α΄ (1475-1476): Μη δυνάμενος να πληρώσει τον καταναγκαστικό φόρο (πεσκέσι) εκθρονίσθηκε, φυλακίστηκε όπου και μετά ένα χρόνο απεβίωσε.
- Ο Ραφαήλ Β΄ (1603-1607): Με εντολή του Σουλτάνου Αχμέτ Ι΄ εκθρονίσθηκε και εξορίσθηκε και θανατώθηκε μετά από φρικτά βασανιστήρια.
- Κύριλλος Α΄ ο Λούκαρις ( 1620 – 1638 ): Πέντε φορές στο διάστημα αυτό ανήλθε και κατήλθε του Θρόνου έχοντας υπηρετήσει σε αυτόν και πρώτα, ήδη από το 1612 και για μικρό διάστημα, ως επιτηρητής του από τη θέση του Πατριάρχου Αλεξανδρείας. Στις 20 Ιουνίου 1638 με εντολή του Σαντραζάμη Μπαϊράμ Πασά συνελήφθη και φυλακίσθηκε σε πύργο του Βοσπόρου. Στις 27 Ιουνίου παραδίδεται σε γενιτσάρους και εκείνοι τον μεταφέρουν με πλοιάριο ανοιχτά της θάλασσας όπου και τον πνίγουν.
- Κύριλλος Β΄ ο Κονταρής (1633-1639): Λόγω των ενεργειών του εκθρονίζεται και κατόπιν συλλαμβάνεται από τις Οθωμανικές Αρχές, φυλακίζεται και εξορίζεται στην Καρθαγένη. Ο εκεί οθωμανός πασάς της Τύνιδος του επέβαλε να ασπασθεί το Ισλάμ, αλλά ο Κύριλλος αντιστάθηκε και για τον λόγο αυτό τον απαγχόνησαν στις 24 Ιουνίου 1640. Και μία εντυπωσιακή λεπτομέρεια: κατά τον απαγχονισμό του το σχοινί της αγχόνης κόβεται δύο φορές και κατόπιν αυτού τον πνίγουν.
- Παρθένιος Β΄ (1644-1646, 1648-1651): Με εντολή του Σουλτάνου Ιμπραχίμ εκθρονίσθηκε και παραδόθηκε στους γενιτσάρους για να τον πνίξουν. Το σκήνωμά του βρέθηκε στη γύρω περιοχή της νήσου Πλάτης των Πριγκηπονήσων, από Χριστιανούς οι οποίοι και το ενταφίασαν στο νησί της Χάλκης.
- Παρθένιος ο Γ΄ (1656-1657): Με εντολή του Σουλτάνου μετά από φρικτά βασανιστήρια απαγχονίσθηκε στην Καγγελωτή Πύλη (περιοχή Παρμα καπί) της Πόλης την 1η Απριλίου (Σάββατο του Λαζάρου) και μετά απο τρείς ημέρες ρίφθηκε στη θάλασσα.
- Γαβριήλ Β΄ (23/4-5/5-1657): Στον Πατριαρχικό Θρόνο παρέμεινε μόνο δώδεκα μέρες. Εκθρονίσθηκε και τοποθετήθηκε στη Μητρόπολη Προύσσης. Έγινε καταγγελία-συκοφαντία Εβραίων της περιοχής ότι εκχριστιάνισε ένα μουσουλμάνο, ενώ στην πραγματικότητα αυτός τον οποίον βάπτισε ήταν Εβραίος. Αποτέλεσμα της κατασυκοφάντησής του ήταν η φυλάκιση και στη συνέχεια ο απαγχονισμός του στις 3 Δεκεμβρίου 1659.
- Μελέτιος Β΄ (1768-1769): Μετα την παραίτησή του συλλαμβάνεται μαζί με άλλους τριάντα προκρίτους, κληρικούς και λαϊκούς και φυλακίζεται βασανιζόμενος φρικτά. Ενώ αθωώθηκε της κατηγορίας για συνεργασία κατά του Οθωμανικού κράτους εξορίσθηκε στη Μυτιλήνη. Εκεί υπέφερε περισσότερα από την Οθωμανική Διοίκηση εξαιτίας και του πυρπολισμού του Τσεσμέ από τους Ρώσους. Κατόπιν ζήτησε άδεια από τον Σουλτάνο να μεταβεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Τένεδο. Από εκεί αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη όπου του επιτράπηκε να μείνει μόνο 61 μέρες. Απεβίωσε στην Τένεδο στα μέσα του 1777 σε μεγάλη φτώχεια.
- Κύριλλος Στ΄ (1813-1818): Επειδή δεν κατέστη αρεστός στο Σουλτάνο Μαχμούτ του Β΄, εκθρονίσθηκε και εξορίσθηκε στο Άγιον Όρος. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αδριανούπολη. Οκτώ μέρες μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄, στις 18 Απριλίου 1821, ο Σουλτάνος δίνει εντολή να κρεμασθεί και εκείνος στην πύλη του Μητροπολιτικού Μεγάρου. Μετά από 3 μέρες ρίφθηκε στον ποταμό Έβρο, και η αγία σωρός του βρέθηκε στις όχθες του ποταμού κοντα στο χωριό Πύθιο του Διδυμοτείχου όπου και με άκρα μυστικότητα, παρά την απαγόρευση που υπήρχε από τις Αρχές, και με ευλάβεια τάφηκε από τους κατοίκους του.
- Ευγένιος Β΄ (1821-1822): Διάδοχος του απαγχονισθέντος Γρηγορίου Ε΄. Παραδόθηκε σε διαδηλωτές και σύρθηκε στους δρόμους από τα γένεια και τα μαλλιά και πέθανε λίγον καιρό αργότερα από τις κακουχίες που υπέστη.

Δυστυχώς διάφοροι ξεναγοί, κυρίως Τούρκοι, διαδίδουν ψευδώς και παραπληροφορώντας χαρακτηρίζουν την κλειστή πύλη ως «Πύλη του μίσους» και ότι δήθεν αυτή θα ανοίξει όταν κρεμαστεί εκεί κάποιος Μουσουλμάνος. Πρόκειται για ένα μεγάλο ψέμα και παραμύθι, μία διαστρεβλωμένη και κακόβουλη διάδοση, την οποία δε διανοήθηκαν οι Ορθόδοξοι, ούτε καν φαντάσθηκαν και η οποία, φυσικά, αντίκειται στο Χριστιανικό πνεύμα. Έχει σκοπό μόνο την δημιουργία τεχνητής έντασης.

Ο απαγχονισμός του Οικ. Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄

Σαν σήμερα το 1821:
Οι Τούρκοι απαγχονίζουν στην Κωνσταντινούπολη τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε', σε αντίποινα για την Ελληνική Επανάσταση (Στη φωτογραφία, μπροστά στη Μεγάλη Πύλη, όπου έγινε ο απαγχονισμός).

Είχε προηγηθεί την 1η Απριλίου διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολη με επικεφαλής φανατικούς «σοφτάδες», τρόφιμους σπουδαστές των ιερατικών σχολείων. Οι διαδηλωτές, αφού διέτρεξαν επί ώρες τους δρόμους της πρωτεύουσας με κραυγές και απειλές εναντίον των απίστων, καταπάτησαν την έξω από το τείχος ελληνική εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, την λεηλάτησαν και την έκαψαν.
Ο κύριος σκοπός των οργανωτών της διαδηλώσεως ήταν να προκληθεί σύγκρουση με Έλληνες «επαναστάτες» και έτσι να υπάρξει πρόσχημα για τη γενική σφαγή των απίστων. Ο σουλτάνος εφάρμοσε τη μέθοδο των μερικών σφαγών και των θανατώσεων εκλεκτών Ελλήνων, αυτών ιδίως που κατείχαν ηγετικές θέσεις.
Επακολούθησαν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα θανατώσεις εγκρίτων Ελλήνων. Εν τω μεταξύ η Πύλη διέταξε τον Πατριάρχη να στείλη απογραφή των ελληνικών οικογενειών που έμεναν στο Φανάρι με τα ονόματα των ανδρών, τις πατρίδες και τα επαγγέλματά τους. Ήθελε να έχει κατάλογο των «αρχοντικών» προσώπων και των μετοίκων Πελοποννησίων, Στερεοελλαδιτών και Αιγαιοπελαγιτών, ώστε να επιλέγει εύκολα τα θύματα. Επειδή δεν υπήρχε τέτοια απογραφή, ανέλαβαν να την πραγματοποιήσουν δύο Τουρκοκρήτες, που γνώριζαν ελληνικά, με δύο εφημέριους ως οδηγούς των.

Στις 10 το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, 10ης Απριλίου, έφτασε στα Πατριαρχεία ο νέος μέγας διερμηνέας Σταυράκης Αριστάρχης και κατευθύνθηκε στη μεγάλη αίθουσα, το «μεγάλον συνοδικόν». Ανέβηκε τότε εκεί και ο πατριάρχης, και συνδιαλεγόταν μαζί του, ενώ εκείνος έκρυβε τον λόγο της αποστολής του και την ταραχή του όσο μπορούσε. Έφτασαν σε λίγο οι αρχιερείς που κατοικούσαν κοντά, αμέσως ακούσθηκε θόρυβος από άλογα στην αυλή και παρουσιάστηκαν στην αίθουσα, «μορφήν φέροντες τεράτων! αγριωπών», όπως γράφει ο Φιλήμων, «ο γενιτσάραγας, ο μποσταντσίμπασης, ο τσαουσλάρ εμινή, ο κεσεδάρης του υπουργού τωv εξωτερικών και άλλοι πολλοί ..,. μέχρι πεντήκοντα».
Ο Πατριάρχης τότε κατάλαβε τον λόγο της παρουσίας τους και ζήτησε να του φέρουν «τον τρίβωνα και το επανωκαλύμαυχον». Τα φόρεσε και αποσύρθηκε στο κάτω μέρος της αίθουσας. Ο μέγας διερμηνέας σηκώθηκε όρθιος και διάβασε διάταγμα παύσεως του πατριάρχη και εξορίας του. Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε', που δεν ήταν πια ούτε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ούτε πατριάρχης, στράφηκε, στην έξοδο της αίθουσας. Τον περιστοίχισαν τότε οι τούρκοι και ο κεσεδάρης τον οδήγησε στην αποβάθρα του Φαναρίου όπου τον επιβίβασαν σε ακάτιο μαζί με τον ανεψιό του Δημήτριο και τον ιεροδιάκονο Αγάπιο, που τον συνόδευαν. Το ακάτιο όμως, αντί να κατευθυνθεί προς το Καδίκιοϊ (Χαλκηδόνα), τον τόπο της εξορίας, σύμφωνα με το διάταγμα, στράφηκε προς το γιαλί - κιοσκιού, οπότε φάνηκε ότι είχε αποφασισθεί η θανάτωση του πατριάρχη. Μετά την αποβίβαση τον έκλεισαν στην τρομερή φυλακή του μποσταντσίμπαση.

Μετά την αναχώρηση από την Πύλη του νέου πατριάρχη οι τούρκοι βγάλανε από τη φυλακή τον πατριάρχη Γρηγόριο, τον επιβίβασαν πάλι σε ακάτιο με συνεπιβάτη τον κοτσίμπαση (αρχιβασανιστή) και απομάκρυναν τους δικούς του συνοδούς. Το ακάτιο, κυκλωμένο από άλλα, με 4 ως 5 στρατιώτες, κατευθύνθηκε πίσω στην αποβάθρα του Φαναρίου, όπου και αποβίβασαν τον πατριάρχη με τα χέρια του δεμένα πίσω. Εκεί άγριο πλήθος Τούρκων ενόπλων και στρατιωτών είχε συγκεντρωθεί και περίμενε, γαυριώντας, να παρακολουθήσει τη θανάτωση του αρχηγού των Ελλήνων, "ως πρώτου δήθεν και κυρίου αρχηγού της επαναστάσεως της Πελοποννήσου."
Ο πατριάρχης Γρηγόριος προχώρησε λίγα βήματα, γονάτισε και έσκυψε το κεφάλι, περιμένοντας το μαχαίρι του δημίου. Αλλά ο κοτσίμπασης του έδωσε λάκτισμα και του είπε αγρία «καλκ γιου ρου» (σήκω και προχώρα) και, όπως ο πατριάρχης από το γήρας και την εξάντληση δεν μπορούσε να σηκωθεί, τον βοήθησε o ίδιος. Δυό στρατιώτες τον υποβάσταζαν για να συνεχίσει την πορεία στον ανηφορικό δρόμο προς τα Πατριαρχεία.
Όταν έφτασαν εκεί χρειάσθηκε να περιμένουν. Είχε αποφασιστεί για τον πατριάρχη θάνατος με απαγχονισμό και ως θέση η μεσαία από τις τρείς εξωτερικές θύρες των Πατριαρχείων ετοίμαζαν τότε την αγχόνη με δοκούς που έμπηγαν στον θριγκό του τοίχου επάνω από τη θύρα αυτή και δεν είχε τελειώσει ακόμη η εργασία. Κατά τον χρόνο της αναμονής ο πατριάρχης προσευχόταν.
Όταν όλα συμπληρώθηκαν, ο μποσταντσήμπασης του είπε με βροντώδη φωνή, όπως αναφέρει ο Φιλήμων: «Κακούργε, ουκ ει συ ο διαφθείρας τους δούλους του σουλτάνου, του καταφυγίου του κόσμου; ουκ ει συ ο ωθήσας τους απίστους υπηκόους εις την αποστασίαν;...» και έδωσε διαταγή στους δημίους. Αυτοί τον έσυραν στην αγχόνη. Ο θάνατός του επήλθε αμέσως.
Στο στήθος του αναρτήθηκε έγγραφο, που ανέφερε την αιτία της καταδίκης του:
«Επειδή χρέος των ανωτέρων και των αρχηγών, οιουδήποτε έθνους, είναι το επαγρυπνείν νυχθημερόν επί των εις την επιτήρησιν αυτών εμπεπιστευμένων προσώπων, το πληροφορείσθαι περί πασών των πράξεων αυτών και αναφέρειν εις την κυβέρνησιν πάντα τα μεταξύ αυτών ανακαλυπτόμενα εγκλήματα και οι Πατριάρχαι, όντες επίσης, ως εκ της θέσεως αυτών, ανώτεροι και αρχηγοί των υπηκόων, οίτινες ζώσιν εν ασφαλεία υπό την σκιάν της αυτοκρατορικής εξουσίας, οφείλουσιν, ίνα προ πάντων ώσιν άμωμοι, έντιμοι, χρηστοί και ειλικρινείς κεκτημένοι δε τας ιδιότητας ταύτας, αφ' ου εννοήσωσι τας αγαθάς και κακάς κλίσεις λαού τίνος, οφείλουσιν, ίνα προλαμβάνωσιν εγκαίρως τας κακάς δι' απειλών τε και συμβουλών, εν ανάγκη δια τιμωριών κατά τα παραγγέλματα της θρησκείας αυτών, και πληρούσιν ούτω μέρος της ευγνωμοσύνης ην οφείλουσι τη υψηλή Πύλη δια τας ευεγερσίας και τας ελευθερίας, ην απολαύουσιν υπό την αγοθοεργόν αυτής σκιάν.
Αλλ' ο άπιστος Έλλην Πατριάρχης, όστις όμως έδωκε προηγουμένως τοσαύτα αφοσιώσεως δείγματα, δεν ηδυνήθη να μη συμμεθέξη νυν εις τας στάσεις και την επανάστασιν του έθνους αυτού, επιχειρισθείσαν υπό διαφόρων διεφθαρμένων ανθρώπων, επιλαθομένων εαυτών και παρασυρομένων υπό διαβολικών και χιμαιρικών ιδεών χρέος δε αυτού ην, όπως διδάξη τους αμαθείς, ότι προέκειτο ενταύθα περί επιχειρήσεως ματαίας, ουδέποτε δυναμένης ίνα πραγματοποιηθή, επειδη τα κακα σχέδια ουδέποτε θριαμβεύουσι κατα της μωαμεθανικης ισχύος και θρησκείας, λαβουσών την ύπαρξιν αυτών παρά του θεού από χιλίων και πλέον ετών, και διατηρηθησομένων μέχρι της τελευταίας κρίσεως, ως βεβαιεί ημάς ο ουρανός δια αποκαλύψεων και θαυμάτων. Εν τούτοις ένεκα της διαφθοράς της καρδίας αυτού ου μόνον δεν εγνωστοποίησεν, ουδ' ετιμώρησε τους απλούς ανθρώπους, οίτινες επλανήθησαν, αλλά, κατά πάσαν πιθανότητα, αυτός ο ίδιος μετέσχε κρυφίως ως αρχηγός της επαναστάσεως, ώστε αναποφεύκτως σχεδόν άπαν το Ελληνικόν έθνος, εν υπάρχουσι πολλοί αθώοι και δυστυχείς υπήκοοι, ουδέ την ελαχίστην ταύτης γνώσιν έχοντες, θέλει καταστραφή ίσως εκ θεμελίων και καταστή το αντικείμενον της οργής του Θεού.
Όταν η αστυνομία επληροφορήθη περί της επαναστάσεως και αφ' ου αυτή εγνώσθη υπό του κοινού, η υψηλή Πύλη, υπό μόνης της συμπαθείας προς τους δυστυχείς αυτής υπηκόους ορμουμένη, εζήτησεν ίνα επαναγάγη αυτούς δια της γλυκύτητος εις την οδόν της σωτηρίας, και διεύθυνεν επί τούτω προς τον Πατριάρχην προσταγήν, διαλαμβάνουσαν διαταγάς και συμβουλάς αναλόγους προς τον σκοπόν τούτον, μετά διαταγής προς τον Πατριάρχην, όπως αναθεματίση πάντα τα μέρη του τόπου, ένθα ο τρόπος ούτος κατέστη αναγκαίος κατά των συμμετασχόντων της επαναστάσεως υπηκόων.
Άλλ' αντί να δαμάση αυτούς, και πρώτος αυτός να επανέλθη εις το χρέος αυτού, αυτός ο άπιστος υπήρξεν υπέρ πάντα άλλον ο άξων πασών των αταξιών, των μέχρι του δεδιαταραξασών την κοινήν ησυχίαν, επείσθημεν, ότι και αυτός εγεννήθη εις Πελοπόννησον, και ότι συμμετέσχε πασών των βιαίων πράξεων, ας τινές υπήκοοι πεπλανημένοι έπραξαν εκεί και εις την επαρχίαν των Καλαβρύτων. Ούτω λοιπόν αυτός ο ίδιος υπήρξεν αίτιος της εξοντώσεως και της απωλείας, ην βεβαίως θέλουσιν υποστεί τη βοήθεια του Θεού. Επειδή δε επείσθημεν απανταχόθεν περί της προδοσίας αυτού ου μόνον κατά της υψηλής Πύλης, αλλά και κατά του ιδίου αυτού έθνους, αναγκαίον κατέστη, όπως αφαιρεθή το σώμα του από της γης και δια τούτο απηγχονίσθη, ίνα χρησιμεύση εις παράδειγμα δια τους λοιπούς.»
Εξεδόθη την 19 του μηνός Ρετζέπ έτος 1230 (10 Απριλίου 1821).

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄αφού τη νύχτα του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) μαζί με 8 άλλους αρχιερείς τέλεσε τη θεία Λειτουργία της Αναστάσεως συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Αλλά στις 3 το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στη μεσημβρινή πύλη του Πατριαρχείου. Επί τρεις ημέρες το σώμα του έμεινε μετέωρο, δεχόμενο τους εξευτελισμούς του μανιασμένου όχλου. Μια σπείρα Εβραίοι αγόρασαν το νεκρό, τον περιέφεραν στους δρόμους και τελικά τον έριξαν στον Κεράτιο. Ο Κεφαλλονίτης πλοίαρχος Νικ. Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε κρυφά στην Οδησσό, όπου τάφηκε στον Ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος.

Κωνσταντινούπολη! Λουκέτο σε 3 ελληνικά σχολεία

Η Πόλη όσο πάει και απογυμνώνεται από το ελληνικό στοιχείο. Περιοχές όπως το Πέραν, τα Ταύταλα, ο Γαλατάς, τα Θεραπειά, η Ψωμαθιά, το Επταπύργιο, ο Άγιος Στέφανος κ. ά. έχουν περάσει με τους αλλεπάλληλους, άμεσους και έμμεσους διωγμούς, στην κατοχή των Τούρκων.

Και σαν να μη έφταναν όλα αυτά, τώρα τρία ελληνικά σχολεία βάζουν λουκέτο. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που κλείνει ελληνικό σχολείο στην Κωνσταντινούπολη μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης το 1923! Πιο συγκεκριμένα έκλεισαν το Δημοτικό σχολείο των Ταταύλων στο Σισλί , το Δημοτικό σχολείο του Αρναούτκιοϊ και το Ιωακείμιο Λύκειο στην περιοχή Μπαλατά του Φαναρίου, που δεν είχαν μαθητές.

Ο Ελληνισμός της Πόλης συρρικνώνεται: Βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης, άνω των 130.000 ομογενών παρέμειναν στην Κωνσταντινούπολη, στην Ίμβρο και την Τένεδο. Έκτοτε, ως συνέπεια μιας σειράς συστηματικών διώξεων του τουρκικού κράτους, οι οποίες κορυφώθηκαν με τα Σεπτεμβριανά (1955) και τις απελάσεις (1964), οδήγησαν στη σταδιακή και ραγδαία συρρίκνωση του ελληνικού στοιχείου. Σήμερα, σαφώς λιγότεροι από 5।000 ομογενείς έχουν απομείνει στην Τουρκία. Αντίθετα, η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα ευημερεί, ο δε αριθμός της, από 86.000 το 1922, σήμερα ξεπερνά κατά πολύ τις 100.000.

Σεβίλλη, το πιο διάσημο Πάσχα

Η πρωτεύουσα της Ανδαλουσίας δεν συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων όσων Ελλήνων ταξιδιωτών επισκέπτονται την Ισπανία. Όμως εκτός από την πλούσια φυσική ομορφιά αξίζει να την προτιμήσετε μόνο και μόνο για τη Semanda Santa (Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα), που εορτάζεται με τις μοναδικές παρελάσεις εκπροσώπων από όλες τις εκκλησίες της Σεβίλλης (περίπου 57 αδελφότητες). Η γιορτή έχει τις ρίζες της στο μακρινό 1521.

Η Μεγάλη Εβδομάδα των Καθολικών πουθενά αλλού δεν γιορτάζεται μέσα σε τέτοια ατμόσφαιρα πνευματικότητας. Η ζωή στην πόλη προσωρινά παραλύει και η Σεβίλλη υμνεί τη θρησκευτική της πίστη και την ομορφιά.

Εδώ, ο άκρατος καθολικισμός συναντάει το ανδαλουσιανό ταμπεραμέντο σε μια μοναδική φιέστα χωρίς όρια. Τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας παρελαύνουν χιλιάδες πιστοί. Οι εορτασμοί αρχίζουν την Κυριακή των Βαίων με τελετή στο αίθριο των Πορτοκαλεών (El Patio de los Naranjos) του καθεδρικού ναού και τελειώνουν το Μεγάλο Σάββατο.

Την Μεγάλη Πέμπτη, ημέρα της κορύφωσης των θρησκευτικών τελετών, όλα θυμίζουν ένα καλοστημένο μιούζικαλ, μια διονυσιακή γιορτή, ένα ξεφάντωμα ωρών, μια εμπειρία μοναδική. Οι δρόμοι ευωδιάζουν από άρωμα κεριού, λιβανιού και λεμονανθών και οι πιστοί βυθίζονται στην πνευματικότητα που αποπνέουν οι λιτανείες και η περιφορά των εικόνων. Συχνά διαπερνούν τον αέρα οι σπαραχτικές κραυγές που συνοδεύουν τις "saetas” (τραγούδια φλαμένκο που θρηνούν τα Πάθη του Χριστού). Συχνά ακούγονται εκπληκτικές στροφές από γνωστούς ή αγνώστους τραγουδιστές των παραδοσιακών φλαμέγκο, ενώ το πλήθος ζητωκραυγάζει «Γουάπα, γουάπα» δηλαδή «όμορφη, όμορφη, είσαι η πιο όμορφη απ’ όλες» απευθυνόμενο στην Παναγία.

Σύμφωνα με διάταγμα που εκδόθηκε το 1604 και ισχύει μέχρι στις μέρες μας, κάθε αδελφότητα που είναι τριών ειδών και ονομάζονται penitenciales, γνωρίζει με απόλυτη ακρίβεια το «υποχρεωτικό» δρομολόγιό της, τα 4 σημεία δηλαδή από τα οποία περνούν όλοι οι επιτάφιοι, προερχόμενοι από το παρεκκλήσι τους και στη συνέχεια κατευθυνόνται και πάλι προς αυτό.

Οι καθολικοί επιτάφιοι είναι μεγάλα άρματα, πάνω στα οποία υπάρχουν αναπαραστάσεις από το Θείο Δράμα. Ονομάζονται pasos από το λατινικό passus που σημαίνει σκηνή. Τα πρώτα pasos χρονολογούνται μετά τη Σύνοδο του Τρέντο στην Ιταλία (1545-1563) και σκοπός τους ήταν να δείξουν στους πιστούς – στην συντριπτική τους πλειοψηφία αναλφάβητοι, άρα και ανίκανοι να διαβάσουν τη Βίβλο – σκηνές από το ιερό βιβλίο και το μαρτύριο του Ιησού τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Έτσι, πάνω σε ένα paso, εκτός από την κυρίαρχη φιγούρα – συνήθως ο Ιησούς ή η Παναγία – μπορεί κανείς να δει ολόκληρες σκηνές, όπως η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση, η Ταφή, η είσοδος στα Ιεροσόλυμα, η σύλληψη του Ιησού από τους Ρωμαίους κ.λ.π. Βέβαια, υπάρχουν και pasos με μόνο την κυρίαρχη φιγούρα πάνω τους.

Όλο το paso είναι στολισμένο με φύλλα χρυσού και ασημιού, αλλά και με λουλούδια. Τα φορέματα της Παναγίας πολλές φορές είναι ανεκτίμητης αξίας. Το βάρος ενός paso είναι κυριολεκτικά ασήκωτο και το κουβαλούν στους ώμους τους οι αφανείς ήρωες της Μεγάλης Εβδομάδας, οι θρυλικοί costaleros, που με αυτόν τον τρόπο υπηρετούν την αδελφότητα και παίρνουν άμεση συγχώρεση από τον Κύριο.

Δυο Παναγίες …χωρίζουν τη Σεβίλλη στα δύο. Η πρώτη, η Esperanza της Macarena (συνοικία της πόλης), αποτελεί το μεγαλύτερο σύμβολο της σεβιλιάνικης Μεγάλης Εβδομάδας και είναι γνωστή ως η Κυρία και Μητέρα της Σεβίλλης (La Señora y Madre de Sevilla). Η Triana, η πιο λαϊκή γειτονιά της πόλης, λατρεύει, βλέπετε, τη δική της Esperanza. Η φιγούρα της Παρθένου που στεγάζεται στη διάρκεια του χρόνου στο παρεκκλήσι της Αγίας Άννας, είναι το αντίπαλο δέος της Macarena. Και αυτό διότι πρόκειται για την αγαπημένη Παναγία των τσιγγάνων.

Την καλύτερη περιφορά εικόνας οργανώνει η συνοικία της Μακαρένα, που είναι πολιούχος της Σεβίλλης. Συμμετέχουν περίπου 70.000 «Ναζωραίοι» (Νazarenos) ντυμένοι με τη στολή της αδελφότητας (cofradias) στην οποία ανήκουν.

Η Σεβίλλη είναι γνωστή και για το περίφημο Πανηγύρι του Απριλίου (La Feria de Abril) που πραγματοποιείται την τρίτη εβδομάδα μετά την Κυριακή του Πάσχα. Στο Μεσαίωνα η γιορτή είχε μορφή εμποροπανήγυρης. Από τον 19ο αιώνα το πανηγύρι οργανώνεται σε ειδικό χώρο, στο Campo de Feria και συγκεντρώνει κόσμο από όλη την Ισπανία.

Στα πολύχρωμα περίπτερα οι Σεβιλλιάνοι ντυμένοι με παραδοσιακές στολές χορεύουν και τραγουδούν ως τα ξημερώματα. Οι ευγενείς της πόλης ντυμένοι με υπέροχες ανδαλουσιανές στολές διασχίζουν έφιπποι τους δρόμους και στην αρένα Μαεστράνθα διεξάγονται ταυρομαχίες με τους καλύτερους ταυρομάχους της χώρας.

Το άσχημο είναι ότι πολλές εκδηλώσεις είναι κλειστές για το κοινό και τις παρακολουθούν μόνο προσκεκλημένοι. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν μόνο ορισμένα περίπτερα, όπως για παράδειγμα του Ναυτικού Ομίλου με εισιτήριο γύρω στα 30 ευρώ.

Γνωριμία με την πόλη

Δίπλα στον πανύψηλο μιναρέ Χιράλντα (Giralda) βρίσκεται ο καθεδρικός ναός, το σημαντικότερο χριστιανικό μνημείο της Σεβίλλης, που κρύβει στο εσωτερικό του καλλιτεχνικούς θησαυρούς μεγάλης αξίας. Εδώ βρίσκεται και το μνημείο με τα οστά του Χριστόφορου Κολόμβου. Το ανάκτορο Αλκαθάρ (Alcazar) είναι το δεύτερο μαυριτανικό μνημείο που θα τραβήξει την προσοχή σας. Η αρχιτεκτονική και η διακόσμηση είναι χαρακτηριστικό δείγμα αραβοανδαλουσιάνικου ρυθμού που ονομάζεται μουντεχαρικός. Ο περίπατος στις απέραντες αίθουσες του παλατιού, στις αυλές και στους κήπους με τις λιμνούλες και τα περιστύλια, ανάμεσα σε φοίνικες και πορτοκαλιές, είναι μαγευτικός.

Γύρω από τον καθεδρικό και το Αλκαθάρ απλώνονται οι πιο γραφικές γωνιές της πόλης. Είναι η συνοικία Σάντα Κρουθ (Santa Cruz), η παλιά εβραϊκή γειτονιά, που διατηρεί αναλλοίωτη την ατμόσφαιρα περασμένων εποχών. Αυθεντική σεβιλλιάνικη ατμόσφαιρα θα βρείτε και στην περιοχή Μακαρένα (Macarena), παλιά εργατική συνοικία, όπου υψώνεται η εκκλησία της Παναγίας της Μακαρένα. Οαση δροσιάς και ηρεμίας είναι το πάρκο της Μαρίας Λουίζας που απλώνεται δίπλα στην εντυπωσιακή Πλάθα ντε Εσπάνια (Plaza de Spana), την πλατεία που είναι στολισμένη με ασπρογάλαζα κεραμικά πλακάκια -χαρακτηριστικά της ανδαλουσιάνικης τέχνης.

Καθώς το σούρουπο πέφτει, απολαύστε τη θέα της πόλης από τη γέφυρα της βασίλισσας Ισαβέλας που θα σας οδηγήσει στην απέναντι όχθη του Γουαδαλκιβίρ (Guadalquivir). Στη γραφική συνοικία της Τριάνα (Triana) βρίσκονται χαρακτηριστικές ανδαλουσιάνικες ταβέρνες, την ώρα που τα φώτα της πόλης ανάβουν οι πρώτες νότες φλαμένκο ξεπηδούν από τις κιθάρες και πλημμυρίζουν παθιασμένες μελωδίες τον καλοκαιριάτικο ουρανό.

Τα αξιόλογα μουσεία δεν λείπουν από την πρωτεύουσα της Ανδαλουσίας. Αξίζει να επισκεφθείτε το Museo de Bellas Artes (Μουσείο Καλών Τεχνών) όπου φιλοξενούνται αξιόλογα έργα διάσημων Ισπανών ζωγράφων, το μουσείο του φλαμένκο, καθώς και το μουσείο των ταυρομαχιών.

Tο γιαούρτωμα δεν είναι πράξη βίας

"Tο γιαούρτωμα δεν είναι πράξη βίας, αλλά «αποδοκιμασία» και μάλιστα, σε σχέση με το φτύσιμο, τα κλούβια αβγά και τις σάπιες ντομάτες, «εξευγενισμένη"....(XΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ στην «Καθημερινή»).
Τη δεκαετία του '60 το πέταγμα του γιαουρτιού έγινε αγαπημένη συνήθεια των «τεντιμπόηδων» μαθητών εναντίον των καθηγητών, στη συνέχεια όμως πλήρωναν αυτή τους την πράξη με ξύρισμα του κεφαλιού με την ψιλή, κόψιμο των ρεβέρ του παντελονιού και διαπόμπευση με τα περίφημα πλακάτ «Είμαι Τεντιμπόης» που τους ανάγκαζε η αστυνομία να κουβαλούν.
Θυμίζω πως ο Θέμος Aναστασιάδης το 1995, εργαζόμενος στην Ελευθεροτυπία, «έφαγε» το γιαουρτάκι του, και μάλιστα από γυναικείο χέρι.
Το 2000, έξω από τα δικαστήρια της Ευελπίδων, ο Δημήτρης Ρέλλος- γνωστός πλέον και ως ο εφιάλτης του Ευάγγελου Βενιζέλου-, μύησε τον καλλιτέχνη στην «αδελφότητα των γιαουρτωμένων».
Το 2006 ο συνταξιούχος Χρήστος Μπουτζίνης έριξε ένα κεσέ γιαούρτι στο πρόσωπο Νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη.
Στη φωφογραφία ο Μπίλ Γκέϊτς. Το 1998 δέχτηκε επίθεση με μια ολόκληρη τούρτα.