Η Πηγή με το διάσημο αγίασμα στην Κωνσταντινούπολη

Μια μέρα σαν κι αυτή το 1821, Κυριακή των Βαίων, ο τουρκικός όχλος της Κωνσταντινούπολης σφάζει ανηλεώς τους Έλληνες στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.
Το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκεται έξω από τα μεσαιωνικά τείχη της Κωνσταντινούπολης, απέναντι από τη λεγόμενη Πύλη της Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα "παλάτια των πηγών" στα οποία οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες παραθέριζαν την Άνοιξη.

Στις μέρες μας είναι ευρύτερα γνωστό ως Μπαλουκλί, ή Παναγία η Βαλουκλιώτισσα.
Στο εσωτερικό της υπάρχει η ομώνυμη πηγή που θεωρείται από τα σημαντικότερα αγιάσματα της ορθοδοξίας και η ιστορία της ταυτίστηκε με την τύχη της Κωνσταντινούπολης.
Καταστράφηκε πολλές φορές από σεισμούς και πολέμους, αλλά κάθε φορά ξαναχτιζόταν από αυτοκράτορες και πατριάρχες.
Κατά τους πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας ήταν τελείως ερειπωμένη. Ο σημερινός ναός της μονής χτίστηκε το 1833 από τον πατριάρχη Κωνστάντιο Α’.
Για την αποκάλυψη του Αγιάσματος υπάρχουν δυο εκδοχές:

Η πρώτη, που εξιστορεί ο Νικηφόρος Κάλλιστος αναφέρει ότι: Ο μετέπειτα Αυτοκράτορας Λέων ο Θράξ ή Λέων ο Μέγας (457-474 μ.Χ.), όταν ερχόταν ως απλός στρατιώτης στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στη Χρυσή Πύλη έναν τυφλό που του ζήτησε νερό. Ψάχνοντας γιά νερό, μιά φωνή του υπέδειξε την πηγή. Πίνοντας ο τυφλός και ερχόμενο το λασπώδες νερό στα μάτια του θεραπεύτηκε. Όταν αργότερα έγινε Αυτοκράτορας, του είπε η προφητική φωνή, πως θα έπρεπε να χτίσει δίπλα στην πηγή μια Εκκλησία. Πράγματι ο Λέων έκτισε μια μεγαλοπρεπή εκκλησία προς τιμή της Θεοτόκου στο χώρο εκείνο, τον οποίο και ονόμασε "Πηγή".

Η δεύτερη, που εξιστορεί ο ιστορικός Προκόπιος, τοποθετείται στις αρχές του 6ου αιώνα και αναφέρεται στον Ιουστινιανό. Ο Ιουστινιανός κυνηγούσε σ' ένα θαυμάσιο τοπίο με πολύ πράσινο, νερά καί δένδρα. Εκεί, σαν σε όραμα, είδε ένα μικρό παρεκκλήσι, πλήθος λαού και έναν ιερέα μπροστά σέ μιά πηγή. "Είναι η πηγή των θαυμάτων" του είπαν. Και έχτισε εκεί μοναστήρι με υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά.
Η δεύτερη αυτή εκδοχή ανάγεται στην ανακαίνιση του ναού το 559.

Από τότε, σύμφωνα με τον θρύλο, η Μονή πήρε την ονομασία Μπαλουκλί (στα τουρκικά μπαλούκ = ψάρι).
Σήμερα στην αυλή της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται οι τάφοι των Οικουμενικών Πατριαρχών.
"Ονόματα ρωμαίικα, φωτογραφίες ξεθωριασμένες από τη μνήμη των ζωντανών, θροΐσματα ψυχών. Σε ετούτη εδώ τη γη, αναπαύτηκαν άνθρωποι που ζήσανε την Πόλη μαζί με τη Λωξάντρα κι ύστερα από αυτήν", γράφει χαρακτηριστικά η Μαρία Ιορδανίδου στο διάσημο έργο της. 

Είναι αξιοσημείωτο ότι ψηφιδωτή παράσταση της εικόνας σώζεται στον εσωνάρθηκα της Μονής της Χώρας.
Για τη μονή του Μπαλουκλί υπάρχει θρύλος για την Άλωση της Πόλης, ο οποίος περιγράφεται ποιητικά από τον Γεώργιο Βιζυηνό:

Σαράντα μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρη

την Πόλη την μεγάλη.

Σαράντα μέρες έκαμεν ο 'γούμενος το ψάρι

στα χείλη του να βάλη.

Απ' τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη

τηγανισμένο ψάρι.

–Αν μας φυλάγ' η Παναγιά καθώς μας'ε φυλάγει,

την Πόλη ποιος θα πάρη;

Ρίχτει τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,

–Θεός να τα βλογήση!

Το λάδι βάλλει στην φωτιά μες στ' αργυρό τηγάνι,

για να τα τηγανίση.

Τα τηγανίζ' από την μια, και πά' να τα γυρίση

κι από το άλλο μέρος.

Ο παραγιός του βιαστικά πετά να του μιλήση,

και τάχασεν ο γέρος!

–Μην τηγανίζης, γέροντα, και μόσχισε το ψάρι

στην Πόλη την μεγάλη!

Την Πόλη την εξακουστή οι Τούρκοι έχουν πάρει,

μας κόβουν το κεφάλι!

–Στην Πόλη Τούρκου δεν πατούν κι Αγαρηνού ποδάρια!

Με φαίνεται σαν ψεύμα!

Μ' αν είν' αλήθεια το κακό, να σηκωθούν τα ψάρια

να πέσουν μες στο ρεύμα!

Ακόμ' ο λόγος βάσταγε, τα ψάρι' απ' το τηγάνι,

την μια μεριά ψημένα,

πηδήξανε κι επέσανε στης λίμνης την λεκάνη,

γερά, ζωντανεμένα.

Ακόμ' ώς τώρα πλέουνε, κόκκιν' από το μέρος,

όπου τα είχε ψήσει.

Φυλάγουν το Βυζάντιο ν' αναστηθή κι ο γέρος

να τ' αποτηγανίση.