Αυγά τα Μεγαλοπεφτιάτικα

Το κατακόκκινο χρώμα με το οποίο βάφουμε τα Πασχαλινά αυγά, συμβολίζει για όλους τους Ορθόδοξους το αίμα του Ιησού Χριστού.

Μία από τις πιο πένθιμες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, τη σημερινή ( Μεγάλη Πέμπτη), σε όλα τα νοικοκυριά βάφονται τα κόκκινα αυγά. Ένα έθιμο που δεν θα εκλείψει ποτέ, αφού με το πέρασμα των χρόνων μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.

Από που και πώς ξεκίνησε αυτή η ιεροτελεστία;

Το αυγό είναι από τη φύση του τέλεια «συσκευασμένο». Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, του έχουν αποδοθεί διάφορες ιδιότητες, πέρα από αυτή της υψηλής διατροφικής του αξίας. Έτσι έχει παρουσιαστεί ως μυστηριώδες, μαγικό, θεραπευτικό αλλά και ως οιωνός.

Το αυγό αποτελεί το σύμβολο των Πασχαλινών εορτασμών σε ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό τις άγιες ημέρες του Πάσχα βάφεται, στολίζεται και διακοσμείται, προκειμένου να καταδείξει τον ξεχωριστό συμβολισμό του.

Πριν το αυγό συνδεθεί άμεσα με το χριστιανικό Πάσχα, τιμήθηκε κατά τη διάρκεια πολλών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων για τον εορτασμό της άνοιξης. Οι Ρωμαίοι, οι Γαλάτες, οι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες, λάτρεψαν το αυγό ως σύμβολο της Υφηλίου. Από τους αρχαίους χρόνους τα αυγά χρωματίζονταν, ανταλλάσσονταν και φυλάσσονταν με ιδιαίτερη ευλάβεια, σαν να επρόκειτο για περιουσιακά στοιχεία.

Στους ειδωλολατρικούς χρόνους το αυγό αναπαριστούσε την αναγέννηση της γης. Όταν ο μακρύς, σκληρός χειμώνας τελείωνε, η γη εκρήγνυτο και αναγεννιόταν, ακριβώς όπως το αυγό σκάει και το μικρό θαύμα που κρύβει μέσα του βγαίνει στη ζωή.

Θεωρήθηκε λοιπόν ότι έχει ειδικές δυνάμεις. Έτσι, θάφτηκε κάτω από τα θεμέλια των κτηρίων, για να διώξει το κακό. Οι νεαρές έγκυες γυναίκες των Ρωμαίων κουβαλούσαν ένα αυγό στα πρόσωπά τους, για να προβλέψουν το φύλο των αγέννητων παιδιών τους, ενώ οι Γαλλίδες νύφες περνούσαν πάνω από ένα αυγό, πριν διαβούν το κατώφλι των καινούργιων τους σπιτιών.

Τα πιο διάσημα διακοσμημένα αυγά (όπως στη φωτογραφία) δημιουργήθηκαν από έναν πολύ γνωστό χρυσοχόο, τον Peter Carl Faberge. Το 1883 ο Ρώσος τσάρος Αλέξανδρος ανέθεσε στον Faberge να φτιάξει ένα ξεχωριστό Πασχαλινό δώρο για να το προσφέρει στη γυναίκα του, την αυτοκράτειρα Μαρία.

Το πρώτο αυγό του Faberge ήταν ένα αυγό μέσα σε αυγό. Είχε ένα εξωτερικό τσόφλι από πλατίνα και άσπρο εμαγιέ, το οποίο άνοιγε για να αποκαλύψει ένα μικρότερο χρυσό αυγό. Το μικρότερο αυγό άνοιγε με τη σειρά του, για να παρουσιάσει ένα χρυσό κοτόπουλο και ένα κοσμημένο αντίγραφο του αυτοκρατορικού θρόνου.

Το ξεχωριστό αυγό του Faberge ευχαρίστησε τόσο πολύ την αυτοκράτειρα ώστε ο τσάρος παρήγγειλε αμέσως στην εταιρεία του Faberge να σχεδιάσει κι άλλα αυγά για να μοιράζονται κάθε Πάσχα. Στους νεότερους χρόνους ο Νικόλαος ο 2ος, γιος του Αλεξάνδρου, συνέχισε το έθιμο και έτσι κατασκευάστηκαν συνολικά 57 αυγά.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα αποτελούσε έθιμο στην Αγγλία να βάφουν και να διακοσμούν τα αυγά για τον εορτασμό του Πάσχα. Ο οικογενειακός προϋπολογισμός του Εδουάρδου Α΄, για το έτος 1290, ανήλθε σε 18 πέννες, για να χρωματιστούν και να επιχρυσωθούν 450 αυγά, τα οποία προσφέρθηκαν ως Πασχαλινά δώρα.

Το έθιμο αυτό το πήραμε μάλλον από τους Εβραίους, αφού κι αυτοί γιορτάζοντας το δικό τους Πάσχα, έκαναν κάτι αντίστοιχο.

Τη Μ. Πέμπτη το πρωί, οι γυναίκες έβαφαν τα αβγά κόκκινα (στις περισσότερες περιοχές, γι' αυτό κι ο λαός μας την ονομάζει Κόκκινη Πέμπτη ή Κοκκινοπέφτη), ή πολύχρωμα. Για το κόκκινο χρώμα δίνουν διάφορες εξηγήσεις.

Άλλοι λένε ότι θυμίζει το αίμα του Χριστού, άλλοι λένε ότι είναι το χρώμα της χαράς κι άλλοι διηγούνται ότι όταν αναστήθηκε ο Χριστός, η πρώτη που τον είδε, ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή. Έτρεξε να το αναγγείλει στους μαθητές του. Την ώρα εκείνη συνάντησε μια γνωστή της γυναίκα που γύριζε από το κοτέτσι, κρατώντας στην ποδιά της αβγά.

- Πού τρέχεις έτσι; Τη ρώτησε η γυναίκα.
- Τρέχω να πω στους μαθητές του Κυρίου, πως εκείνος αναστήθηκε, απάντησε η Μαγδαληνή.
- Δεν το πιστεύω. Θα το πιστέψω μόνο όταν αυτά τα αβγά που μάζεψα, γίνουν κόκκινα.

Το πρώτο που έβαφαν, είχε ξεχωριστεί σημασία για τη νοικοκυρά. Το ονόμαζαν «το αβγό της Παναγιάς» και το έβαζαν στο εικονοστάσι. Το παλιό, που είχαν κρατήσει από την προηγούμενη χρονιά (λένε μάλιστα ότι αυτό το αυγό δεν χάλαγε), το πέταγαν στο ποτάμι. Κάποτε το κράταγαν 7 χρόνια, μέχρι ο κρόκος του να γίνει σαν κεχριμπάρι και το είχαν σαν φυλακτό για τις έγκυες. Αυτό το αβγό το έλεγαν Κρατητήρα.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, οι νοικοκυρές, ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας, τοποθετούσαν σ' ένα κουτάκι τόσα αβγά και τα πήγαιναν στην εκκλησία το απόγευμα της Μ. Πέμπτης, για να πάρουν τη «θεία χάρη» από τα 12 ευαγγέλια που διαβάζονται εκείνο το βράδυ. Αυτά τα αβγά τα έλεγαν «ευαγγελισμένα» και τα άφηναν στην εκκλησία μέχρι το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, οπότε και τα έφερναν ξανά στο σπίτι τους. Τα τσόφλια των «ευαγγελισμένων» αβγών τα έριχναν στα χωράφια, στις ρίζες των δέντρων κι έλεγαν την ευχή: «να πιάσουν όλα τα φυτέματα».

Στην Κορώνη, τα Μεγαλοπεφτιάτικα αβγά τα φυλάγανε και τα έτρωγαν όταν τους πονούσε ο λαιμός τους.

Στην Ύδρα, την βαφή των κόκκινων αβγών δεν τη έχυναν, γιατί πίστευαν πως έτσι δεν έδιωχναν την καλή τύχη των κοριτσιών τους.